Του Θωμά Βατράνο.
Η καλλιέργεια της ελιάς απαιτεί όλο και πιο συγκεκριμένες δεξιότητες για την καλύτερη αντιμετώπιση των τρεχουσών και μελλοντικών εκστρατειών ελαιολάδου. Η πρόκληση για την κλιματική αλλαγή θα είναι σκληρή για ένα τόσο ευαίσθητο είδος, κυρίως από την άποψη της βιολογίας των λουλουδιών, αλλά και της άμυνας και της θρέψης.
Βλέπουμε έντονα διαφορετικές μετεωρολογικές εικόνες: Η Ιταλία βρίσκεται σε μια σχεδόν χειμερινή κλιματική κατάσταση (τολμώ να το πω) στα βόρεια, με άφθονες βροχές, χαλάζι και χαμηλές θερμοκρασίες για περίπου 40 ημέρες, ενώ στα νότια βιώνει κλίμα καύσωνα (έχουν καταγραφεί μέγιστες θερμοκρασίες άνω των 35°C). Στην Καλαβρία αρχίζουν να παρατηρούνται ανατομικές αλλαγές στα φύλλα, σαν να βρισκόμαστε στα τέλη Αυγούστου, συμβατές με παρατεταμένη υδατική καταπόνηση.
Βρισκόμαστε περίπου στη φάση σκλήρυνσης του λίθου, κατά την οποία παρατηρούμε τη σκληροποίηση του ενδοκαρπίου που θα προστατεύσει το έμβρυο, αλλά είναι επίσης η ιδανική στιγμή για τη γενιά του πηχτού σκώρου (Prays oleae, Bernard 1788), η οποία, σε ένα μερικούς μήνες, εάν δεν αντιμετωπιστεί σωστά, θα οδηγήσει στην πτώση.
Η ελιά έχει αναπτύξει μορφοφυσιολογικούς μηχανισμούς προσαρμογής στο μεσογειακό κλίμα, οι οποίοι περιλαμβάνουν αποτελεσματική ικανότητα στον έλεγχο της διαπνοής των φύλλων (παχύ δέρμα) υψηλή πυκνότητα ιστών φύλλων και στιβάδες τρίχας) και στη ρύθμιση του ανοίγματος του στομάχου, την οσμωτική ρύθμιση και την ικανότητα εξαγωγής νερού από έδαφος με χαμηλό δυναμικό νερού.
Ωστόσο, η ενεργειακή επένδυση που απαιτείται σε αμυντικούς μηχανισμούς θέτει σε κίνδυνο την ανάπτυξη και την απόδοση. Τόσο το έλλειμμα νερού όσο και η θερμότητα μπορούν να μειώσουν την κατάσταση του νερού των φυτών, να μειώσουν το άνοιγμα των στομίων και να βλάψουν τη φωτοσύνθεση.
Η πρόληψη της κυτταρικής οξειδωτικής βλάβης είναι ένας από τους πρώτους μηχανισμούς ανοχής στο στρες. Για τον έλεγχο της αύξησης του ROS (αντιδραστικά είδη οξυγόνου), η ελιά ενεργοποιεί μια σειρά από αντιοξειδωτικά, ένα σύμπλεγμα ενζύμων όπως η υπεροξειδική δισμουτάση, η καταλάση, η αναγωγάση της γλουταθειόνης, το υπεροξείδιο του ασκορβικού, η υπεροξειδάση της γουαϊακόλης και επενδύει στην παραγωγή αρκετών αντιοξειδωτικών μεταβολιτών, όπως ασκορβικό, γλουταθειόνη, καροτενοειδή και φαινολικές ενώσεις.
Επιστρέφοντας στη διαχείριση του αβιοτικού στρες, αυτή είναι η ιδανική στιγμή για να ξεκινήσετε τη διαχείρισή του. Είναι πάντα καλό να προγραμματίζετε εκ των προτέρων και να αποφεύγετε να υποβάλλεται το φυτό σε μεγάλες περιόδους ξηρασίας. Οι έγκυρες εναλλακτικές σίγουρα περιλαμβάνουν σκόνες πετρωμάτων όπως η καολίνη, μια λευκή άργιλος (με διάφορες αποχρώσεις) των οποίων η κύρια λειτουργία είναι να αντανακλούν τις ακτίνες του ήλιου, να μειώνουν τη θερμοκρασία του φυτού, να ρυθμίζουν την υπερβολική διαπνοή και τα θερμικά φορτία («θερμικό φορτίο»).
Το βιοφίλμ που σχηματίζεται από την καολίνη, το οποίο πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο ομοιογενές, εκτός από τα οφέλη που αναφέρθηκαν παραπάνω, θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη διαχείριση της μύγας, λειτουργώντας αποτρεπτικά για την ωοτοκία των θηλυκών.
Εκτός από τον καολίνη, διάφορα οσμοπροστατευτικά, όπως η γλυκινβεταϊνη, η προλίνη , η μαννιτόλη κ.λπ., παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαχείριση του παρατεταμένου υδατικού στρες.
Μια πρόσφατη μελέτη του 2023 επικεντρώθηκε στη χρήση υδατικών εκχυλισμάτων moringa spp. σχετικά με τη φυσιολογική συμπεριφορά των φυτών του cv. arbequina σε ένα υπερ-εντατικό σύστημα. Οι διαφορετικές διατριβές αποτελούνταν από 20 αντίγραφα η καθεμία, στις οποίες αναλύθηκαν η βλαστική ανάπτυξη, η κατάσταση του νερού, τα αντιοξειδωτικά, οι παράμετροι ποιότητας του ελαίου, η ανταλλαγή αερίων φύλλων και ο φθορισμός της χλωροφύλλης. Τα αποτελέσματα έδειξαν σημαντική ανταπόκριση μετά από θεραπείες με εκχυλίσματα moringa λόγω καθαρής φωτοσύνθεσης, στοματικής αγωγιμότητας και εξάτμισης.
Vatrano et al. (2022), έχουν καταδείξει προκαταρκτικά ότι η χρήση κουβανικού ζεόλιθου σε ελαιόδεντρα cv. carolea στην Καλαβρία, διατηρεί υψηλότερα επίπεδα φωτοσυνθετικής δραστηριότητας και αντοχής στο στρες που προκαλείται από υψηλές θερμοκρασίες από τα φυτά ελέγχου.
Πηγή: olivonews
