Πακέτο στήριξης ύψους 500 εκατ. ευρώ, μεταξύ άλλων με τη χρήση του αποθεματικού για την αντιμετώπιση της κρίσης, για τη στήριξη των παραγωγών που πλήττονται περισσότερο από τις σοβαρές συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία, περισσότερες προκαταβολές άμεσων ενισχύσεων από τον Οκτώβριο, έκτακτη και προσωρινή παρέκκλιση της αγρανάπαυσης για να επιτραπεί η παραγωγή οποιασδήποτε καλλιέργειας τροφίμων και ζωοτροφών, διατηρώντας παράλληλα το πλήρες επίπεδο του «πρασινίσματος» για τους γεωργούς και ειδικές προσωρινές ευελιξίες στις υφιστάμενες απαιτήσεις εισαγωγής ζωοτροφών θα συμβάλουν στην άμβλυνση της πίεσης στην αγορά ζωοτροφών. Είναι μερικά από τα μέτρα που παρουσίασε σήμερα η Κομισιόν για την ενίσχυση της παγκόσμιας επισιτιστικής ασφάλειας και τη στήριξη των γεωργών και των καταναλωτών στην ΕΕ, υπό το πρίσμα της αύξησης των τιμών των τροφίμων και του κόστους των εισροών, όπως η ενέργεια και τα λιπάσματα παρουσίασε η Κομισιόν.
Η εκτίναξη των παγκόσμιων τιμών των τιμών βασικών εμπορευμάτων, που επιταχύνθηκε περαιτέρω από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, υπογραμμίζει και πάλι την ανάγκη της ευρωπαϊκής γεωργίας και των αλυσίδων εφοδιασμού τροφίμων να γίνουν πιο ανθεκτικές και βιώσιμες, σύμφωνα με το πρόγραμμα Farm to Fork. Η Επιτροπή δεσμεύεται να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για να διασφαλίσει ότι η ΕΕ, ως καθαρή εξαγωγέας τροφίμων και κορυφαίος παραγωγός αγροδιατροφικών προϊόντων, συμβάλλει στην παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια, ιδίως στην Ουκρανία, τη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή, οι οποίες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές δημητριακών, καθώς και στην Ασία και την υποσαχάρια Αφρική. Η ΕΕ είναι ο κύριος πάροχος ανθρωπιστικής και αναπτυξιακής βοήθειας σε τρόφιμα και επισιτιστικά συστήματα.Η Κομισιόν διαβεβαιώνει ότι η διαθεσιμότητα τροφίμων δεν διακυβεύεται επί του παρόντος στην ΕΕ, δεδομένου ότι η ήπειρος είναι σε μεγάλο βαθμό αυτάρκης για πολλά γεωργικά προϊόντα. Ωστόσο, ο γεωργικός μας τομέας είναι καθαρός εισαγωγέας συγκεκριμένων προϊόντων, για παράδειγμα πρωτεΐνες ζωοτροφών. Αυτή η ευπάθεια, σε συνδυασμό με το υψηλό κόστος των εισροών, όπως τα λιπάσματα και της ορυκτής ενέργειας, προκαλεί προκλήσεις στην παραγωγή για τους αγρότες και κινδυνεύει να οδηγήσει σε αύξηση των τιμών των τροφίμων.
Αναλυτικά τα μέτρα:
– Πακέτο στήριξης ύψους 500 εκατ. ευρώ, μεταξύ άλλων με τη χρήση του αποθεματικού για την αντιμετώπιση της κρίσης, για τη στήριξη των παραγωγών που πλήττονται περισσότερο από τις σοβαρές συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία. Σε αυτή τη βάση, τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να παράσχουν πρόσθετη οικονομική στήριξη στους γεωργούς για να συμβάλουν στην παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια, ή να αντιμετωπίσουν τις διαταραχές της αγοράς λόγω αυξημένου κόστους εισροών ή περιορισμούς εμπορικών συναλλαγών. Θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στη στήριξη των γεωργών που εφαρμόζουν βιώσιμες πρακτικές, ενώ θα πρέπει να διασφαλίζεται επίσης ότι τα μέτρα στοχεύουν στους τομείς και τους γεωργούς που πλήττονται περισσότερο από την κρίση. – Περισσότερες προκαταβολές άμεσων ενισχύσεων, καθώς και αγροτική ανάπτυξη που σχετίζεται με την έκταση και τα ζώα, στους γεωργούς από τις 16 Οκτωβρίου 2022. – Μέτρα ασφαλείας της αγοράς για τη στήριξη της αγοράς χοιρείου κρέατος ενόψει της ιδιαίτερα δύσκολης κατάστασης του τομέα. – Έκτακτη και προσωρινή παρέκκλιση για να επιτραπεί η παραγωγή οποιασδήποτε καλλιέργειας τροφίμων και ζωοτροφών σε αγρανάπαυση, διατηρώντας παράλληλα το πλήρες επίπεδο του «πρασινίσματος» για τους γεωργούς. Αυτό θα διευρύνει την παραγωγική ικανότητα της ΕΕ παρά την περιορισμένη διαθεσιμότητα γόνιμης γης. – Ειδικές προσωρινές ευελιξίες στις υφιστάμενες απαιτήσεις εισαγωγής ζωοτροφών θα συμβάλουν στην άμβλυνση της πίεσης στην αγορά ζωοτροφών. – Η Επιτροπή πρότεινε ένα νέο, αυτοτελές προσωρινό πλαίσιο κρίσης που επίσης καλύπτει τους γεωργούς, τους παραγωγούς λιπασμάτων και τον τομέα της αλιείας. Αυτό επιτρέπει την παροχή κρατικών ενισχύσεων στους γεωργούς που πλήττονται από σημαντικές αυξήσεις του κόστους των εισροών. Οι τιμές των λιπασμάτων και οι προμήθειες για τους αγρότες θα παρακολουθούνται ώστε να διασφαλιστεί ότι δεν τίθενται σε κίνδυνο οι προοπτικές για τις συγκομιδές στην ΕΕ. – Η Επιτροπή προτείνει επίσης να κοινοποιούν τα κράτη μέλη στοιχεία σχετικά με τα ιδιωτικά αποθέματα βασικών βασικών εμπορευμάτων για τρόφιμα και ζωοτροφές σε μηνιαία βάση, ώστε να υπάρχει έγκαιρη και ακριβής επισκόπηση της διαθεσιμότητάς τους. – Ενίσχυση της ανθεκτικότητας και της βιωσιμότητας των επισιτιστικών μας συστημάτων. Η βιωσιμότητα των τροφίμων αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της επισιτιστικής ασφάλειας. Κατά την υλοποίηση των αναγκαίων μεταβάσεων που έχουν καθοριστεί που προβλέπονται στις στρατηγικές “Από το αγρόκτημα στο πιρούνι” και “Βιοποικιλότητα”, η Επιτροπή θα διασφαλίσει ότι η συνολική παραγωγικότητα της γεωργίας της ΕΕ δεν υπονομεύεται. Αυτό σημαίνει μεγαλύτερη χρήση της καινοτομίας για να συμβάλλει στη βιώσιμη αύξηση των αποδόσεων, όπως η γεωργία ακριβείας, οι νέες τεχνικές γονιδιωματικής, βελτιωμένη διαχείριση των θρεπτικών στοιχείων, ολοκληρωμένη διαχείριση των παρασίτων, βιολογικές εναλλακτικές λύσεις αντί των χημικών φυτοφαρμάκων, κ.λπ. – Ενίσχυση της ανθεκτικότητας, με τη μείωση της εξάρτησης της ευρωπαϊκής γεωργίας από την ενέργεια, τις εισαγωγές ζωοτροφών είναι περισσότερο από ποτέ μια αναγκαιότητα. Η ανθεκτικότητα απαιτεί διαφοροποιημένες πηγές εισαγωγών και διεξόδους στην αγορά μέσω μιας ισχυρής πολυμερούς και διμερούς εμπορικής πολιτικής. – Η Ευρώπη θα επενδύσει στην έρευνα και την καινοτομία για την αντικατάσταση της χρήσης συνθετικών λιπασμάτων. Μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στη χρήση αζώτου, η μετάβαση σε πράσινη αμμωνία για λιπάσματα και η αξιοποίηση της βιομάζας είναι μεταξύ των προτάσεων που παρουσίασε η Επιτροπή. Η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη να χρησιμοποιήσουν όλα τα διαθέσιμα μέσα στα στρατηγικά σχέδια της ΚΓΠ για την περίοδο 2023-2027 για το σκοπό αυτό. Αυτό αφορά, για παράδειγμα, τη χρήση εργαλείων διαχείρισης κινδύνων, την ανάπτυξη της γεωργίας ακριβείας ή τη συνδεδεμένη στήριξη για την ενίσχυση των πρωτεϊνούχων καλλιεργειών. «Ο πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας δημιούργησε πλήθος προβλημάτων, μεταξύ άλλων σε σχέση με την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια. Όταν πρόκειται για τρόφιμα, τώρα είναι η ώρα για την Ευρώπη να δείξει την αλληλεγγύη της: να βοηθήσει την Ουκρανία, το λαό και τους αγρότες της, καθώς και τις ευάλωτες χώρες εισαγωγής τροφίμων σε όλο τον κόσμο που αντιμετωπίζουν εκτίναξη των τιμών και πιθανές ελλείψεις», είπε ο εκτελεστικός Αντιπρόεδρος της Κομισιόν Βάλντις Ντομπρόφσκις. «Θα συνεχίσουμε να παρέχουμε ανθρωπιστική βοήθεια για την ανακούφιση των δεινών των Ουκρανών, εξασφαλίζοντας την πρόσβασή τους σε βασικά αγαθά και υπηρεσίες, ιδίως σε τρόφιμα. Ταυτόχρονα, πρέπει να αποφύγουμε οποιουσδήποτε περιορισμούς στις εξαγωγές για να συγκρατήσουμε τις τιμές των τροφίμων. Ενώ η ίδια η ΕΕ δεν αντιμετωπίζει πρόβλημα επισιτιστικής ασφάλειας, θα πρέπει ωστόσο να αντιμετωπίσουμε τα ζητήματα προσιτής τιμής των τροφίμων και να λάβουμε μέτρα για να καταστήσουμε τη γεωργία και τα τρόφιμά μας σεαλυσίδες εφοδιασμού πιο ανθεκτικές και βιώσιμες για να αντιμετωπίσουμε μελλοντικές κρίσεις», συμπλήρωσε. Από την πλευρά του, ο Επίτροπος Γεωργίας Janusz Wojciechowski δήλωσε: «Δεν θα αφήσουμε την Ουκρανία να μείνει μόνη της απέναντι στη ρωσική επιθετικότητα. Η πρώτη μας προτεραιότητα είναι να διασφαλίσουμε ότι οι Ουκρανοί έχουν αρκετά τρόφιμα, καύσιμα και νερό. Θα τους βοηθήσουμε επίσης να συνεχίσουν να φυτεύουν και να καλλιεργούν δημητριακά και ελαιούχους σπόρους, πολύ που χρειάζονται οι ίδιοι και ο κόσμος και να διευκολύνουμε τις εξαγωγές τους. Η ΕΕ είναι μια γεωργική υπερδύναμη και θα διασφαλίσουμε ότι οι αγρότες μας θα έχουν την πλήρη υποστήριξη της Επιτροπής για να ανταποκριθούν στις παγκόσμιες ανάγκες για τρόφιμα. Θα το κάνουμε αυτό, ενώ παράλληλα θα εργαστούμε για να κάνουμε τις αλυσίδες εφοδιασμού τροφίμων μας πιο ανθεκτικές και βιώσιμες σε μελλοντικές κρίσεις». Η επισιτιστική ασφάλεια στην εμπόλεμη Ουκρανία προκαλεί μεγάλη ανησυχία, ιδίως στις πολιορκημένες πόλεις, με τη Ρωσία να φαίνεται να στοχεύει και να καταστρέφει σκόπιμα χώρους αποθήκευσης τροφίμων.Η Επιτροπή υποστηρίζει την Ουκρανία στην ανάπτυξη και εφαρμογή ενός βραχυπρόθεσμου και μεσοπρόθεσμου σχεδίου στρατηγικής για την επισιτιστική ασφάλεια, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι εισροές φτάνουν στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις, όπου είναι δυνατόν, και ότι η μεταφορά και οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης διατηρούνται, ώστε να μπορέσει η Ουκρανία να θρέψει τους πολίτες της και να ανακτήσει τελικά τις εξαγωγικές αγορές. Ένα πρόγραμμα επείγουσας στήριξης της ΕΕ ύψους 330 εκατ. ευρώ για την Ουκρανία θα συμβάλει στη διασφάλιση της πρόσβασης σε βασικά αγαθά και υπηρεσίες, καθώς και την προστασία του πληθυσμού. Το πρόγραμμα επιδιώκει να βοηθήσει να ανακουφίσει τα δεινά των Ουκρανών, εξασφαλίζοντας την πρόσβαση σε βασικά αγαθά και υπηρεσίες, καθώς και την προστασία του πληθυσμού. Ένας άλλος σημαντικός στόχος θα είναι η ανοικοδόμηση πολιτικών υποδομών μικρής κλίμακας, στρατηγικός σχεδιασμός, καθώς και η διασφάλιση της ενεργειακής ασφάλειας. Η Επιτροπή θα εξασφαλίσει τακτική παρακολούθηση και ανάλυση των τιμών των τροφίμων και της επισιτιστικής ανασφάλειας και θα συνεχίσει τη συμμετοχή της σε διεθνείς και πολυμερείς φορείς (FAO, ΠΟΕ, G7, G20) για τον συντονισμό των πολιτικών. Επιπλέον, η ΕΕ έχει εντείνει την ανθρωπιστική βοήθεια για τις περιοχές και ομάδες πληθυσμού που πλήττονται περισσότερο από την επισιτιστική ανασφάλεια. Στο πρόγραμμα διεθνούς συνεργασίας 2021-27, η ΕΕ θα εργαστεί για την ανάπτυξη της βιωσιμότητας των επισιτιστικών συστημάτων με περίπου 70 χώρες-εταίρους. Επιπλέον, στο πλαίσιο του προγράμματος «Διατροφή για την ανάπτυξη» που συμφωνήθηκε στη Διάσκεψη κορυφής στο Τόκιο τον Δεκέμβριο του 2021, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της δεσμεύτηκαν να συνεχίσουν να την αντιμετώπιση του υποσιτισμού με μια σημαντική δέσμευση ύψους 4,3 δισεκατομμυρίων ευρώ, η οποία περιλαμβάνει τουλάχιστον 2,5 δισ. ευρώ από την ΕΕ για τη διεθνή συνεργασία με στόχο τη διατροφή κατά την περίοδο 2021-2024. Επιπλέον, η ΕΕ θα συνεχίσει να υποστηρίζει σθεναρά την αποφυγή εξαγωγικών περιορισμών και απαγορεύσεων για τα τρόφιμα και για μια εύρυθμα λειτουργούσα ενιαία αγορά. Αυτή η βαθιά κρίση επιβεβαιώνει ότι πρέπει να επιταχύνουμε παγκοσμίως τη μετάβαση του συστήματος τροφίμων προς τη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα, ώστε να προετοιμαστούμε καλύτερα για μελλοντικές κρίσεις. H Επιτροπή θα συμμετάσχει σε οκτώ συνασπισμούς που όλοι στοχεύουν στα τρόφιμα, το μετασχηματισμό του συστήματος τροφίμων, την ανθεκτικότητα και τη βιώσιμη αύξηση της παραγωγικότητας.
Στήριξη των γεωργών και των καταναλωτών της ΕΕ
Για τη βελτίωση της οικονομικής προσιτότητας των τροφίμων, τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να εφαρμόσουν μειωμένους συντελεστές προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) και να ενθαρρύνουν τους οικονομικούς φορείς να συγκρατήσουν τις τιμές λιανικής πώλησης. Τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να αντλήσουν από κονδύλια της ΕΕ, όπως το Ταμείο Ευρωπαϊκής Βοήθειας προς τους Απόρους (FEAD), το οποίο στηρίζει δράσεις των χωρών για την παροχή τροφίμων ή/και βασικής υλικής βοήθειας στους πιο ευάλωτους. Ο νεοσύστατος ευρωπαϊκός μηχανισμός ετοιμότητας και αντιμετώπισης κρίσεων επισιτιστικής ασφάλειας (EFSCM), ο οποίος συγκεντρώνει ευρωπαϊκές και εθνικές διοικήσεις και ιδιωτικούς φορείς σε όλο το μήκος της εφοδιαστικής αλυσίδας, θα προβεί σε ενδελεχή χαρτογράφηση των κινδύνων και των τρωτών σημείων του εφοδιασμού τροφίμων της ΕΕ.
