Πάνω από το 60% των εδαφών στην ΕΕ είναι υποβαθμισμένα, ποσοστό που είναι υψηλότερο στη συγκεκριμένη περίπτωση των γεωργικών εκτάσεων που προορίζονται για την καλλιέργεια ελαιώνων.
Αυτά τα δεδομένα αποτελούν μέρος των πρώτων αποτελεσμάτων του Ευρωπαϊκού έργου Soil O-Live, το οποίο πέρυσι ανέλυσε περισσότερα από 5.200 δείγματα εδάφους από διάφορα μέρη της Ευρώπης και της Βόρειας Αφρικής.
«Η έλλειψη σταθερής φυτικής κάλυψης, που αφήνει ένα μεγάλο τμήμα γυμνού εδάφους, η συμπίεση του εδάφους, η αλάτωση που τονίζεται από την άρδευση με υφάλμυρο νερό, οι υπερβολικές εφαρμογές χαλκού και άλλων φυτοϋγειονομικών προϊόντων, η απώλεια βιοποικιλότητας, μαζί με τη διάβρωση είναι παράγοντες που υποβαθμίζοντας τα εδάφη του μεσογειακού ελαιώνα με πρωτοφανή ρυθμό και χωρικό μέγεθος», λέει ο Antonio Manzaneda, καθηγητής Οικολογίας και συντονιστής του Soil O-Live.
Αυτό το έργο, το οποίο συντονίζεται από το Πανεπιστήμιο της Jaén, βρίσκεται σε πρώτη φάση και θα αναπτυχθεί για άλλα τέσσερα χρόνια. Ο γενικός στόχος είναι η μελέτη της υγειονομικής κατάστασης των εδαφών των μεσογειακών ελαιώνων, η ανάλυση των επιπτώσεων της ρύπανσης και της υποβάθμισης της γης στα εδάφη των μεσογειακών ελαιώνων όσον αφορά την πολυβιοποικιλότητα και η θέσπιση στρατηγικών για τη φροντίδα και την αναγέννησή τους.
Σύμφωνα με τον ερευνητή και υπεύθυνο για το συντονισμό του έργου, τον καθηγητή Οικολογίας στο Πανεπιστήμιο της Jaén, Antonio Manzaneda, μετά από περισσότερο από μισό αιώνα εφαρμογής της εντατικής γεωργίας, «η περιβαλλοντική κατάσταση πολλών ελαιώνων στην περιοχή της Μεσογείου είναι αρκετά δραματική όσον αφορά την υποβάθμιση της γης, τη φτωχοποίηση της βιοποικιλότητας και τη γενική απώλεια λειτουργικότητας».
Τα αποτελέσματα που προκύπτουν από το Soil O-Live θα χρησιμοποιηθούν από την Ευρωπαϊκή Ένωση για την καλύτερη κατανόηση της υγείας του εδάφους του μεσογειακού ελαιώνα και για να είναι σε θέση να σχεδιάσει πιο ακριβείς γεωργικές πολιτικές στην καλλιέργεια του ευρωπαϊκού ελαιώνα σε σχέση για την περιβαλλοντική βιωσιμότητα και την ποιότητα και την ασφάλεια των ελαιολάδων.
Από την άλλη πλευρά, κατά τη διάρκεια αυτού του έτους, οι εταίροι του έργου ενημέρωσαν τους αγρότες στους δικούς τους συνεταιρισμούς και ελαιοτριβεία μέσω 17 εκπαιδευτικών συνεδριών στην Ανδαλουσία και την Εξτρεμαδούρα, μια δράση που αναπτύχθηκε από κοινού με την πολυεθνική Deoleo Global, μια εταιρεία που αποτελεί μέρος του της κοινοπραξίας Soil O-Live.
Έχουν επίσης πάει σε φάρμες που συμμετέχουν στο έργο, μεταξύ άλλων στην Chiclana de Segura, στο Santisteban del Puerto, στο Jaén ή στη φάρμα La Torre στην Antequera της Μάλαγα.
«Το 2024 θα είναι μια χρονιά κλειδί για το έργο, όπου μετά την επεξεργασία των δεδομένων θα αρχίσουμε να βλέπουμε τα πρώτα αποτελέσματα της τρέχουσας κατάστασης των εδαφών των ευρωπαϊκών ελαιώνων», λέει ο Manzaneda. Μια προεπισκόπηση αυτών των αποτελεσμάτων θα παρουσιαστεί κατά την ετήσια συνάντηση του έργου στις 24 και 25 Ιανουαρίου, στη Μυτιλήνη, Ελλάδα.
Μια δεύτερη φάση της έρευνας θα επικεντρωθεί σε δράσεις αποκατάστασης και αποκατάστασης του εδάφους σε εκείνους τους ελαιώνες που παρουσιάζουν προβλήματα μόλυνσης και υποβάθμισης.
Αυτές περιλαμβάνουν τη χρήση ηλεκτροχημικής αποκατάστασης για την απολύμανση και ανάκτηση μετάλλων και τη χημική αποκατάσταση με τη χρήση υπεροξειδίων για την αποδόμηση φυτοφαρμάκων σε μολυσμένα εδάφη.
Το έργο έχει χρηματοδότηση σχεδόν 7 εκατ. ευρώ στο πλαίσιο του Soil Heath and Food Mission του προγράμματος Horizon Europe R&D&I (πρόγραμμα πλαίσιο έρευνας και καινοτομίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την περίοδο 2021-2027).
