Μια δήλωση με… ένα κλικ 25 στρεμμάτων για μόνιμη καλλιέργεια που δεν παίρνει πάνω από 1 λεπτό για να υποβληθεί, χρεώνεται από τους υπεύθυνους 100 και 120 ευρώ.
Ξέφραγο αμπέλι για μια ακόμα φορά θυμίζει η κατάσταση σε σχέση με τις χρεώσεις για την υποβολή των δηλώσεων ΟΣΔΕ από 650.000 αγρότες. Ακόμα και δηλώσεις ΟΣΔΕ με μόνιμες καλλιέργειες που υποβάλλονται με… ένα κλικ ακριβοπληρώνονται από τους αγρότες, ενώ με τις δηλώσεις για τα οικολογικά σχήματα, τις συνδεδεμένες κ.λπ. έχει στηθεί από ορισμένους ένας ακόμα χορός επιβαρύνσεων σε βάρος των αγροτών και των κτηνοτρόφων.
Όσον αφορά δε στις πολυδιαφημιζόμενες από την κυβέρνηση και το ΥπΑΑΤ online δηλώσεις που λειτουργούν κατ΄ επίφαση και μόνο, ελάχιστοι είναι οι αγρότες που καταφέρνουν να τις υποβάλλουν. Κι αν τα επίσημα στοιχεία της πολιτείας δείχνουν ότι κάποιες χιλιάδες υποβάλλονται κάθε χρόνο online, άρα και δωρεάν, στην πραγματικότητα πρόκειται για δηλώσεις που γίνονται για λογαριασμό αγροτών από σχετικούς με την τεχνολογία κ.λπ., οπότε και πάλι υπάρχει χρέωση. Όλα αυτά βέβαια μικρή σημασία θα είχαν, αν οι υπόλοιποι δείκτες που διαμορφώνουν το κόστος παραγωγής, ήταν σε χαμηλότερα επίπεδα, όμως και εδώ οι Έλληνες αγρότες, φαίνεται να πληρώνουν τον κούκο αηδόνι. Και όπως μας αναφέρουν και οι περισσότεροι “και πληρώνουμε ακριβά τις δηλώσεις και δεν πληρωνόμαστε ή τις πληρωνόμαστε με πολλά λάθη τις επιδοτήσεις κάθε χρόνο”.
Ας δούμε όμως τι ισχύει για μερικά άλλα ευρωπαϊκά κράτη, όπου η κατάσταση είναι σαφώς καλύτερη και ως προς τις χρεώσεις, αλλά κυρίως ως προς το αποτέλεσμα που δεν είναι άλλο από την έγκυρη και έγκαιρη πληρωμή.
Η διαδικασία υποβολής δηλώσεων ΟΣΔΕ (Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου) για την Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) διαφέρει από χώρα σε χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με αρκετές διαφοροποιήσεις στον τρόπο οργάνωσης και διαχείρισης των αιτήσεων, καθώς και στα κόστη που επωμίζονται οι αγρότες. Στην Ελλάδα, η διαδικασία αυτή γίνεται κυρίως μέσω πιστοποιημένων χώρων, που λειτουργούν ως «Πύλες ΟΣΔΕ», οι οποίες πληρώνονται από τους αγρότες για την υποβολή των αιτήσεων.
Ενδεικτική κατάσταση σε άλλες χώρες της ΕΕ
Στη Γαλλία, η αίτηση για τις επιδοτήσεις της ΚΑΠ υποβάλλεται ηλεκτρονικά μέσω του συστήματος Telepac, που είναι η ηλεκτρονική πλατφόρμα του γαλλικού Υπουργείου Γεωργίας. Οι αγρότες μπορούν να υποβάλουν τις δηλώσεις τους απευθείας χωρίς κόστος, εφόσον είναι εξοικειωμένοι με το σύστημα. Ωστόσο, υπάρχουν και γραφεία ή συνεταιρισμοί που προσφέρουν υποστήριξη στους αγρότες με αμοιβή, εάν οι αγρότες προτιμούν να χρησιμοποιήσουν εξωτερικούς συμβούλους.
Στην Ισπανία, οι αγρότες επίσης έχουν τη δυνατότητα να υποβάλλουν τις δηλώσεις τους ηλεκτρονικά μέσω του συστήματος SIGPAC. Οι δηλώσεις μπορούν να γίνουν απευθείας από τους αγρότες χωρίς να χρειάζονται πρόσθετα κόστη. Ωστόσο, σε αρκετές περιπτώσεις, οι αγρότες χρησιμοποιούν συνεταιρισμούς ή συμβούλους για την υποβολή δηλώσεων, κυρίως σε περιπτώσεις πιο περίπλοκων δηλώσεων και σε αυτές τις περιπτώσεις υπάρχει κάποιο κόστος.
Στη Γερμανία, η διαδικασία υποβολής γίνεται κυρίως ηλεκτρονικά μέσω των περιφερειακών συστημάτων των κρατιδίων και οι αγρότες μπορούν να κάνουν τις αιτήσεις μόνοι τους χωρίς να επιβαρύνονται με πρόσθετα έξοδα. Όπως και σε άλλες χώρες, υπάρχουν ιδιώτες ή συνεταιρισμοί που προσφέρουν υπηρεσίες υποστήριξης με αμοιβή, εάν οι αγρότες χρειάζονται βοήθεια.
Στην Ιταλία, οι αγρότες μπορούν να υποβάλλουν τις αιτήσεις τους για επιδοτήσεις μέσω του Sistema Informativo Agricolo Nazionale (SIAN), το οποίο διαχειρίζεται την επεξεργασία των αιτήσεων. Όπως και αλλού, οι συνεταιρισμοί και οι επαγγελματικές οργανώσεις συχνά παρέχουν βοήθεια με κόστος, αλλά οι αγρότες έχουν και την επιλογή να τις κάνουν μόνοι τους, αν είναι εξοικειωμένοι με το σύστημα.
Στην Ολλανδία, η αίτηση για επιδοτήσεις γίνεται μέσω του συστήματος MijnRVO. Οι αγρότες έχουν τη δυνατότητα να υποβάλλουν τις αιτήσεις τους δωρεάν μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας. Όμως, η πλειοψηφία των αγροτών συνεργάζεται με διάφορους συμβούλους ή συνεταιρισμούς για την υποβολή των αιτήσεων, κάτι που μπορεί να περιλαμβάνει μικρό κόστος, ανάλογα με την παρεχόμενη υπηρεσία.
Η κατάσταση στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα, το σύστημα υποβολής των δηλώσεων ΟΣΔΕ έχει προκαλέσει σημαντική οικονομική επιβάρυνση στους αγρότες, καθώς οι περισσότερες αιτήσεις υποβάλλονται μέσω διαφόρων επαγγελματιών του είδους, οι οποίοι χρεώνουν για τη διαχείριση της διαδικασίας. Αυτό συμβαίνει κυρίως λόγω της πολυπλοκότητας του συστήματος και της έλλειψης εκπαίδευσης ή πρόσβασης στην τεχνολογία από πολλούς αγρότες, ειδικά σε απομακρυσμένες περιοχές. Και βέβαια όταν πάει κάτι λάθος με τα ποσά των αγροτών, έχουν μάθει στις πλείστες των περιπτώσεων να τα “φορτώνουν” στον ΟΠΕΚΕΠΕ.
Κόστος και ψηφιακός μετασχηματισμός
Η Ελλάδα έχει κάνει προσπάθειες να αναβαθμίσει το σύστημα υποβολής των δηλώσεων ΟΣΔΕ, αλλά παραμένει σε σύγκριση πιο γραφειοκρατικό και με μεγαλύτερο κόστος για τους αγρότες από ό,τι σε άλλες χώρες της ΕΕ. Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, οι ψηφιακές πλατφόρμες έχουν απλοποιήσει τη διαδικασία και επιτρέπουν στους αγρότες να υποβάλουν τις δηλώσεις τους δωρεάν ή με ελάχιστο κόστος.
Τα κόστη σε Ελλάδα και εξωτερικό
Οι πληροφορίες για το ακριβές κόστος υποβολής δηλώσεων ΟΣΔΕ (ή αντίστοιχων συστημάτων σε άλλες χώρες της ΕΕ) δεν είναι πάντοτε ξεκάθαρες ή εύκολα διαθέσιμες σε δημόσια έγγραφα, καθώς το κόστος μπορεί να διαφέρει σημαντικά ανάλογα με την περιοχή, τον τύπο των καλλιεργειών, τη βοήθεια που χρειάζεται ο κάθε αγρότης, καθώς και το αν χρησιμοποιείται ιδιωτικός σύμβουλος ή συνεταιρισμός. Ωστόσο, από αναφορές και διαθέσιμα στοιχεία, μπορούμε να σχηματίσουμε μια γενική εικόνα για τη διαδικασία και το κόστος ανά χώρα.
Μέσο κόστος για την υποβολή δήλωσης ΟΣΔΕ ανά χώρα
Ελλάδα: Το κόστος για την υποβολή μιας δήλωσης ΟΣΔΕ στην Ελλάδα ποικίλλει ανάλογα με την έκταση των αγροτεμαχίων και την πολυπλοκότητα της δήλωσης. Συνήθως κυμαίνεται από 50 έως 150 ευρώ για μικρούς έως μεσαίους αγρότες, ενώ για μεγάλες εκμεταλλεύσεις μπορεί να είναι και πολύ υψηλότερο. Οι αγρότες που δεν είναι εξοικειωμένοι με τις ψηφιακές τεχνολογίες συχνά επιλέγουν να χρησιμοποιούν πιστοποιημένα γραφεία ή συνεταιρισμούς, προσθέτοντας επιπλέον κόστος.
Στη Γαλλία, η υποβολή μπορεί να γίνει δωρεάν μέσω του ηλεκτρονικού συστήματος Telepac. Όμως, πολλοί αγρότες επιλέγουν να χρησιμοποιούν γεωργικούς συμβούλους ή συνεταιρισμούς, ιδιαίτερα για πιο σύνθετες δηλώσεις. Το κόστος για αυτές τις υπηρεσίες κυμαίνεται από 50 έως 200 ευρώ, ανάλογα με το επίπεδο της βοήθειας και την πολυπλοκότητα της δήλωσης.
Στην Ισπανία, το κόστος για τη χρήση εξωτερικών συμβούλων μπορεί να είναι χαμηλότερο από την Ελλάδα, και κυμαίνεται συνήθως από 40 έως 120 ευρώ. Ωστόσο, οι μικροί αγρότες μπορούν να υποβάλλουν τις δηλώσεις τους δωρεάν μέσω της πλατφόρμας SIGPAC, αν έχουν τη δυνατότητα να το κάνουν μόνοι τους.
Στη Γερμανία, οι αγρότες μπορούν να υποβάλλουν τις αιτήσεις τους δωρεάν μέσω των περιφερειακών συστημάτων, αλλά αρκετοί επιλέγουν να συνεργαστούν με γεωργικούς συμβούλους ή συνεταιρισμούς. Το κόστος για τέτοιες υπηρεσίες κυμαίνεται από 50 έως 150 ευρώ ανάλογα με την πολυπλοκότητα της εκμετάλλευσης.
Στην Ιταλία, το κόστος των εξωτερικών συμβούλων ή συνεταιρισμών μπορεί να φτάσει από 50 έως 200 ευρώ ανά δήλωση, ιδιαίτερα σε περιοχές με έντονη γεωργική δραστηριότητα. Ωστόσο, οι αγρότες έχουν τη δυνατότητα να κάνουν τις αιτήσεις τους δωρεάν μέσω του SIAN αν το επιθυμούν.
Στην Ολλανδία, το κόστος για τη χρήση γεωργικών συμβούλων είναι επίσης σχετικά χαμηλό και μπορεί να κυμαίνεται από 50 έως 100 ευρώ, ενώ αρκετοί αγρότες προτιμούν να υποβάλλουν τις δηλώσεις τους μόνοι τους μέσω της πλατφόρμας MijnRVO, χωρίς κόστος.
Στοιχεία σχετικά με τους αγρότες που υποβάλλουν μόνοι τους τις δηλώσεις
Τα διαθέσιμα στοιχεία για το ποσοστό των αγροτών που υποβάλλουν μόνοι τους τις δηλώσεις τους ποικίλλουν μεταξύ των χωρών, καθώς εξαρτώνται από παράγοντες όπως η ψηφιακή εξοικείωση των αγροτών, η πολυπλοκότητα της διαδικασίας και η διαθεσιμότητα συμβουλευτικών υπηρεσιών.
Στη Γαλλία, πολλοί αγρότες κάνουν τη διαδικασία μόνοι τους μέσω του Telepac, ειδικά οι μικρομεσαίοι. Ωστόσο, ένα σημαντικό ποσοστό χρησιμοποιεί συμβούλους, κυρίως για πιο σύνθετες δηλώσεις.
Οι αγρότες στη Γερμανία και την Ολλανδία έχουν υψηλά επίπεδα ψηφιακής εξοικείωσης, και ένα μεγάλο ποσοστό υποβάλλει τις αιτήσεις μόνο του, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που οι δηλώσεις είναι απλές.
Στην Ισπανία και την Ιταλία, πολλοί αγρότες, ιδιαίτερα σε μικρότερες εκμεταλλεύσεις, υποβάλλουν τις δηλώσεις τους χωρίς εξωτερική βοήθεια, αλλά οι περισσότεροι χρησιμοποιούν συνεταιρισμούς ή συμβούλους, καθώς οι διαδικασίες μπορεί να είναι περίπλοκες.
Σύγκριση με την Ελλάδα
Στην Ελλάδα, οι αγρότες είναι περισσότερο εξαρτημένοι από εξωτερικούς παράγοντες για την υποβολή των δηλώσεων, λόγω της πολυπλοκότητας του συστήματος ΟΣΔΕ και της έλλειψης ψηφιακής εξοικείωσης, κυρίως στις πιο αγροτικές και απομακρυσμένες περιοχές. Αυτό οδηγεί σε υψηλότερα κόστη, καθώς η πλειονότητα των αγροτών πληρώνει για τη διαδικασία υποβολής των αιτήσεων.
Μπροστά σε όλα αυτά, υπάρχει κάποιος υπουργός να παρέμβει και να ρίξει σημαντικά το κόστος για τους αγρότες;
