Η υπερβολική χρήση του φωσφόρου εξαντλεί τα αποθέματα που είναι ζωτικής σημασίας για την παγκόσμια παραγωγή τροφίμων, ενώ παράλληλα επιτείνει την κλιματική κρίση
Ο πλανήτης μας βρίσκεται αντιμέτωπος με τον “Φωσφογεδδώνα”, προειδοποιούν οι επιστήμονες. Φοβούνται ότι η κακή χρήση του φωσφόρου από εμάς θα μπορούσε να οδηγήσει σε θανατηφόρες ελλείψεις λιπασμάτων που θα διαταράξουν την παγκόσμια παραγωγή τροφίμων.
Ταυτόχρονα, τα φωσφορικά λιπάσματα που ξεπλένονται από τα χωράφια -μαζί με τις εισροές λυμάτων σε ποτάμια, λίμνες και θάλασσες- προκαλούν εκτεταμένες ανθίσεις φυκών και δημιουργούν νεκρές ζώνες νερού που απειλούν τα ιχθυαποθέματα.
Επιπλέον, η υπερβολική χρήση του στοιχείου αυξάνει τις εκλύσεις μεθανίου σε ολόκληρο τον πλανήτη, επιτείνοντας την παγκόσμια θέρμανση και την κλιματική κρίση που προκαλούν οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, προειδοποίησαν οι ερευνητές.
“Έχουμε φτάσει σε ένα κρίσιμο σημείο καμπής”, δήλωσε ο καθηγητής Phil Haygarth του Πανεπιστημίου του Lancaster. “Μπορεί να μπορέσουμε να γυρίσουμε πίσω, αλλά πρέπει πραγματικά να συνέλθουμε και να γίνουμε πολύ πιο έξυπνοι στον τρόπο που χρησιμοποιούμε τον φώσφορο. Αν δεν το κάνουμε, αντιμετωπίζουμε μια καταστροφή που έχουμε ονομάσει “φωσφογεδδών””.
Ο φώσφορος ανακαλύφθηκε το 1669 από τον Γερμανό επιστήμονα Hennig Brandt, ο οποίος τον απομόνωσε από τα ούρα, και έκτοτε έχει αποδειχθεί ότι είναι απαραίτητος για τη ζωή. Τα οστά και τα δόντια αποτελούνται σε μεγάλο βαθμό από το ορυκτό φωσφορικό ασβέστιο – μια ένωση που προέρχεται από αυτό – ενώ το στοιχείο παρέχει επίσης στο DNA τη φωσφορική ραχοκοκαλιά των σακχάρων του.
“Με απλά λόγια, δεν υπάρχει ζωή στη Γη χωρίς φώσφορο”, εξήγησε η καθηγήτρια Penny Johnes του Πανεπιστημίου του Μπρίστολ.
Η παγκόσμια σημασία του στοιχείου έγκειται στη χρήση του για την ανάπτυξη των καλλιεργειών. Περίπου 50 εκατομμύρια τόνοι φωσφορικών λιπασμάτων πωλούνται σε όλο τον κόσμο κάθε χρόνο και οι προμήθειες αυτές παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διατροφή των 8 δισεκατομμυρίων κατοίκων του πλανήτη.
Ωστόσο, σημαντικά κοιτάσματα φωσφόρου βρίσκονται σε λίγες μόνο χώρες: Το Μαρόκο και η Δυτική Σαχάρα διαθέτουν τη μεγαλύτερη ποσότητα, η Κίνα το δεύτερο μεγαλύτερο κοίτασμα και η Αλγερία το τρίτο. Αντίθετα, τα αποθέματα στις ΗΠΑ έχουν μειωθεί στο 1% των προηγούμενων επιπέδων, ενώ η Βρετανία έπρεπε πάντα να βασίζεται σε εισαγωγές. “Τα παραδοσιακά αποθέματα φωσφορικών πετρωμάτων είναι σχετικά σπάνια και έχουν εξαντληθεί σύμφωνα με την εξόρυξή τους για την παραγωγή λιπασμάτων”, πρόσθεσε ο Johnes.
Αυτή η αυξανόμενη επιβάρυνση των αποθεμάτων έχει προκαλέσει φόβους ότι ο κόσμος θα φτάσει στην “κορύφωση του φωσφόρου” σε λίγα χρόνια. Οι προμήθειες τότε θα μειωθούν, αφήνοντας πολλά έθνη να αγωνίζονται να αποκτήσουν αρκετό για να θρέψουν τους ανθρώπους τους.
Η προοπτική αυτή ανησυχεί πολλούς αναλυτές, οι οποίοι ανησυχούν ότι μερικά καρτέλ θα μπορούσαν σύντομα να ελέγχουν το μεγαλύτερο μέρος των παγκόσμιων προμηθειών και να αφήσουν τη Δύση ιδιαίτερα ευάλωτη στην άνοδο των τιμών. Το αποτέλεσμα θα ήταν το ισοδύναμο της πετρελαϊκής κρίσης της δεκαετίας του 1970.
Η δυσχερής κατάσταση συνοψίστηκε κάποτε από τον συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας Ισαάκ Ασίμοφ: “Η ζωή μπορεί να πολλαπλασιαστεί μέχρι να τελειώσει όλος ο φώσφορος και τότε επέρχεται μια αμείλικτη παύση που τίποτα δεν μπορεί να αποτρέψει”.
Αυτοί οι κίνδυνοι αναδείχθηκαν επίσης την περασμένη εβδομάδα με τη δημοσίευση στις ΗΠΑ του βιβλίου The Devil’s Element: Phosphorus and a World Out of Balance, του περιβαλλοντικού συγγραφέα Dan Egan. Το βιβλίο δεν έχει ακόμη εκδοθεί στο Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά αντικατοπτρίζει τις ανησυχίες που εκφράστηκαν πρόσφατα από Βρετανούς επιστήμονες.
Λένε ότι έχουμε γίνει σπάταλοι στη χρήση των φωσφορικών αλάτων που βάζουμε στα χωράφια μας. Τα λιπάσματα που ξεπλένονται από αυτά – και οι απορρίψεις λυμάτων πλούσιων σε φώσφορο – έχουν προκαλέσει μεγάλης κλίμακας μόλυνση των υδάτων και έχουν δημιουργήσει επιβλαβείς ανθίσεις φυκιών. Μερικά από τα μεγαλύτερα υδάτινα σώματα του κόσμου έχουν πλέον προσβληθεί, όπως η λίμνη Βαϊκάλη της Ρωσίας, η λίμνη Βικτώρια στην Αφρική και η λίμνη Έρι της Βόρειας Αμερικής. Οι ανθίσεις στη λίμνη Έρι έχουν οδηγήσει σε δηλητηρίαση του τοπικού πόσιμου νερού τα τελευταία χρόνια.
“Ακριβώς όπως και στην ξηρά, τα φωσφορικά άλατα βοηθούν τα υδρόβια φυτά να αναπτυχθούν”, δήλωσε ο Haygarth, ο οποίος είναι συν-συγγραφέας του Phosphorus: Past and Future. “Και αυτό έχει τώρα ολέθριες συνέπειες σε ποτάμια, λίμνες και θάλασσες.” Πνιγμένα από τις ανθίσεις, πολλά από αυτά τα υδάτινα σώματα έχουν μετατραπεί σε νεκρές ζώνες, όπου ελάχιστα πλάσματα επιβιώνουν και οι οποίες επεκτείνονται. Μια νεκρή ζώνη σχηματίζεται πλέον στον Κόλπο του Μεξικού κάθε καλοκαίρι, για παράδειγμα.
Τέτοιες κρίσεις δημιουργούν και άλλα περιβαλλοντικά προβλήματα. “Η κλιματική αλλαγή σημαίνει ότι θα έχουμε περισσότερες ανθίσεις φυκιών ανά μονάδα φωσφορικής ρύπανσης λόγω των θερμότερων συνθηκών”, δήλωσε ο καθηγητής Bryan Spears του βρετανικού Κέντρου Οικολογίας και Υδρολογίας στο Midlothian.
Agrogata
Πηγή:theguardian.com
