Το κόστος παραγωγής ενός κιλού έξτρα παρθένου ελαιολάδου το 2024 επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες που σχετίζονται τόσο με τις μεταβλητές συνθήκες της αγοράς όσο και με τις κλιματολογικές και οικονομικές εξελίξεις.
Παρακάτω παραθέτουμε μια αναλυτική επισκόπηση των παραγόντων που επηρεάζουν το κόστος παραγωγής, το οποία αν ζούσαμε σε κράτος που σέβεται τον αγρότη, θα το είχε υπολογίσει το ίδιο, αλλά και τα βασικά έξοδα που περιλαμβάνονται στη διαδικασία:
1. Καλλιέργεια και συγκομιδή
Η παραγωγή έξτρα παρθένου ελαιολάδου ξεκινά με την καλλιέργεια της ελιάς, η οποία περιλαμβάνει διαδικασίες όπως:
Άρδευση: Το κόστος της άρδευσης μπορεί να ποικίλλει ανάλογα με την περιοχή, τις τιμές του νερού και την ποσότητα που απαιτείται ανάλογα με τις κλιματολογικές συνθήκες. Το αυξημένο κόστος ενέργειας επηρεάζει άμεσα την τιμή της άντλησης και διαχείρισης του νερού. Φέτος σε περιοχές με ΤΟΕΒ τα τιμολόγια ήταν αυξημένα, όπως επίσης και στις ιδιωτικές γεωτρήσεις για τις οποίες απαιτείται πολύ ενέργεια.
Λίπανση και φυτοπροστασία: Οι τιμές των λιπασμάτων και των φυτοφαρμάκων έχουν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Η ακρίβεια και οι τιμές των πρώτων υλών είναι σημαντικοί παράγοντες κόστους, ενώ οι φιλικές προς το περιβάλλον πρακτικές (π.χ. βιολογική καλλιέργεια) συχνά είναι πιο δαπανηρές. Για παράδειγμα όπως μας λέει ο Χρήστος Μπλαχούρης, παραγωγός ελιάς Καλαμών από το Μεσολόγγι ένα βυτίο χαλκό πριν τρία ή τέσσερα χρόνια ήταν δυο και τρεις φθηνότερο από σήμερα.
Εργατικά κόστη: Η συγκομιδή της ελιάς, ιδιαίτερα αν γίνεται χειρωνακτικά, έχει υψηλό κόστος εργατικών. Η έλλειψη εργατικών χεριών και η αύξηση των μισθών λόγω πληθωριστικών πιέσεων επιβαρύνει τους παραγωγούς. Το θέμα αυτό σηκώνει μεγάλη συζήτηση, καθώς δεν υπάρχουν πολιτικές που να ευνοούν την απασχόληση στον αγροτικό τομέα. Αντίθετα τραστ εργατών εκμεταλλεύονται τους αγρότες, ζητώντας εκβιαστικά 50 έως 80 ευρώ μεροκάματο πολλές φορές.
2. Παραγωγή – ελαιοτριβείο
Μέθοδος επεξεργασίας: Η παραδοσιακή μέθοδος ψυχρής έκθλιψης που απαιτείται για την παραγωγή έξτρα παρθένου ελαιολάδου είναι απαιτητική. Τα σύγχρονα ελαιοτριβεία, που χρησιμοποιούν ενεργειακά αποδοτικές μεθόδους και συστήματα χαμηλής κατανάλωσης ενέργειας, μπορεί να προσφέρουν κάποια μείωση του κόστους. Το καλό εδώ είναι πως τα περισσότερο ελαιοτριβεία διατηρούν σταθερά τα εκθλιπτικά δικαιώματα παρά τις πολλές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν και φυσικά τα τεράστια κόστη λειτουργίας τους.
Κόστος ενέργειας: Η αύξηση των τιμών της ενέργειας στην Ελλάδα από το 2021 κι έπειτα έχει επηρεάσει σημαντικά τη βιομηχανία, και ειδικότερα τα ελαιοτριβεία που χρησιμοποιούν μεγάλες ποσότητες ενέργειας για τη λειτουργία των μηχανημάτων τους.
3. Τυποποίηση και διανομή
Συσκευασία: Το κόστος των υλικών συσκευασίας (γυάλινα μπουκάλια, μεταλλικά δοχεία, ετικέτες κλπ.) έχει αυξηθεί λόγω των αυξήσεων των πρώτων υλών παγκοσμίως, όπως και το κόστος των μεταφορών. Η στροφή σε πιο οικολογικές συσκευασίες έχει επιπλέον επιπτώσεις στο κόστος.
Διανομή και μεταφορικά: Τα έξοδα για τη μεταφορά του ελαιολάδου, τόσο εντός Ελλάδας όσο και για εξαγωγές, είναι επηρεασμένα από τις αυξημένες τιμές των καυσίμων και την έλλειψη οδηγών φορτηγών. Οι δυσμενείς οικονομικές συνθήκες στην παγκόσμια αγορά πετρελαίου αυξάνουν τις τιμές της βενζίνης, κάτι που προσθέτει στο συνολικό κόστος παραγωγής.
4. Κλιματική κρίση και καιρικές συνθήκες
Η κλιματική αλλαγή έχει επηρεάσει την παραγωγή της ελιάς στη χώρα μας και όχι μόνο. Η παρατεταμένη ξηρασία ή η υπερβολική βροχή επηρεάζουν την ποιότητα και την ποσότητα της παραγωγής. Το 2024, όπως και τα τελευταία χρόνια, η μεταβλητότητα των καιρικών συνθηκών, σε συνδυασμό με τις ασθένειες των δέντρων (π.χ. δάκος), μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικές μειώσεις της παραγωγής, αυξάνοντας το κόστος ανά κιλό ελαιολάδου.
5. Επιδοτήσεις και οικονομική στήριξη
Οι επιδοτήσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση για τους ελαιοπαραγωγούς μπορεί να συμβάλλουν στη μείωση του συνολικού κόστους παραγωγής. Ωστόσο, πολλές φορές οι διαδικασίες είσπραξης των επιδοτήσεων είναι χρονοβόρες και δεν καλύπτουν όλες τις ανάγκες των παραγωγών, χώρια που χρόνο με το χρόνο μειώνονται. Το 2024, ενδέχεται να υπάρχουν προγράμματα στήριξης που σχετίζονται με τη βιώσιμη γεωργία, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ή τις καινοτομίες στην ελαιοκαλλιέργεια.
Εκτίμηση κόστους
Αν λάβουμε υπόψη όλους τους παραπάνω παράγοντες, το κόστος παραγωγής για 1 κιλό έξτρα παρθένου ελαιολάδου το 2024 μπορεί να κυμαίνεται από 2,50€ έως 4,50€ ανά κιλό ανάλογα με:
Το μέγεθος της εκμετάλλευσης (μικροί παραγωγοί έχουν μεγαλύτερο ανά μονάδα κόστος).
Τη γεωγραφική θέση (π.χ. σε περιοχές με καλύτερες κλιματολογικές συνθήκες).
Το αν πρόκειται για βιολογικό ή συμβατικό ελαιόλαδο.
Την ενεργειακή κατανάλωση και την τεχνολογία που χρησιμοποιείται στο ελαιοτριβείο.
Σε περιόδους κρίσεων ή ακραίων καιρικών φαινομένων, το κόστος μπορεί να αυξηθεί ακόμη περισσότερο, ενώ η ζήτηση στις διεθνείς αγορές και η προσφορά μπορούν να επηρεάσουν τις τελικές τιμές διάθεσης.
Όπως πάντως μας δήλωσε ο κ. Γιάννης Κοροντίνης, παραγωγός από τον Συνεταιρισμό Θερμασία Δήμητρα με έδρα στην Ερμιονίδα, “ειδικά σε άνυδρες ζώνες, το κόστος έχει εκτοξευθεί πολύ πάνω από τα 4 ευρώ το κιλό”.
Μέσα σε όλα τα κόστη που προαναφέραμε, πρέπει να σημειώσουμε, ότι οι παραγωγοί έχουν να αντιμετωπίσουν κάθε χρόνο, τις χρεώσεις για ασφάλιση στον ΕΛΓΑ, στον ΕΦΚΑ, διοικητικά έξοδα λειτουργίας, όπως ο λογιστής, το ΟΣΔΕ, οι αποσβέσεις από αγορές μηχανημάτων, συντήρησης μηχανημάτων – εργαλείων κ.λπ.
Newsroom Agronewsbomb
