Τις καταστροφικές συνέπειες στην υγεία από την υπερβολική χρήση και κατ’ επέκταση συγκέντρωσης φυτοφαρμάκων και βαρέων μετάλλων στα τρόφιμα και στο έδαφος αναφέρει μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Cardiovascular Research, ένα περιοδικό της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Καρδιολογίας.
Την ίδια ώρα μελέτη της ΜΚΟ PAN (Pesticide Action Network Europe) αναφέρει ότι τα κράτη μέλη της ΕΕ αθετούν τις νομικές υποχρεώσεις τους για τη χρήση φυτοφαρμάκων στις καλλιέργειες.
Μάλιστα ένας από τους κορυφαίους εμπειρογνώμονες σε θέματα εδάφους στην Ευρώπη δηλώνει ότι είναι δύσκολο να αναστραφεί η μόλυνση της γης από τη συσσώρευση μετάλλων και ότι τα φυτοφάρμακα «ενδέχεται να δημιουργούν προβλήματα που δεν έχουμε παρατηρήσει μέχρι στιγμής».
Με συνεχείς αναφορές για συστάσεις της Ε.Ε. σε εισαγωγείς φρούτων και λαχανικών από τρίτες χώρες, αλλά και από χώρες εντός Ε.Ε. για ανίχνευση υπερβολικής ποσότητας φυτοφαρμάκων είναι εμφανές το πρόβλημα που προκύπτει κατά πόσο τηρούνται τα όρια ασφαλείας που έχουν τεθεί από τα αρμόδια όργανα και πόσο ασφαλή είναι εν τέλει τα γεωργικά προϊόντα που καταναλώνουμε.
Μόνο τον Ιούνιο έχουν καταγραφεί 59 ειδοποιήσεις για υπερβολική ποσότητα φυτοφαρμάκων σε φρούτα και λαχανικά που φθάνουν στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) είτε από τρίτες χώρες είτε από την ίδια την ΕΕ, στο σύστημα ταχείας ειδοποίησης για τρόφιμα και ζωοτροφές RASFF, από τις χώρες που το αποτελούν.
Μάλιστα σύμφωνα με νέα μελέτη της ΜΚΟ PAN (Pesticide Action Network Europe) «Αντί να μειωθούν, τα ίχνη φυτοφαρμάκων σε λαχανικά και ιδιαίτερα σε φρούτα που πωλούνται εντός ΕΕ αυξήθηκαν σημαντικά την περίοδο μεταξύ 2011 και 2019».
«Θερίζουν» οι ασθένειες λόγω ρύπανσης
Η Επιτροπή Lancet για τη Ρύπανση και την Υγεία τεκμηρίωσε ότι η ρύπανση είναι η μεγαλύτερη περιβαλλοντική αιτία ασθενειών και πρόωρων θανάτων στον κόσμο σήμερα.
Οι ασθένειες που προκαλούνται από τη ρύπανση ήταν υπεύθυνες για περίπου 9 εκατομμύρια πρόωρους θανάτους το 2015 που αποτελεί το 16% όλων των θανάτων παγκοσμίως, σύμφωνα με μελέτη.
«Η μόλυνση του εδάφους είναι λιγότερο ορατός κίνδυνος για την ανθρώπινη υγεία από τον βρώμικο αέρα», δήλωσε ο συγγραφέας καθηγητής Thomas Münzel του Πανεπιστημιακού Ιατρικού Κέντρου Mainz στη Γερμανία.
«Αλλά πληθαίνουν τα στοιχεία ότι οι ρύποι στο έδαφος μπορεί να βλάψουν την καρδιαγγειακή υγεία μέσω ορισμένων μηχανισμών, όπως η φλεγμονή και η διαταραχή του φυσικού ρολογιού του σώματος», πρόσθεσε.
Οι ρύποι του εδάφους περιλαμβάνουν βαρέα μέταλλα και τοξικές οργανικές χημικές ουσίες όπως φυτοφάρμακα, βιολογικά παθογόνα και πλαστικά απόβλητα.
Περίπου το 78% της μέσης κατά κεφαλήν κατανάλωσης θερμίδων παγκοσμίως προέρχεται από καλλιέργειες που καλλιεργούνται απευθείας στο έδαφος και ένα άλλο σχεδόν 20% προέρχεται από χερσαίες πηγές τροφίμων που βρίσκονται στο έδαφος.
«Δεν υπάρχει παρότρυνση για καθαρισμό των εδαφών»
Ο Mark Kibblewhite, επίτιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Cranfield στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι ένας από τους κορυφαίους εμπειρογνώμονες σε θέματα εδάφους στην Ευρώπη. Σε συνέντευξή του στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος δήλωσε μεταξύ άλλων ότι το κόστος αφαίρεσης της ρύπανσης από το έδαφος είναι υψηλό και πολλές χώρες δεν προχωρούν σε ανάλογες δράσεις.
«Οι δύο βασικοί παράγοντες που συνδέονται με τον καθαρισμό της ρύπανσης του εδάφους είναι οι κίνδυνοι για την ανθρώπινη υγεία και οι κίνδυνοι για την ποιότητα των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων.
Ένας τρίτος παράγοντας είναι η γεωργική παραγωγή και η διασφάλιση της υγείας των φυτών και της ασφάλειας των τροφίμων.
Υπάρχουν πολλές τοποθεσίες στην Ευρώπη όπου δεν έχουν προκύψει ακόμη οικονομικά κίνητρα και δεν υπάρχει παρότρυνση για τον καθαρισμό της ρύπανσης του εδάφους» δηλώνει ο Kibblewhite.
Το καρκινογόνο κάδμιο και ο χαλκός
Ο καθηγητής Kibblewhite αναφέρει ότι δύο μέταλλα που υπάρχουν σε λιπάσματα και αντιμυκητιακά φάρμακα προκαλούν σωρευτικές συγκεντρώσεις .
«Το κάδμιο είναι μια πρόσμειξη σε φωσφορικά λιπάσματα και υπάρχει πάντα κάποια πρόσθετη ποσότητα καδμίου στο έδαφος στο οποίο χρησιμοποιήθηκαν. Οι ποσότητες μπορεί να είναι πολύ μικρές, αλλά είναι σωρευτικές.
Δεδομένου ότι το κάδμιο είναι καρκινογόνο, πρέπει να παρακολουθούμε προσεκτικά αυτή τη συσσώρευση. Πολλές εργασίες έχουν πραγματοποιηθεί και πραγματοποιούνται για τον ποσοτικό προσδιορισμό αυτού του προβλήματος και τη διερεύνηση τρόπων μείωσης του καδμίου στα λιπάσματα.
Ο χαλκός βρίσκεται σε περιοχές όπου υπάρχουν αμπελώνες και το μέταλλο χρησιμοποιείται ανέκαθεν ως αντιμυκητιακός παράγοντας.
Δυστυχώς, αυτός ο χαλκός έχει συσσωρευτεί στο έδαφος. Μόλις αυτά τα μέταλλα, καθώς και άλλα μέταλλα, προστεθούν στο έδαφος, παραμένουν εκεί και υπάρχουν ελάχιστες ρεαλιστικές πιθανότητες να αφαιρεθούν».
Τι συμβαίνει με τα γεωργικά φάρμακα
« Γνωρίζουμε, για παράδειγμα, ότι, τα οργανοχλωριούχα γεωργικά φάρμακα, η χρήση των οποίων έχει απαγορευτεί εδώ και πολλά χρόνια, βρίσκονται ακόμη σε εδάφη σε ολόκληρη την Ευρώπη. Με τα γεωργικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται σήμερα, η εστίαση στις επιπτώσεις τους στους ζώντες οργανισμούς του εδάφους είναι σχετικά περιορισμένη.
Ενδέχεται να δημιουργούν προβλήματα που δεν έχουμε παρατηρήσει μέχρι στιγμής» καταλήγει ο καθηγητής Kibblewhite.
Τα αποτελέσματα της ιατρικής μελέτης
Η μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Cardiovascular Research εξετάζει τις σχέσεις μεταξύ της ρύπανσης του εδάφους και της ανθρώπινης υγείας, με ιδιαίτερη έμφαση στα καρδιαγγειακά νοσήματα.
Οι συγγραφείς αναφέρουν ότι το μολυσμένο χώμα μπορεί να οδηγήσει σε καρδιαγγειακή νόσο αυξάνοντας το οξειδωτικό στρες στα αιμοφόρα αγγεία, προκαλώντας φλεγμονή και διαταράσσοντας το ρολόι του σώματος (κιρκάδιος ρυθμός).
«Αν και η ρύπανση του εδάφους με βαρέα μέταλλα και η συσχέτισή της με καρδιαγγειακές παθήσεις είναι ιδιαίτερο πρόβλημα σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, καθώς οι πληθυσμοί τους είναι δυσανάλογα εκτεθειμένοι σε αυτούς τους περιβαλλοντικούς ρύπους, αποτελεί πρόβλημα για οποιαδήποτε χώρα στον κόσμο λόγω της αυξανόμενης παγκοσμιοποίησης και των αλυσίδων εφοδιασμού τροφίμων και της πρόσληψης αυτών των βαρέων μετάλλων με φρούτα, λαχανικά και κρέας», ανέφερε η μελέτη.
«Χρειάζονται περισσότερες μελέτες σχετικά με τη συνδυασμένη επίδραση πολλαπλών ρύπων του εδάφους στις καρδιαγγειακές παθήσεις, καθώς σπάνια εκτιθέμεθα μόνο σε έναν τοξικό παράγοντα. Επίσης απαιτείται να γίνει επειγόντως έρευνα σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο τα νανοπλαστικά και μικροπλαστικά μπορούν να ξεκινήσουν και να επιδεινώσουν τις καρδιαγγειακές παθήσεις.», είπε ο καθηγητής Münzel.
Δεν υπάρχει κίνδυνος λέει η Κομισιόν
«Η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (Efsa) δημοσιεύει κάθε χρόνο έκθεση για τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων σε τρόφιμα και θεωρείται η πιο αξιόπιστη πηγή για το θέμα», σχολίασε εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
«Για πολλά χρόνια, οι εκθέσεις έχουν δείξει ότι το 98% των συλλεγόμενων δειγμάτων είναι σύμφωνα με την νομοθεσία της ΕΕ», υπογράμμισε.
Για την ακρίβεια, η Κομισιόν αναφέρει ότι η χρήση επικίνδυνων φυτοφαρμάκων ήταν μειωμένη κατά 12% το 2019, σε σχέση με την περίοδο 2015-2017.
«Η παρουσία ιχνών ουσιών δεν σημαίνει ότι τα τρόφιμα είναι επικίνδυνα», τονίζει από την πλευρά της η Ανίκα Γκατ Σερέτνι, εκπρόσωπος της εμπορικής ένωσης CropLife Europe.
«Ο κίνδυνος για τους καταναλωτές από τη διατροφική σωρευτική έκθεση είναι κάτω από το όριο και επομένως δεν αποτελεί πραγματικό κίνδυνο», δήλωσε, επικαλούμενη τις εκθέσεις της Efsa.
Ο Λικ Μουλτινιέ, διευθυντή έρευνας στο Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας και Ιατρικής Έρευνας (Inserm) της Γαλλίας, βρίσκει προβληματικό το γεγονός ότι στη μελέτη της PAN δεν διευκρινίζεται η ποσότητα των φυτοφαρμάκων που εντοπίστηκε στα δείγματα φρούτων και λαχανικών.
«Είναι σαν να λέμε ότι όλοι είναι αλκοολικοί, επειδή υπάρχουν ίχνη αλκοόλ σε ένα αλκοτέστ», είπε στη Liberation.
«Έχουν αποτύχει να προστατεύσουν τους καταναλωτές»
Η PAN ωστόσο επιμένει. «Οι κυβερνήσεις αθετούν τις νομικές υποχρεώσεις τους» από το 2011 για σταδιακή αντικατάσταση και κατάργηση των πλέον επικίνδυνων φυτοφαρμάκων, αναφέρει.
Τα συμπεράσματα της μελέτης, προσθέτει, «αποκαλύπτουν την αποτυχία των κρατών-μελών να εφαρμόσουν την κοινοτική νομοθεσία και να προστατεύσουν τους καταναλωτές».
Πώς μπορούμε να προφυλαχθούμε;
Η ΜΚΟ ζητά την «άμεση απαγόρευση των δώδεκα πιο τοξικών φυτοφαρμάκων» και «την πλήρη εξάλειψη των 55 πλέον επιβλαβών μέχρι το 2030».
«Αυτές οι χημικές ουσίες πρέπει να εξαφανιστούν από το φαγητό μας», λέει η Σαλομέ Ρουανέλ, εκπρόσωπος της PAN Europe.
«Η μετάβαση της ΕΕ σε ένα βιώσιμο σύστημα τροφίμων δεν μπορεί να επιτευχθεί, έως ότου εξαλειφθούν πλήρως τα πιο επικίνδυνα φυτοφάρμακα τόσο από το σύστημα παραγωγής, όσο και από το σύστημα κατανάλωσης», τονίζει.
«Αυτό δεν είναι απλώς μια πολιτική φιλοδοξία», παρατηρεί. «Είναι νόμος από το 2011 και είναι καιρός τα κράτη μέλη να ενεργήσουν βάσει αυτού» καταλήγει η Ρουανέλ.
«Μέχρι να μάθουμε περισσότερα, φαίνεται λογικό να φοράτε μάσκα προσώπου για να περιορίσετε την έκθεση στη σκόνη που φυσάει από τον άνεμο, να φιλτράρετε το νερό για να αφαιρέσετε τους ρύπους και να αγοράσετε τρόφιμα που καλλιεργούνται σε υγιές χώμα», διευκρίνισε ο καθηγητής Münzel.
Πηγή: ecozen
