Πώς και γιατί προέκυψε το πρόβλημα της πανώλης στην χώρα μας; Γιατί πέτυχε η διαχείριση της κρίσης και ποια η επόμενη μέρα; Υπάρχουν λόγοι ανησυχίας και τι πρέπει αν πράξει η πολιτεία για να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο στο μέλλον;
Ο κ. Δημήτρης Γκουγκουλής, Επίκουρος Καθηγητής Διαχείρισης Υγείας παραγωγικών Ζώων στο Τμήμα Κτηνιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας απαντάει στα ερωτήματα που βρίσκονται στο στόμα όλων όσων παρακολουθούν την εξέλιξη μιας νόσου που οδήγησε χιλιάδες αμνοερίφια στο θάνατο και τους κτηνοτρόφους σε απόγνωση.
Ο ίδιος περιγράφει τις μελλοντικές προκλήσεις του κτηνοτροφικού τομέα, δεδομένης της συνθήκης της κλιματικής κρίσης, αναλύοντας τους κινδύνους, καταθέτοντας ταυτόχρονα και τις δικές του προτάσεις…
Μετά την δοκιμασία της πανώλης είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε το «γιατί» και το «πώς»; Πώς δημιουργήθηκε δηλαδή όλο το πρόβλημα;
Γνωρίζουμε σίγουρα το «πώς»! Η είσοδος της πανώλης των μικρών μηρυκαστικών στην Ελλάδα έγινε από μολυσμένα ζώα που εισήλθαν στην χώρα μας από τη Ρουμανία. Η νόσος είναι ιδιαίτερα μεταδοτική μεταξύ των ζώων που βρίσκονται σε στενή επαφή και απαιτούνται ουσιαστικά λίγες ημέρες έως ότου μολυνθεί όλο το κοπάδι.
Η απάντηση στο «γιατί» θα δοθεί όταν διερευνηθούν όλα τα στοιχεία που αφορούν την ιχνηλάτηση των περιστατικών. Όπως καταλαβαίνετε το αν τα ζώα έφεραν κατάλληλα πιστοποιητικά υγείας από τη Ρουμανία ή αν αποτελούσαν ζώα αποκλειστικά για σφαγή, που θα έπρεπε να σφαγούν εντός 5 εργάσιμων ημέρων, αλλά προωθήθηκαν σε Ελληνικές εκτροφές ως ζώα αναπαραγωγής είναι μερικές από τις ερωτήσεις που θα απαντήσουν τα αρμόδια ελεγκτικά όργανα και δεν άπτεται της κτηνιατρικής επιστήμης
Η διαχείριση της κατάστασης από τους αρμόδιους φορείς με συντονισμό της Περιφέρειας Θεσσαλίας φαίνεται πως λειτούργησε ικανοποιητικά. Ποιος ήταν ο σχεδιασμός και τι ήταν αυτό που τον έκανε επιτυχημένο;
Η επιτυχής διαχείριση περιλάμβανε τον άμεσο εντοπισμό και την επιβεβαίωση της νόσου, την καραντίνα των μολυσμένων ζώων, και την άμεση θανάτωση και υγειονομική ταφή όλων των ζώων της μολυσμένης εκτροφής. Επιπλέον, εφαρμόστηκε ιχνηλάτηση όλων των μετακινήσεων από τις μολυσμένες εκτροφές, απαγόρευση των μετακινήσεων ζώων και συνεχής επιτήρηση στις πληγείσες περιοχές για να αποφευχθεί η εξάπλωση. Ο συντονισμός μεταξύ της Περιφέρειας Θεσσαλίας και των κτηνιατρικών υπηρεσιών, καθώς και η αυστηρή εφαρμογή των μέτρων, συνέβαλαν στην επιτυχημένη αντιμετώπιση του περιστατικού.
Υπάρχουν ακόμα λόγοι για τους οποίους θα πρέπει να ανησυχούν οι κτηνοτρόφοι καθώς και η πολιτεία;
Υπάρχουν ακόμα σοβαροί λόγοι ανησυχίας τόσο για τους κτηνοτρόφους όσο και για την πολιτεία. Η συνεχής επιτήρηση είναι κρίσιμη για να διασφαλιστεί ότι η νόσος δεν θα επιστρέψει ή δεν θα εξαπλωθεί σε άλλες περιοχές. Η αντιμετώπισή της και η αποτροπή μια επιδημίας, απαιτεί έγκαιρη διάγνωση και ταχεία λήψη μέτρων απομόνωσης των προσβεβλημένων ζώων. Η παρακολούθηση των ζώων για τυχόν συμπτώματα και η άμεση αναφορά τους στις αρμόδιες αρχές αποτελούν βασικά εργαλεία για την προστασία των εκτροφών.
Επιπλέον, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος η νόσος να εισαχθεί εκ νέου μέσω του εμπορίου ζώων ή ζωικών προϊόντων. Οι εισαγωγές ζώων και προϊόντων από περιοχές όπου η νόσος είναι ενδημική ή όπου υπήρξαν πρόσφατα κρούσματα ενέχουν σημαντικούς κινδύνους. Η αυστηρή τήρηση των κανονισμών για τις εισαγωγές και οι εντατικοί έλεγχοι στα σύνορα είναι απαραίτητα για τη μείωση της πιθανότητας εισαγωγής της νόσου στη χώρα.
Ωστόσο, η προστασία των κτηνοτροφικών μονάδων εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα μέτρα που λαμβάνουν οι ίδιοι οι κτηνοτρόφοι. Είναι απαραίτητο οι κτηνοτρόφοι να αναλάβουν ενεργό ρόλο στην προστασία των μονάδων τους, τηρώντας αυστηρά τα μέτρα βιοασφάλειας, όπως ο περιορισμός της εισόδου και εξόδου ζώων από τις μονάδες τους, η απολύμανση εξοπλισμού και οχημάτων, και η εφαρμογή πρωτοκόλλων καθαριότητας για το προσωπικό. Η ανάληψη αυτών των μέτρων από τους κτηνοτρόφους δεν προστατεύει μόνο τη δική τους παραγωγή, αλλά συμβάλλει και στη γενικότερη πρόληψη της εξάπλωσης της νόσου στη χώρα.
Η συνεργασία μεταξύ κτηνοτρόφων και πολιτείας, μέσω της αυστηρής τήρησης των κανονισμών και της συνεχούς ενημέρωσης, είναι το κλειδί για την προστασία των ζώων και την ασφάλεια των αγροτικών κοινοτήτων.
Ποιος ο κίνδυνος τελικά για την δημόσια υγεία;
Η πανώλη των μικρών μηρυκαστικών δεν επηρεάζει άμεσα την ανθρώπινη υγεία, καθώς είναι ζωονοσογόνος νόσος που πλήττει αποκλειστικά τις αίγες και τα πρόβατα. Ωστόσο, η εξάπλωση της νόσου μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην κτηνοτροφία, με οικονομικές συνέπειες για τις τοπικές κοινότητες και έλλειψη προϊόντων ζωικής προέλευσης.
Μια εξάπλωση της νόσου θα προκαλούσε μαζικές απώλειες ζωικού κεφαλαίου, επηρεάζοντας το εισόδημα των κτηνοτρόφων και την τοπική οικονομία, ειδικά στις αγροτικές περιοχές. Οι αυξημένες τιμές κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων, λόγω της μείωσης της παραγωγής, θα επιβάρυναν τους καταναλωτές, ενώ οι περιορισμοί στις εξαγωγές θα έπλητταν το εξωτερικό εμπόριο της χώρας.
Επιπλέον, σε περίπτωση ενδημίας, η ανάγκη για εμβολιασμούς θα απαιτούσε σημαντικούς πόρους, επιφέροντας οικονομική επιβάρυνση είτε για την πολιτεία είτε για τον κτηνοτρόφο, και θα οδηγούσε σε αύξηση του ήδη επιβαρυμένου διοικητικού όγκου εργασίας.
Κοινωνικά, η απώλεια ζώων θα μπορούσε να οδηγήσει σε εγκατάλειψη της κτηνοτροφίας από μικρομεσαίους παραγωγούς, συμβάλλοντας στην ερήμωση των αγροτικών περιοχών και στην υπονόμευση της τοπικής κοινωνικής δομής.
Συνολικά, η πανώλη των μικρών μηρυκαστικών και η συνακόλουθη αποδυνάμωση της κτηνοτροφικής παραγωγής μπορεί, μακροπρόθεσμα, να επηρεάσει την οικονομική και κοινωνική ισορροπία.
Υπάρχουν μέτρα που μπορούν να ληφθούν ώστε να μην επαναληφθεί κάτι παρόμοιο στο μέλλον;
Για να αποφευχθεί η επανάληψη ενός τέτοιου περιστατικού, είναι απαραίτητο να ενισχυθούν τα μέτρα βιοασφάλειας στα σύνορα και σε όλες τις εισαγωγές ζώων. Η συνεχής εκπαίδευση των κτηνοτρόφων και των αρμόδιων υπηρεσιών για την έγκαιρη ανίχνευση και διαχείριση του νοσήματος είναι επίσης κρίσιμη. Η δημιουργία και εφαρμογή αυστηρών πρωτοκόλλων επιτήρησης και ελέγχου, καθώς και η αυστηροποίηση των κανόνων εισαγωγής και εμπορίας ζώων, μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο επανεμφάνισης της νόσου.
Η πολιτεία και οι κτηνοτρόφοι πρέπει να είναι σε συνεχή επαγρύπνηση και να ακολουθούν αυστηρά μέτρα βιοασφάλειας, μετατοπίζοντας το επίκεντρο από τον κτηνίατρο εκτροφής σε έναν πιο ολιστικό και σύγχρονο τρόπο διαχείρισης. Ο θεσμός του «κτηνιάτρου εκτροφής» χωρίς να έχει ουσιαστικά εφαρμοστεί φαντάζει πλέον παρωχημένος μπροστά στην εξέλιξη της αιγοπροβατοτροφίας
Η δημιουργία ειδικών ιδιωτικών φορέων ολιστικής διαχείρισης και συμβουλευτικής, που θα στοχεύουν στην ολοκληρωμένη υποστήριξη των κτηνοτρόφων, μπορεί να βοηθήσει στην βελτίωση και στη διασφάλιση της υγείας καθώς και της παραγωγικότητας των ζώων. Αυτοί οι φορείς θα προσφέρουν υπηρεσίες που περιλαμβάνουν διαγνωστική, προληπτική και θεραπευτική κτηνιατρική, προηγμένες διατροφικές συμβουλές, ανάλυση και βελτιστοποίηση των προγραμμάτων αναπαραγωγής, καθώς και προτάσεις για βιώσιμη διαχείριση και ανακύκλωση των πόρων της εκτροφής. Με αυτό τον τρόπο, η διαχείριση των εκτροφών θα γίνεται με τρόπο που σέβεται το περιβάλλον, διασφαλίζει τη βιωσιμότητα και προάγει την υγεία των ζώων. Επιπλέον, θα παρέχει στους κτηνοτρόφους τις γνώσεις και τα εργαλεία για να παραμείνουν ανταγωνιστικοί σε έναν κόσμο που εξελίσσεται γρήγορα και θέτει ολοένα και πιο υψηλές απαιτήσεις.
Ποιες είναι οι προκλήσεις που θα αντιμετωπίσουν οι κτηνοτρόφοι στο μέλλον; Υπάρχει κάτι που σας προβληματίζει, ειδικά εξαιτίας της κλιματικής κρίσης που φαίνεται πως αλλάζει τα πάντα;
Οι κτηνοτρόφοι βρίσκονται αντιμέτωποι με αρκετές προκλήσεις εξαιτίας της κλιματικής κρίσης οι οποίες αναμένεται να επιδεινωθούν στο μέλλον, χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι αυξημένες θερμοκρασίες που μπορεί να προκαλέσουν θερμικό στρες στα ζώα, επηρεάζοντας την υγεία τους, την αναπαραγωγική τους απόδοση και τη γενικότερη ευζωία τους. Επιπλέον, η κλιματική αλλαγή συμβάλλει στην αύξηση των πληθυσμών εντόμων που μπορούν να λειτουργήσουν ως φορείς νοσημάτων, διευκολύνοντας τη μετάδοση λοιμώξεων από εκτροφή σε εκτροφή και επιβαρύνοντας περαιτέρω τις ήδη ευάλωτες κτηνοτροφικές δομές.
Αυτές αποτελούν μερικές από τις προκλήσεις που θα πρέπει να διαχειριστούμε με την ενίσχυση των μέτρων βιοασφάλειας και την υιοθέτηση νέων τεχνολογιών και προσεγγίσεων για τη βιωσιμότητα και την αποδοτικότητα των κτηνοτροφικών επιχειρήσεων. Η ενίσχυση των μέτρων βιοασφάλειας περιλαμβάνει τη βελτίωση της υγιεινής στις εκτροφές, την τακτική απολύμανση των χώρων, και την εφαρμογή αυστηρότερων πρωτοκόλλων παρακολούθησης της υγείας των ζώων. Η υιοθέτηση νέων τεχνολογιών, όπως η ψηφιακή παρακολούθηση και η αναλυτική επεξεργασία δεδομένων, μπορεί να βοηθήσει τους κτηνοτρόφους να προβλέπουν και να ανταποκρίνονται έγκαιρα σε πιθανές περιβαλλοντικές αλλαγές και εξάρσεις ασθενειών.
Επιπλέον, η αναδιάρθρωση των πρακτικών διαχείρισης και αναπαραγωγής των ζώων, με στόχο την αύξηση της ανθεκτικότητας τους σε ασθένειες και την προσαρμογή τους στις μεταβαλλόμενες κλιματικές συνθήκες, είναι καθοριστική. Η διατροφή των ζώων πρέπει επίσης να προσαρμοστεί, ενσωματώνοντας θρεπτικά συστατικά που βοηθούν στην αντοχή τους στο θερμικό στρες και στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού τους συστήματος.
Όλες αυτές οι προσπάθειες απαιτούν την ενεργό συνεργασία μεταξύ κυβερνητικών φορέων, ερευνητικών ιδρυμάτων, κτηνοτρόφων και ιδιωτικών φορέων διαχείρισης και συμβουλευτικής, εστιάζοντας σε μια ολιστική προσέγγιση που να ενσωματώνει βιώσιμες μεθόδους και καινοτόμες λύσεις για τη βελτίωση της κτηνοτροφίας.
Πηγή: larissapress.gr
