Με κεντρικό θέμα «Προκλήσεις και ευκαιρίες στον τομέα των υδάτων», το Greek Water Summit 2025 (#gwas25) ανέδειξε τον στρατηγικό ρόλο του νερού στη βιώσιμη ανάπτυξη της Ελλάδας.

Το συνέδριο αποτέλεσε την αφετηρία για έναν θεσμικό, επιστημονικό και αναπτυξιακό διάλογο γύρω από τη διαχείριση των υδάτων, η οποία εμφανίζεται επιτακτικά στην επικαιρότητα λόγω της ορατής πλέον απειλής της λειψυδρίας, με στόχο την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της χώρας και την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης.

Εν μέσω μιας ιδιαίτερης διεθνούς συγκυρίας, η ελληνική αγορά ύδρευσης βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι: να επιτελέσει τον ρόλο της ως παράγοντας οικονομικής ανάπτυξης, αλλά και να θωρακιστεί έναντι των παγκόσμιων κλιματολογικών και οικονομικών εξελίξεων. Το #gwas25 αποσκοπεί στο να συνθέσει τις γνώμες των ειδικών, τις προτεραιότητες των κυβερνώντων και τις προτάσεις της βιομηχανίας, με σκοπό να αποτελέσει καθοριστικό παράγοντα για τη διαμόρφωση του μέλλοντος του κλάδου.

Το Greek Water Summit 2025 πραγματοποιήθηκε στις 13 Ιουνίου 2025, ενώ διοργανώθηκε από την ethosEVENTS σε συνεργασία με το οικονομικό και επιχειρηματικό portal banks.com.gr και το οικονομικό και επενδυτικό περιοδικό ΧΡΗΜΑ.

Την έναρξη των εργασιών κήρυξε ο CEO του ethosGROUP, κ. Κωνσταντίνος Ουζούνης, ο οποίος καλωσόρισε τους συνέδρους παραδίδοντας τη σκυτάλη για θεσμικό χαιρετισμό στον Υφυπουργό παρά τω Πρωθυπουργώ, κ. Θανάση Κοντογεώργη.

Εκπροσωπώντας την προεδρία της κυβέρνησης, ο κ. Κοντογεώργης μίλησε για την ανάγκη ενός εθνικού σχεδίου για τη διαχείριση υδάτων. Υπογράμμισε δε ότι «το νερό δεν αποτελεί απλώς ένα τεχνικό ή περιβαλλοντικό ζήτημα, αλλά θεμελιώδη συνιστώσα της κοινωνικής συνοχής, της παραγωγικής ικανότητας και της ασφάλειας της χώρας». Στην τοποθέτησή του ανέδειξε ακόμη τη νέα πραγματικότητα που διαμορφώνει η κλιματική αλλαγή –με ακραία φαινόμενα, όπως λειψυδρίες και πλημμύρες– και τόνισε την ανάγκη για μια ενιαία εθνική στρατηγική για το νερό.

«Το 2025 είναι το έτος που οφείλουμε να περάσουμε από τις αποσπασματικές παρεμβάσεις σε μια συνεκτική και ολοκληρωμένη πολιτική για το υδατικό αποτύπωμα της χώρας», σημείωσε.

Ο κ. Κοντογεώργης ανακοίνωσε την προετοιμασία ενός Εθνικού Σχεδίου για τη Διαχείριση Υδάτων, που θα τεθεί σύντομα σε δημόσια διαβούλευση, με στόχο τη θεσμική θωράκιση, την ολοκλήρωση κρίσιμων έργων και τη συγκρότηση τοπικών σχεδίων όπου αυτά απουσιάζουν. Όπως δήλωσε, «η προσπάθεια αυτή δεν μπορεί να περιορίζεται από κομματικούς ανταγωνισμούς ή τοπικούς εγωισμούς. Απαιτεί ένα εθνικό μέτωπο συνεννόησης και αποτελεσματικότητας».

Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην εμπειρία της Θεσσαλίας, όπου δημιουργήθηκε ο Οργανισμός Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας (ΟΔΥΘ), ενώ παράλληλα προχωρούν το εφαρμοστικό master plan για τις λεκάνες απορροής ποταμών και τα Σχέδια Διαχείρισης Κινδύνου Πλημμύρας σε Θεσσαλία, Κρήτη και Ανατολική Πελοπόννησο. Αναφερόμενος στην Εθνική Στρατηγική για την Περιφερειακή και Τοπική Ανάπτυξη, ο υφυπουργός σημείωσε ότι «σε πάνω από τις μισές περιφερειακές ενότητες της χώρας, το κυρίαρχο πρόβλημα είναι το νερό». Στο ίδιο πλαίσιο, ανέδειξε τη σύνδεση της υδατικής στρατηγικής με τον νέο ευρωπαϊκό προϋπολογισμό 2028-2034 και τη διασφάλιση πόρων για υποδομές.

Ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, κ. Κώστας Τσιάρας, παρουσίασε τη νέα Εθνική Στρατηγική για το νερό στον πρωτογενή τομέα, κάνοντας λόγο για μια «μετάβαση από τη διαχείριση κρίσεων στη διαχείριση ανάπτυξης». Ανέφερε τη δημιουργία Περιφερειακών Οργανισμών Διαχείρισης Υδάτων και την υλοποίηση του προγράμματος «Ύδωρ 2.0», ύψους 4 δισ. ευρώ, μέσω ΣΔΙΤ, για τον εκσυγχρονισμό των αρδευτικών δικτύων και την αξιοποίηση τεχνολογιών όπως η στάγδην άρδευση και η επαναχρησιμοποίηση νερού.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η Ελλάδα συμμετέχει ενεργά στη νέα στρατηγική για την ασφάλεια του νερού, που στοχεύει σε βελτίωση της αποδοτικότητας κατά 10% έως το 2030, με αξιοποίηση εργαλείων της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων συνολικού ύψους 15 δισ. ευρώ. Σημαντικός ρόλος σε αυτήν την προσπάθεια αποδίδεται στον ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, ο οποίος καλείται να εκπαιδεύσει αγρότες σε «έξυπνα» συστήματα άρδευσης και να στηρίξει την αγροτική πολιτική με επιστημονικά δεδομένα.

Ειδική μνεία έκανε στα 500 εκατ. ευρώ της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής που κατευθύνονται σε μεγάλα εγγειοβελτιωτικά έργα, καθώς και στο νέο πρόγραμμα μικρών έργων που αναμένεται να προκηρυχθεί το φθινόπωρο.

Ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, κ. Χρίστος Δήμας, χαρακτήρισε την ορθολογική διαχείριση των υδάτων «εθνική προτεραιότητα» και παρουσίασε ένα επενδυτικό πρόγραμμα άνω των 2,5 δισ. ευρώ, που περιλαμβάνει περισσότερα από 30 φράγματα και υποδομές για ύδρευση, άρδευση και αντιπλημμυρική προστασία. Όπως ανέφερε, στόχος είναι η διασφάλιση επάρκειας, ασφάλειας και ανθεκτικότητας –οι τρεις βασικοί άξονες της νέας υδατικής πολιτικής.

Από την πλευρά του, ο υφυπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, κ. Κωνσταντίνος Κατσαφάδος, στάθηκε στις παθογένειες του παρελθόντος και τη σημασία ενός ενιαίου σχεδιασμού που καλύπτει πρόληψη, διαχείριση, αποκατάσταση και χρηματοδότηση. Επεσήμανε τον ρόλο της ενεργειακής κρίσης στη διαχείριση των υδροηλεκτρικών φραγμάτων και ανέδειξε την ανάγκη συνεργασίας μεταξύ κεντρικής διοίκησης, ΟΤΑ και ιδιωτικού τομέα.

Τεχνολογία, καινοτομία και βιώσιμη διαχείριση στο επίκεντρο του Greek Water Summit 2025

Η τεχνολογική και θεσμική αναβάθμιση της διαχείρισης των υδάτων βρέθηκε στο επίκεντρο των παρεμβάσεων του Dr.-Ing. Αλέξανδρου Υφαντή, προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου της SYCHEM AE, και του κ. Αλέξανδρου Μεντέ, διευθυντή Στρατηγικού Σχεδιασμού, Έργων & Ανάπτυξης της ΕΥΑΘ ΑΕ, στο πλαίσιο του Greek Water Summit 2025.

Ο κ. Υφαντής εστιάστηκε στην ανάγκη αξιοποίησης μη συμβατικών πηγών, με αιχμή την τεχνολογία της αφαλάτωσης. «Το πρόβλημα του νερού είναι αυξανόμενο και απαιτεί λύσεις ανθεκτικότητας, βασισμένες στην τεχνολογία και τη στρατηγική», ανέφερε χαρακτηριστικά, επισημαίνοντας ότι η SYCHEM –μια ελληνική εταιρεία με έντονο εξαγωγικό προσανατολισμό (άνω του 80%)– κατασκευάζει προηγμένα συστήματα επεξεργασίας νερού, έργα εξοικονόμησης ενέργειας και αντιδιαβρωτικής προστασίας. Η εταιρεία, πλέον, συγκαταλέγεται στις λίγες διεθνώς που διαθέτουν την τεχνογνωσία να κατασκευάζουν εργοστάσια αφαλάτωσης ικανά να παράγουν εκατοντάδες χιλιάδες κυβικά μέτρα νερού ημερησίως.

Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στην εφαρμογή τέτοιων λύσεων στα ελληνικά νησιά, που το 2024 αντιμετώπισαν έντονα φαινόμενα λειψυδρίας. «Η Ελλάδα έχει υφάλμυρα νερά, βροχοπτώσεις στα ορεινά και φράγματα στα βουνά της. Όταν βρέχει, το νερό εκρέει στη θάλασσα. Αυτά τα υφάλμυρα αποθέματα είναι ο πολυτιμότερος ανανεώσιμος υδατικός πόρος της χώρας και πρέπει να βρίσκονται στον πυρήνα της στρατηγικής μας», τόνισε ο κ. Υφαντής, αναδεικνύοντας το όραμα για ανθεκτικές υποδομές και βιώσιμη αξιοποίηση των διαθέσιμων φυσικών πόρων.

Στην ίδια ενότητα, ο κ. Αλέξανδρος Μεντές από την ΕΥΑΘ παρουσίασε τη σημασία της τεχνολογίας υδρομέτρησης και των «έξυπνων» δικτύων, αναδεικνύοντας τη σημασία της μέτρησης για τον σχεδιασμό και την αποδοτικότητα των συστημάτων ύδρευσης. «Η ακρίβεια των υδρομέτρων μειώνεται δραματικά με την πάροδο του χρόνου –η βιβλιογραφία δείχνει ότι μετά από έξι έως δέκα χρόνια δεν πληρούν πλέον τις προδιαγραφές. Κι όμως, το 70% των μετρητών στην Ελλάδα είναι άνω των 20 ετών», ανέφερε.

Υπογράμμισε επίσης τη διαχρονική αδυναμία του υδροδοτικού συστήματος να συνδεθεί με πραγματικά δεδομένα κατανάλωσης, σημειώνοντας ότι στις περισσότερες περιπτώσεις η μέτρηση γίνεται ανά τετράμηνο και μόνο για λόγους τιμολόγησης. Επικαλέστηκε μια προσωπική του εμπειρία από την εποχή που ήταν φοιτητής, υπολογίζοντας θεωρητικές ανάγκες για έναν νέο οικισμό και διαπιστώνοντας την απουσία σαφούς γνώσης για τη ζήτηση ακόμη και από μεγάλους οργανισμούς ύδρευσης. «Το νερό δεν είναι απεριόριστο. Η έξυπνη και βιώσιμη διαχείρισή του είναι πλέον προϋπόθεση ανθεκτικότητας», συμπλήρωσε.

Ο κ. Μεντές αναφέρθηκε εκτενώς στην εφαρμογή των Advanced Metering Infrastructure (AMI) –«έξυπνων» συστημάτων μέτρησης και διαχείρισης κατανάλωσης–, που προσφέρουν δυνατότητες παρακολούθησης σε πραγματικό χρόνο, βελτιστοποίηση των δικτύων και υποστήριξη στρατηγικού σχεδιασμού.

Ο κ. Ευστάθιος Βυτινιώτης, CEO, ROTH/Meccanica Group, μίλησε για αυτό που πραγματικά συμβαίνει σήμερα στον χώρο της ύδρευσης. Ειδικότερα, επικεντρώθηκε στη γήρανση των υποδομών (καθώς ποσοστό μεγαλύτερο του 40% των αγωγών είναι άνω των 30 ετών), στις διαρροές έως 50% του πόσιμου νερού (κορυφές 80% σε ορισμένες περιοχές), στη διείσδυση αλμυρού νερού και τη ρύπανση λόγω ρωγμών, και στο υψηλό κόστος συντήρησης.

Όπως επεσήμανε στην παρουσίασή του, οι επιπτώσεις αυτών των συνθηκών έχουν ως αποτέλεσμα κινδύνους για τη δημόσια υγεία και την ποιότητα του νερού, έλλειψη επάρκειας σε περιόδους ξηρασίας, οικονομικές απώλειες για ΟΤΑ & ΔΕΥΑ, μη συμμόρφωση με ευρωπαϊκές οδηγίες. Πρότεινε ακόμη μια σειρά από εφαρμόσιμες προτάσεις και τη δημιουργία πλατφορμών πρόβλεψης. Συγκεκριμένα, αναφέρθηκε στην ανάγκη χαρτογράφησης και αξιολόγησης του δικτύου, στην εγκατάσταση «έξυπνων» αισθητήρων, στη συνεχή βελτίωση μέσω data analytics, SCADA, GIS & ψηφιακό δίδυμο, όπως και στη χρήση AI για την πρόβλεψη βλαβών και διαρροών.

Στα πέντε panels του συνεδρίου αναλύθηκαν ξεχωριστές θεματικές ως εξής:

«Εξορθολογισμός της Δομής της Αγοράς Ύδρευσης στην Ελλάδα: Μεταρρυθμίσεις και προκλήσεις»

Η ανάγκη για έναν συνεκτικό και ρεαλιστικό επανασχεδιασμό της αγοράς ύδρευσης στην Ελλάδα αποτέλεσε το επίκεντρο της συζήτησης στο Panel I του Greek Water Summit 2025. Στη συζήτηση συμμετείχαν:

•Γεώργιος Στεργίου, Πρόεδρος ΔΣ, ΕΥΔΑΠ
•Μαρία Πεταλά, Μέλος ΔΣ, ΕΥΑΘ ΑΕ
•Γρηγόρης Κωνσταντέλλος, Α’ Αντιπρόεδρος ΚΕΔΕ, Δήμαρχος Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης
•Γιώργης Χ. Μαρινάκης, Δήμαρχος Δήμου Ρεθύμνης, Πρόεδρος ΕΔΕΥΑ

Ο κ. Στεργίου ανέφερε ότι η χώρα βρίσκεται ήδη σε καθεστώς πίεσης, λόγω της λειψυδρίας, ενώ η Αττική, παρότι διασφαλισμένη, παρουσιάζει σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα νερού από προηγούμενα έτη. Υπογράμμισε την ανάγκη για ένα εθνικό σχέδιο διαχείρισης υδάτων, σημειώνοντας ότι το πρόβλημα εκφεύγει του τοπικού χαρακτήρα. Παράλληλα, η ΕΥΔΑΠ υλοποιεί εκτεταμένο πρόγραμμα προληπτικής αντικατάστασης αγωγών, βασισμένο σε ανάλυση διαρροών με το Πολυτεχνείο, καθώς και πιλοτικά προγράμματα ψηφιακών υδρομέτρων.

Ο κ. Στεργίου επεσήμανε ότι η οικονομική βιωσιμότητα των παρόχων είναι αναγκαία, κάνοντας αναφορά και στην Ευρωπαϊκή Οδηγία για την ανάκτηση κόστους.

Η κ. Πεταλά παρουσίασε την υδροδοτική εικόνα της Θεσσαλονίκης, στην οποία δεν καταγράφεται προς το παρόν πίεση στους υδάτινους πόρους, χάρη στις πολλαπλές πηγές υδροληψίας (Αλιάκμονας, Αραβησσός, γεωτρήσεις). Παράλληλα, υπογράμμισε τη σημασία της κοινωνικής ευαισθητοποίησης και της εκπαίδευσης μέσω δράσεων όπως το Μουσείο Ύδρευσης της ΕΥΑΘ. Τόνισε ότι η εταιρεία έχει ήδη αναπτύξει συνεργασίες, όπως MOU με τη ΔΕΥΑ Χίου, την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου και φορείς από τη Ρουμανία. Ιδιαίτερα αναφέρθηκε στην ανάγκη να αντιμετωπιστούν όχι μόνο τα ζητήματα ποσότητας αλλά και ποιότητας του νερού.

Ο κ. Μαρινάκης δήλωσε ότι η διαχείριση του αρδευτικού νερού, ιδίως στον πρωτογενή τομέα, είναι παραμελημένη, με το ενεργειακό κόστος να πλήττει τις ΔΕΥΑ. Εξέφρασε τον προβληματισμό του απέναντι σε μια πιεστική συγκέντρωση των παρόχων, ζητώντας, αντίθετα, υποστήριξη των τοπικών φορέων που έχουν τεχνική επάρκεια, χωρίς να απαξιώνεται η δράση τους. Εξέφρασε την ανησυχία του για την προσπάθεια «ομογενοποίησης» μέσω απαξίωσης των μικρών ΔΕΥΑ.

Ο κ. Κωνσταντέλλος ανέδειξε τη μεγάλη ανισότητα στην τεχνική και τη διοικητική επάρκεια μεταξύ δήμων, τονίζοντας ότι οι μικροί νησιωτικοί και ορεινοί δήμοι έχουν σημαντικές ελλείψεις. Υποστήριξε την ανάγκη για εξορθολογισμό της αγοράς ύδρευσης, με σεβασμό στην τοπική εγγύτητα και συναίνεση, ενώ σημείωσε ότι η Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ) πρέπει να έχει συντονιστικό και υποστηρικτικό ρόλο και όχι παρεμβατικό.

Τη συζήτηση συντόνισε η δημοσιογράφος Μαρία Λιλιοπούλου.

«Επενδύσεις στον τομέα του νερού – Υποδομές και ανθεκτικότητα»

Στο Panel ΙΙ του Greek Water Summit 2025, με θέμα «Επενδύσεις στον τομέα του νερού – Υποδομές και ανθεκτικότητα», συμμετείχαν ο Δρ Λουκάς Γεωργαλάς, Προϊστάμενος της Διεύθυνσης Σχεδιασμού & Διαχείρισης Υπηρεσιών Ύδατος, Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας, ο κ. Αντώνης Γιαννικουρής, Γενικός Γραμματέας, Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος (ΤΕΕ), ο Dr.-Ing. Αλέξανδρος Υφαντής, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος, SYCHEM, και ο κ. Ευστάθιος Βυτινιώτης, CEO, ROTH/Meccanica Group.

Ο κ. Γεωργαλάς αναφέρθηκε στα έργα που σχεδιάζονται για τη διαχείριση των υδάτων, ύψους 5,8 δισ. ευρώ, και έχουν υποβληθεί από τις περιφέρειες και τους δήμους, όπως και στα σχέδια ασφάλειας νερού, που έχουν πλέον θεσμοθετηθεί. Επεσήμανε επίσης την έλλειψη χρηματοδότησης σε ευρωπαϊκό επίπεδο και την ανάγκη να διατεθούν τα απαιτούμενα κονδύλια από τους αρμόδιους ευρωπαϊκούς φορείς.

Ο κ. Γιαννικουρής ανέφερε ότι η κλιματική κρίση οδήγησε στην αναθεώρηση της λειτουργίας των υπαρχόντων συστημάτων με τη χρήση των νέων τεχνολογιών, που θα δίνουν πληροφορίες για την απόδοση και τα προβλήματα των έργων. Αναφέρθηκε επίσης στην πρωτοβουλία «Υδάτινη Συμμαχία» που ξεκίνησε πρόσφατα στη χώρα μας.

Ο Dr.-Ing. Α. Υφαντής ανέφερε ότι στην αφαλάτωση, ως τεχνολογία, αυτό που ενδιαφέρει είναι το ευρώ ανά κυβικό, δηλαδή η διασφάλιση μιας σταθερής τιμής, με σταθερή ροή και ποιότητα. Σήμερα, όπως υπογράμμισε, οι αφαλατώσεις δεν χρησιμοποιούν χημικά και δεν έχουν καμία σχέση με την προ 30 ετών τεχνολογία. Επεσήμανε δε ότι το 70% του πόσιμου νερού παγκοσμίως προέρχεται από αφαλάτωση. Όπως τόνισε, χρειάζεται εθνικό σχέδιο χωροθέτησης προσαρμοσμένο στις τοπικές ανάγκες και ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής.

Ο κ. Βυτινιώτης αναφέρθηκε στα πλεονεκτήματα των λύσεων της ROTH για άμεση παρέμβαση στην επίλυση των προβλημάτων των δικτύων, χωρίς όχληση του περιβάλλοντος και των κατοίκων, που σημαίνει ότι μπορεί να λειτουργήσει και σε περιόδους τουριστικής αιχμής. Όπως ανέφερε, ένα μεγάλο ζήτημα είναι η λειτουργία των αισθητήρων και η ταχύτητα μετάδοσης, όπως και η αξιοποίηση των πληροφοριών αυτών από ειδικά συστήματα ΑΙ.

Συντονιστής της συζήτησης ήταν ο κ. Κωνσταντίνος Ουζούνης, CEO, ethosGROUP.

«Νερό και αγροτικός τομέας: Το αρδευτικό στοίχημα με όρους βιωσιμότητας»

«Νερό και αγροτικός τομέας: Το αρδευτικό στοίχημα με όρους βιωσιμότητας» ήταν το κεντρικό θέμα που συζητήθηκε στο Panel ΙΙΙ του Greek Water Summit 2025. Στη συζήτηση συμμετείχαν διακεκριμένοι ομιλητές, και συγκεκριμένα οι κύριοι Κωνσταντίνος Τσιμάρας, Καθηγητής Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου, μέλος της ΡΑΑΕΥ, Αθανάσιος Μαρκινός, Πρόεδρος ΔΣ, ΤΟΕΒ, Ταυρωπού Καρδίτσας, Διευθύνων Σύμβουλος, Οργανισμός Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας (ΟΔΥΘ), Γιάννης Κατσογιάννης, Καθηγητής Περιβαλλοντικής Τεχνολογίας, Τμήμα Χημείας ΑΠΘ, και Διευθυντής του Ινστιτούτου Αειφόρου Διαχείρισης των Υδάτων και Δικαίου του Νερού, Ευρωπαϊκός Οργανισμός Δημοσίου Δικαίου (EPLO), Δημήτριος Γ. Δεριζιώτης, Chief Operation Officer, Founder & Shareholder of TECHNOR Engineering, Μανώλης Χατζάκης, Head of Crete Branch, THALIS ES SA.

Ο κ. Τσιμάρας ανέφερε ότι, με βάση τα τελευταία δεδομένα του 2024, το 80%-85% της κατανάλωσης νερού αφορά την άρδευση. Οι απώλειες υπολογίζονται στο 30%, όπως είπε, τονίζοντας ότι «στην άρδευση, τα κανάλια είναι ανοικτά και ειδικά το καλοκαίρι, αυτό σημαίνει ότι έχουμε αυξημένο βαθμό εξάτμισης του νερού». Τα δεδομενα από τις πηγές υδροληψίας μάς τα χορηγεί η Αποκεντρωμένη Διοίκηση. Στην παρέμβασή του, μεταξύ άλλων, αναφέρθηκε και στο πρόβλημα της επάρκειας νερού στα φράγματα, σημειώνοντας ότι πολλά από αυτά, ειδικά στη Β. Ελλάδα, λαμβάνουν νερό από ποταμούς γειτονικών χωρών στις οποίες ήταν εξίσου περιορισμένες οι χιονοπτώσεις.

Ο κ. Μαρκινός, στην τοποθέτησή του, αναφέρθηκε στις πρωτόγνωρες σκηνές που άφησαν πίσω τους τα κύματα κακοκαιρίας που έπληξαν την περιοχή μέσα σε διάστημα τριων ετών. Τόνισε πως η Θεσσαλία είναι ένα υδατικό διαμέρισμα ελλειμματικό σε νερό. «Υπολογίζουμε ότι υπάρχει έλλειψη με βάση τη ζήτηση κατά περίπου 465 εκατ. κυβικά μέτρα νερού. Η ζήτηση, συνεπώς, είναι πολύ μεγαλύτερη από την προσφορά».

Πρόσθεσε επίσης ότι, για δεύτερη χρονιά, οι ταμιευτήρες έχουν λίγο νερό. Η λίμνη Πλαστήρα εξυπηρετεί το 50% των συνολικών αναγκών, ενώ η λίμνη Σμοκόβου φαίνεται ότι δεν θα λειτουργήσει φέτος. Τα υπόγεια ύδατα, παρά την ανάταξη της στάθμης, που γενικότερα είναι πολύ χαμηλή, φέτος θα καλύψουν τις ανάγκες, αλλά το φθινόπωρο θα είναι σε χειρότερη κατάσταση από ό,τι πριν. Ο κ. Μαρκινός ανέφερε, επιπλέον, ότι στην περιοχή παρατηρούνται ακόμη και φαινόμενα υφαλμύρινσης.

Αναφερόμενος δε στην αποστολή του ΟΔΥΘ, τόνισε ότι το διαμέρισμα της Θεσσαλίας είναι ανάμεσα στα τέσσερα με το πιο έντονο πρόβλημα έλλειψης νερού, προσθέτοντας ότι βασική στόχευση είναι η αντικατάσταση της χρήσης υπόγειου νερού με επιφανειακό και ο εξορθολογισμός της κατανάλωσης στο πεδίο.

Στο ζήτημα της επαναχρησιμοποίησης στάθηκε ο κ. Κατσογιάννης, ο οποίος, μεταξύ άλλων, τόνισε ότι η επαναχρησιμοποίηση από βιολογικούς καθαρισμούς έχει προκύψει ως ανάγκη σε πάρα πολλές περιοχές. «Έχουμε έλλειμμα σε σχέση με τη ζήτηση και τη διαθεσιμότητα που έχουμε», είπε χαρακτηριστικά. Και συνέχισε: «Σύμφωνα με ένα πρόγραμμα που μελετήσαμε, τα στοιχεία που υπήρχαν από 2022 καταδεικνύουν ότι περί τα 500 εκατ. κυβικά μέτρα νερού απορρίπτονται από βιολογικούς καθαρισμούς με αντιστοιχία 2.000 κατοίκους. Από αυτά λιγότερο από 1% επαναχρησιμοποιείται. Το αντίστοιχο ποσοστό στην Ιταλία είναι 25% με 30%, ενώ στην Ισπανία περισσότερο. Το θέμα του νερού είναι κάτι που αν δεν δράσουμε τώρα, αργότερα θα έχουμε πολύ περισσότερα και αξεπέραστα προβλήματα».

Εκτίμησε δε ότι η επαναχρησιμοποίηση των υδάτων είναι αναπόφευκτη, δεδομένης και της νέας Οδηγίας της ΕΕ για τους βιολογικούς καθαρισμούς και τις εκροές. Η Οδηγία αναφέρεται στην τεταρτοταγή επεξεργασία για βιολογικούς με ισοδύναμο πάνω από 150.000 κατοίκους. Όπως είπε: «Είναι κάτι που πρέπει να το πετύχουμε έως το 2045. Μειώνοντας τα ευτροφικά στοιχεία και τους μικρορύπους, έτσι μπορεί να γίνει η επαναχρησιμοποίηση. Το νερό που θα παράγουμε θα είναι πολύ υψηλής ποιότητας –θα πρέπει όμως να γίνουν τα κατάλληλα έργα» κατέληξε.

Στα έργα της TECHNOR Engineering αναφέρθηκε, στην αρχή της παρέμβασής του, ο κ. Δεριζιώτης, λέγοντας ότι ανάμεσα σε αυτά είναι οι βιολογικοί και τα αντλιοστάσια λυμάτων, σήραγγες, η άρδευση της Ολυμπίας Οδού έως τον Πύργο, τα συστήματα διαχείρισης της πίεσης νερού στη ΔΕΥΑ Πάτρας κ.ά. «Η προσέγγιση που έχουμε είναι τεχνολογική και όχι εμπορική. Αυτό σημαίνει ότι σχεδιάζουμε τη βέλτιστη τεχνολογική λύση. Ο τρόπος που λειτουργούμε είναι σχεδιασμός-μελέτη-υλοποίηση και τεχνική υποστήριξη».

Για τα συστήματα που αφορούν στην κατανάλωση ενέργειας είπε: «Σήμερα, οι αγρότες χρησιμοποιούν συγκεκριμένα κυβικά μέτρα νερού, που, ωστόσο, δεν μπορούν να μετρήσουν, απλώς πληρώνουν με βάση το στρέμμα. Με ένα σύγχρονο σύστημα υπολογισμού κατανάλωσης ενέργειας, θα έχουμε έναν πλήρη έλεγχο κατανάλωσης και μετρικούς μηχανισμούς, κι έτσι ο αγρότης σίγουρα θα χρησιμοποιήσει όσα κυβικά πρέπει. Ο εκσυγχρονισμός συνεπάγεται μείωση του κόστους και της κατανάλωσης νερού. Ως συνέπεια, θα σημειωθεί αύξηση στην παραγωγικότητα και μείωση του κόστους παραγωγής».

O κ. Χατζάκης, από τη μεριά του, τόνισε ότι η Ευρωπαϊκή Οδηγία μετά το 1991 αναθεωρήθηκε τον Δεκέμβριο του 2024. Με βάση την Οδηγία, οι χώρες έχουν διορία έως το 2027 να την ενσωματώσουν στην εθνική τους νομοθεσία, ενώ έως το 2035 οι πόλεις με πληθυσμό άνω των 100.000 κατοίκων οφείλουν να αναβαθμίσουν τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας. Έως το 2040 οι περιοχές με λιγότερο πληθυσμό, αλλά περιβαλλοντικά ευαίσθητες, θα πρέπει να υιοθετήσουν την τεταρτοβάθμια επεξεργασία. Τέλος, έως το 2045 οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων θα πρέπει να αποκτήσουν ενεργειακή ουδετερότητα. Θα πρέπει να περιοριστεί και να ισοσκελιστεί το ενεργειακό κόστος.

Όσον αφορά την τεταρτοβάθμια επεξεργασία, τόνισε: «Δεν είναι κάτι απλό. Ως χώρα, θα πρέπει στις μονάδες μας να έχει προηγηθεί η τριτοβάθμια επεξεργασία». Δήλωσε ωστόσο αισιόδοξος, καθώς, όπως ανέφερε, στην Ελλάδα έχουν γίνει έργα προς αυτήν την κατεύθυνση. «Στην Κρήτη υπάρχουν αρκετές εγκαταστάσεις τριτοβάθμιας επεξεργασίας, γίνονται αναβαθμίσεις, και εύκολα θα μπορέσουν να μετατραπούν σε μονάδες τεταρτοβάθμιας επεξεργασίας».

Τη συζήτηση συντόνισε η Μαρία Λιλιοπούλου, δημοσιογράφος.

«Λειψυδρία και Κλιματική Κρίση – Ανθεκτικότητα, πρόβλεψη και “έξυπνα” συστήματα»

Στο Panel IV, με θέμα «Λειψυδρία και Κλιματική Κρίση – Ανθεκτικότητα, πρόβλεψη και “έξυπνα” συστήματα», συμμετείχαν οι παρακάτω ομιλητές:
•Μανώλης Στ. Κουτουλάκης, Γενικός Γραμματέας Αιγαίου & Νησιωτικής Πολιτικής, Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής
•Δρ Ελισσάβετ Φελώνη, Καθηγήτρια Υδρολογίας, Τμήμα Μηχανικών Τοπογραφίας και Γεωπληροφορικής, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής
•Δρ Θοδωρής Μ. Γιάνναρος, Κύριος Ερευνητής, Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΙΕΠΒΑ)/Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ)
•Γιώργος Ευστρατιάδης, Διευθύνων Σύμβουλος της IDATOR ΑΕ

Στην ανάγκη να καταρτιστεί ένα εθνικό σχέδιο με περιφερειακή διάσταση, το οποίο θα λαμβάνει υπόψη και τη νησιωτικότητα της χώρας, αναφέρθηκε ο κ. Κουτουλάκης. Σημείωσε ότι οι «συνθήκες, πλέον, επιβάλλουν καλύτερο συντονισμό, ακριβώς γιατί υπάρχουν διαπιστωμένες αδυναμίες πολλών ετών». Τόνισε δε ότι στα νησιά έχουμε δει να προτάσσονται από τους παρόχους λύσεις ανεφάρμοστες, συγκυριακές, μη εφικτές, μη βιώσιμες. «Άρα αυτό που πρέπει να επικρατήσει σε ένα σωστό εθνικό μοντέλο με περιφερειακή διάσταση έχει τρεις πυλώνες:

1.Καλή νομοθέτηση, άρα σαφές ρυθμιστικό πλαίσιο με κοινωνική προστασία

2.Σωστή χρηματοδότηση, για τη συγκεκριμένη λύση και το συγκεκριμένο πρόβλημα

3.Καλή γνώση για το νερό, που περνάει μέσα από τα δεδομένα, τα οποία οφείλουν να παρέχονται με τρόπο κατανοητό και μετρήσιμο από την επιστημονική κοινότητα

Υπογράμμισε μάλιστα ότι χρειάζεται να αποδεχτούμε ότι θα ζούμε μια στρεσογόνο κατάσταση τα επόμενα χρόνια: «Τα νησιά αφενός πλήττονται από την ανομβρία και αφετέρου από μια ανάπτυξη που χρειάζεται όρια και προετοιμασία. Η αφαλάτωση δεν είναι πανάκεια, αλλά η μοναδική άμεσα εφαρμόσιμη και μακροπρόθεσμα βιώσιμη λύση. Πρέπει να είμαστε έτοιμοι να την αξιοποιήσουμε, στο πλαίσιο ενός μακροπρόθεσμου σχεδιασμού, συμπληρωματικά με άλλες αποφάσεις για το δίκτυο προσφοράς του νερού». Ανέφερε ακόμη ότι το κράτος θα πρέπει να διευκολύνει τις αδειοδοτήσεις, χωρίς να «βάλει νερό στο κρασί του» ως προς τη χωροθέτηση και την κατάχρηση προσωρινών αδειών.

Ως προς τον τρόπο τιμολόγησης και την προστασία των κοινωνικών τιμολογίων, τόνισε πως το νερό είναι δημόσιο αγαθό και πρέπει να παραμείνει σε προσιτό κόστος, ενώ συμπλήρωσε ότι η Γενική Γραμματεία του υπουργείου έφερε πάνω από 350 έργα σε 78 διαφορετικά νησιά.

«Μετά την περσινή λειψυδρία, καταλάβαμε ακόμη περισσότερο την αξία της κοινωνικής διάστασης, γιατί το υδατικό ζήτημα είναι πρώτα και κύρια πολιτικό ζήτημα», ανέφερε η κ. Φελώνη. Η τελευταία ανέλυσε τα αποτελέσματα πανελλαδικής έρευνας γνώμης για την ευαισθητοποίηση απέναντι στη λειψυδρία, από τα οποία διαπιστώνεται έλλειψη υδατικής παιδείας στον πληθυσμό. Το 70% αισθάνεται λίγο έως μέτρια ενημερωμένο για τη λειψυδρία, ενώ περισσότερο ενημερωμένοι είναι οι baby boomers και λιγότερο η Gen Z. Άνυδρες και νησιωτικές περιοχές δείχνουν μεγαλύτερη γνώση του ζητήματος, μικρότερη είναι η ευαισθητοποίηση στην Αττική, καθώς, χάρη στις υποδομές, το υπάρχον πρόβλημα δεν φτάνει στη βρύση. Στο ερώτημα για το αν η περσινή λειψυδρία επηρέασε την ποσότητα ή την ποιότητα του νερού στο σπίτι, τα ποσοστά Αττικής και Περιφέρειας είναι πιο ισομοιρασμένα, αλλά μεγάλο πρόβλημα αντιμετώπισαν τα νησιά του Ιονίου και του Ν. Αιγαίου. Από την κεντρική ηπειρωτική Ελλάδα και βορειότερα, η δριμύτητα της λειψυδρίας θεωρείται χαμηλότερη σε σχέση με την υπόλοιπη Ελλάδα.

Αναφορικά με τα αίτια της λειψυδρίας: οι περισσότεροι τη συνδέουν με την κλιματική αλλαγή και τις απαρχαιωμένες υποδομές, θέλουν ανάλογες πολιτικές παρεμβάσεις, αλλά είναι απαισιόδοξοι για το μέλλον. Το 65% αναμένει ότι την επόμενη πενταετία η εγχώρια διαχείριση υδατικών πόρων θα χειροτερέψει. «Για πολλά χρόνια, δεν αποτέλεσε πολιτική προτεραιότητα το νερό, πρέπει να μη χαθεί αυτή η ευκαιρία να καλύψουμε το κενό».

Από την πλευρά του, ο κ. Γιάνναρος τόνισε ότι πρέπει να συμφωνήσουμε πως η κλιματική κρίση είναι εδώ, δεν είναι στην επιστημονική φαντασία. «Μπορούμε να μιλάμε για λειψυδρία και να έχουμε ταυτόχρονα έναν Daniel ή έναν Ιανό», ανέφερε χαρακτηριστικά. Υπογράμμισε δε ότι η ερευνητική κοινότητα, καταρχάς, παρακολουθεί τη λειψυδρία. Το Εθνικό Αστεροσκοπείο και η ομάδα του meteo.gr λειτουργούν ένα εκτεταμένο δίκτυο με περισσότερους από 500 σταθμούς σε όλη τη χώρα, οπότε υπάρχει μια πρώτη αποτύπωση δεδομένων, που τροφοδοτούν στη συνέχεια υδρολογικά μοντέλα. «Μπορούμε να παρακολουθούμε σε μεγάλη, πλέον, κλίμακα πώς αλλάζουν τα επεισόδια ξηρασίας και να έχουμε μια εικόνα για το τι περιμένουμε μέσα από τις εποχικές προγνώσεις καιρού».

Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με τον κ. Γιάνναρο, το κρίσιμο είναι πάντοτε ο άνθρωπος: «Θα πρέπει να βασιστούμε στην εκπαίδευση, για να μπορέσει όλη αυτή η γνώση, όλα αυτά τα εργαλεία, στο τέλος, να αξιοποιηθούν. Εάν θα μπορούσε να βγει ένα συμπέρασμα, είναι η αναγκαιότητα ο ιδιωτικός τομέας και η επιχειρηματικότητα να έρθουν πιο κοντά με την έρευνα. Ο σκοπός της έρευνας είναι να υπηρετεί την κοινωνία».

Όπως ανέφερε ο κ. Ευστρατιάδης, απαιτείται μια συνδυαστική ενίσχυση της επιστημονικής κοινότητας, η οποία θα προτείνει μεν τη λύση, αλλά θα βοηθήσει και την παραγωγική διαδικασία. «Γίνονται ενέργειες, όμως βλέπουμε ότι τα R&D των επιχειρήσεων στον χώρο του νερού δεν είναι όπως στον χώρο της ιατρικής περίθαλψης ή των αυτοκινήτων. Δυστυχώς, είναι πολύ μικρά ακόμα, ενώ θα έπρεπε εταιρείες που ασχολούνται με προϊόντα και λύσεις για το νερό να έχουν χρηματοδοτήσεις πολύ μεγαλύτερες από άλλα αντικείμενα –αλλά αυτή ακριβώς είναι η κατάσταση».

Αυτό που είναι σημαντικό για την ανθεκτικότητα είναι να ξέρουμε πάντα τι έχουμε να αντιμετωπίσουμε, υπογράμμισε. «Τρία πράγματα που εφαρμόζουμε ως εταιρεία και μας έχουν δώσει τη δυνατότητα να είμαστε παρόντες τόσα χρόνια στην αγορά:

•πάντα περιμένουμε ένα συμβάν “μαύρου κύκνου”, κι αυτό μας κρατά σε επιφυλακή,
•φροντίδα στους “φύλακες” της εταιρείας, που είναι οι άνθρωποί της,
•συνεχείς δοκιμές, έρευνα και αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας».

Τη συζήτηση συντόνισε ο Παντελής Λάμπρου, Co-founder & CEO, Products & Investments, Business Management Consulting.

«Εμφιαλωμένο νερό – Βιωσιμότητα και εξωστρέφεια»

Στο Panel V, με τίτλο «Εμφιαλωμένο νερό – Βιωσιμότητα και εξωστρέφεια», μίλησαν οι κύριοι Ρηγίνος Σεπετάς, Αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Φυσικών Μεταλλικών Νερών (ΣΕΦΥΜΕΝ), Strategy Director, Ηπειρωτική Βιομηχανία Εμφιαλώσεων ΑΕ, και Δρ Εμμανουήλ Αναδρανιστάκης, Πρόεδρος του ΔΣ του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ).

Ο κ. Σεπετάς αναφέρθηκε στην ανοδική πορεία της αγοράς του εμφιαλωμένου νερού, υπογραμμίζοντας ότι οι τουρίστες αυξάνουν κατακόρυφα την κατανάλωση. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε, το 2021 υπήρχαν 26 εταιρείες εμφιάλωσης, ενώ σήμερα ξεπερνούν τις τριάντα. «Το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας έχει χρηματοδοτήσει επενδύσεις, ιδίως για την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση, οπότε αυξάνονται οι θέσεις εργασίας και μπορούμε να καλύψουμε την εγχώρια ζήτηση αλλά και εξαγωγές», σημείωσε.

Πρόσθεσε ακόμη ότι η Ελλάδα διαθέτει τα πιο ποιοτικά εμφιαλωμένα νερά παγκοσμίως, μπορεί να ανταγωνιστεί, επάξια, διεθνή brands, ενώ ως προς την κατά κεφαλήν κατανάλωση βρίσκεται στην τρίτη θέση πανευρωπαϊκά. «Αυτό λέει πολλά για την εμπιστοσύνη των καταναλωτών. Υπάρχει ενδιαφέρον για εξαγωγές, αλλά το γεγονός ότι έχουμε ένα πολύ φθηνό προϊόν με υψηλό κόστος μεταφοράς βάζει τεράστιο εμπόδιο στην ανταγωνιστικότητά μας».

Ο κ. Σεπετάς υπογράμμισε επίσης ότι ο ΣΕΦΥΜΕΝ είναι θετικός στην εισαγωγή ενός συστήματος DRS και υπέρμαχος της κυκλικής οικονομίας. Τόνισε, ωστόσο, ότι το σύστημα είναι κοστοβόρο λειτουργικά για τους παραγωγούς, και η αυξημένη συμμετοχή του κλάδου HORECA σε σχέση με άλλες χώρες περιπλέκει την εφαρμογή. «Όλα αυτά είναι σημαντικό να συμπεριληφθούν στο business plan που θα κατατεθεί προς έγκριση στον ΕΟΑΝ, ώστε το μοντέλο να είναι βιώσιμο περιβαλλοντικά, αλλά και οικονομικά, για τον καταναλωτή και τις επιχειρήσεις. Στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, και με βάση τα διεθνή πρότυπα, από τη μέρα κατάθεσης του business plan απαιτούνται 12-18 μήνες για την εφαρμογή του».

Σε ό,τι αφορά τη βιωσιμότητα, ανέφερε ότι οι επιχειρήσεις του ΣΕΦΥΜΕΝ σέβονται τους υδάτινους πόρους, και η βιωσιμότητα έχει εισαχθεί στη στρατηγική τους, ενώ για τη συνεισφορά του κλάδου στην εργασία και την οικονομία, τόνισε: «Οι θέσεις απασχόλησης στον κλάδο πριν από τρία χρόνια ήταν 6.800 στις εταιρείες εμφιάλωσης και σίγουρα έχουν αυξηθεί πολύ, στο χονδρεμπόριο 1.800, στο λιανεμπόριο 3.500 και στη HORECA 23.000-24.000. Ο κλάδος συνεισφέρει στο κράτος το 1% των φορολογικών εσόδων».

Από την πλευρά του, ο κ. Ανανδρανιστάκης σχολίασε το γεγονός ότι αυξημένη παραγωγή σημαίνει πολύ περισσότερα απόβλητα, και αυτό πρέπει κάπως να αντιμετωπιστεί. Εξήγησε μάλιστα ότι με το σύστημα εγγυοδοσίας στην περίπτωση των συσκευασιών υγρών μέχρι 3 λίτρα –εκτός των κρασιών και των γαλακτοκομικών– μπαίνει ένα καινούργιο σύστημα εγγυοδοσίας, το λεγόμενο DRS. «Εδώ εμπλέκουμε και τον καταναλωτή: νοικιάζεις τη συσκευασία και όταν την επιστρέψεις, θα πάρεις πίσω το αντίτιμο, με στόχο να αυξήσουμε τα ποσοστά ανακύκλωσης».

Το σύστημα εφαρμόζεται με επιτυχία σε περίπου 17 ευρωπαϊκά κράτη, ενώ η Ελλάδα βρίσκεται μεταξύ των 6 στα οποία έχει ολοκληρωθεί η νομοθεσία. «Επειδή εμείς έχουμε πολύ τουρισμό, υπολογίζουμε ότι θα ανακυκλώσουμε πάνω από 1 δισ. συσκευασίες ετησίως. Το προϊόν είναι πολύ καλό, γιατί είναι καθαρό και ανακυκλώνεται εύκολα».

Το σύστημα θα λειτουργεί από τις αρχές του 2025 ως εξής: Οι συσκευασίες θα φέρουν ειδική σήμανση, και το εγγυοδοτικό αντίτιμο θα ανέρχεται σε 10 λεπτά για έως μισό λίτρο και 15 λεπτά για έως 3 λίτρα. Το σύστημα διαχείρισης θα είναι υποχρεωμένο να εγκαταστήσει μηχανήματα συλλογής σε κάθε σουπερμάρκετ και άλλα πολυσύχναστα σημεία, καθώς και υπεύθυνο για την ενημέρωση-ευαισθητοποίηση του κοινού. Ο καταναλωτής, επιστρέφοντας τη συσκευασία, θα λαμβάνει εξαργυρώσιμο κουπόνι, ενώ ακόμα κι ένα μίνι μάρκετ θα είναι σε θέση να συμμετάσχει στο σύστημα με ένα απλό barcode.

Τα μηχανήματα θα κοστίσουν 250 εκατ. και η λειτουργία του συστήματος ετησίως περί τα 200 εκατ. ευρώ, αλλά το 1/3 των εξόδων πιθανώς να καλύπτεται από την πώληση του ανακυκλωμένου υλικού, άλλο 1/3 από τις εισφορές και ίσως 1/3 από κουπόνια που δεν θα εξαργυρώνονται (π.χ. από τουρίστες). «Μιλάμε για 600 εκατ. κόστος, που θα κινείται από όλο αυτό το σύστημα, και γι’ αυτό ελπίζουμε σε ένα καλά οργανωμένο business plan», τόνισε ο πρόεδρος του ΕΟΑΝ. Συμπληρώνοντας ακόμη ότι: «Το συγκεκριμένο σύστημα είναι καλά οργανωμένο, έχουμε κοινή γραμμή με τις εταιρείες και τα σουπερμάρκετ, και είμαστε αισιόδοξοι ότι θα πιάσουμε τους στόχους για 90% ανακύκλωση το 2029».

Τον συντονισμό της συζήτησης έκανε η δημοσιογράφος Κυρέλα Πέτρου.