Το 2025 αναμενόταν ως μια ελπιδοφόρα χρονιά για την ελιά Καλαμών, με έντονη και πλούσια ανθοφορία σε όλες σχεδόν τις ελαιοκομικές περιοχές.
Ωστόσο, οι ελπίδες των παραγωγών γρήγορα μετριάστηκαν, καθώς η πολυαναμενόμενη καρπόδεση απέτυχε σε σημαντικό βαθμό, όπως γράψαμε και χθες.
Παρόλο που τα δέντρα ήταν γεμάτα άνθη, η μετατροπή αυτών σε ώριμους καρπούς δεν εξελίχθηκε ομαλά. Τι συνέβη τελικά; Ποιοι ήταν οι κρίσιμοι τεχνικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες που οδήγησαν σε αυτή την αποτυχία;
Οι μηχανισμοί της καρπόδεσης: Τι πρέπει να συμβεί
Για να καρποδέσει η ελιά πρέπει να περάσει επιτυχώς το στάδιο της ανθοφορίας, της επικονίασης και της γονιμοποίησης. Αν κάποιο από αυτά τα στάδια δεν πάει καλά, η καρπόδεση είτε δεν θα συμβεί καθόλου είτε θα είναι μερική και μη ικανοποιητική.
Οι αιτίες της αποτυχημένης καρπόδεσης
1. Απότομες εναλλαγές θερμοκρασίας το Μάιο
Η περίοδος της ανθοφορίας συνέπεσε με έντονες διακυμάνσεις της θερμοκρασίας, που σε αρκετές περιοχές κυμάνθηκαν από 10°C έως και 32°C μέσα σε λίγα 24ωρα. Αυτές οι εναλλαγές:
- Μείωσαν τη ζωτικότητα της γύρης
- Προκάλεσαν αφυδάτωση στο στίγμα των ανθέων
- Εμπόδισαν την κανονική επικονίαση
- Δημιούργησαν ορμονική ανισορροπία στα δέντρα
Η ελιά, αν και ανθεκτικό δέντρο, είναι εξαιρετικά ευαίσθητη στις κλιματικές συνθήκες κατά την ανθοφορία.
2. Υψηλή σχετική υγρασία σε συνδυασμό με άνεμο
Σε πολλές περιοχές της Δυτικής Ελλάδας και της Πελοποννήσου, παρατηρήθηκε ταυτόχρονα υψηλή υγρασία και δυνατοί άνεμοι, οι οποίοι:
- Περιόρισαν την παρουσία επικονιαστών (μέλισσες)
- Ξεπλύναν ή μετέφεραν μακριά τη γύρη
- Προκάλεσαν πρόωρη πτώση ανθέων
Η Καλαμών, έχοντας χαμηλή αυτογονιμότητα, εξαρτάται από σταθερές καιρικές συνθήκες και υψηλή βιοποικιλότητα επικονιαστών για την επιτυχημένη αναπαραγωγή της.
3. Ελλείψεις θρεπτικών στοιχείων
Η υπερβολική ανάπτυξη την άνοιξη οδήγησε σε διαμοιρασμό των διαθέσιμων θρεπτικών συστατικών. Πολλοί παραγωγοί ίσως να μην είχαν προσαρμόσει τη λίπανση στις ανάγκες της έντονης ανθοφορίας:
- Έλλειψη βορίου και μαγνησίου παρατηρήθηκε σε αναλύσεις φύλλων
- Το βόριο είναι απαραίτητο για την επιμήκυνση της γύρης και τη γονιμοποίηση
- Η ανεπάρκεια αυτών οδήγησε σε φαινόμενα “άγονων ανθέων”
4. Καθυστερημένες ή ακατάλληλες εφαρμογές διαφυλλικής λίπανσης
Ο βιολογικός κύκλος της ελιάς απαιτεί συγκεκριμένα χρονικά παράθυρα για την εφαρμογή ενισχυτικών σκευασμάτων. Σε πολλές περιπτώσεις:
- Οι ψεκασμοί δεν έγιναν στο σωστό χρόνο
Η αστοχία στον χρονισμό είχε ως αποτέλεσμα την αδυναμία των δέντρων να υποστηρίξουν γονιμοποίηση.
Επιπλέον παράγοντες που ενδεχομένως να συνέβαλαν στο φαινόμενο
Ανεπαρκής αριθμός επικονιαστών ποικιλιών: Σε ορισμένες περιοχές, η μονοκαλλιέργεια Καλαμών χωρίς ποικιλίες όπως Κορωνέικη ή Arbequina μείωσε τη διασταυρωμένη γονιμοποίηση.
Ασθένειες και παγετοί στις αρχές της άνοιξης: Σε ορισμένες ορεινές περιοχές, παρατηρήθηκαν κρυφές ζημιές στους οφθαλμούς λόγω παγετών τον Μάρτιο, οι οποίες εκδηλώθηκαν με καθυστέρηση.
Τι μπορεί να γίνει από δω και πέρα
- Καταγραφή και παρακολούθηση κλιματικών δεδομένων ανά περιοχή
- Διαχρονική ανάλυση θρεπτικής κατάστασης ανά ποικιλία
- Σωστός σχεδιασμός εφαρμογών με βάση το φαινολογικό στάδιο
- Ενίσχυση της βιοποικιλότητας και τοποθέτηση μελισσοσμηνών
- Χρήση ειδικών σκευασμάτων επικονίασης και καρπόδεσης σε κρίσιμες περιόδους (π.χ. NAA ή εκχυλίσματα φυκών).
