Σχετικά με την ερώτηση που κατέθεσε πρόσφατα ο Βουλευτής της Ελληνικής Λύση Β. Βιλιάρδος, για θέματα της αρμοδιότητάς του ΥΠΑΑΤ και ειδικότερα αναφορικά με την επικαλούμενη «υπερεκμετάλλευση της ΠΟΑΥ που εδράζεται στην περιοχή του Αστακού Ξηρομέρου της Αιτωλοακαρνανίας και που θέτει σε κίνδυνο το τοπικό περιβάλλον και υποβαθμίζει την ποιότητα ζωής των περιοίκων» η αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, ενημερώνει για τα παρακάτω:
Σύμφωνα με την ισχύουσα περιβαλλοντική νομοθεσία, ήδη από το έτος 1986 και στο πλαίσιο του ν.1650/1986 (A’150) και κατόπιν του ν.2742/1999 (A’207), όλες οι παραγωγικές δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένων των υδατοκαλλιεργειών, θα πρέπει να χωροθετούνται και να λειτουργούν σε Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης Παραγωγικών Δραστηριοτήτων (ΠΟΑΠΔ), έναντι της σημειακής χωροθέτησης. Επίσης, στον ν. 2742/1999 (A’207) προβλέπεται η έκδοση Ειδικών Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τη χωρική διάρθρωση ορισμένων τομέων ή κλάδων παραγωγικών δραστηριοτήτων εθνικής σημασίας όπως είναι η υδατοκαλλιέργεια.
Σύμφωνα με το ανωτέρω νομοθετικό πλαίσιο και αφού εκπονήθηκε ικανός αριθμός μελετών για συγκεκριμένες περιοχές, ακολούθησε η ανάθεση οικονομοτεχνικής μελέτης σε επίπεδο χώρας και της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αυτής, οι οποίες τελικά οδήγησαν στην έκδοση της αριθ. 31722/4.11.2011 (Β΄2505) Απόφασης της Επιτροπής Συντονισμού της Κυβερνητικής Πολιτικής στον τομέα του Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης με θέμα «Έγκριση Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις υδατοκαλλιέργειες και της στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων αυτού». Με αυτό παρέχονται κατευθύνσεις και καθορίζονται κανόνες και κριτήρια για τη χωρική διάρθρωση, οργάνωση και ανάπτυξη του κλάδου και των αναγκαίων υποδομών, με στόχο τη μείωση των συγκρούσεων μεταξύ δραστηριοτήτων και την προστασία του περιβάλλοντος.
Για την ακύρωση του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου των Υδατοκαλλιεργειών έγιναν έξι τουλάχιστον προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣΤΕ), από φορείς μεταξύ των οποίων και ο Δήμος Αστακού, οι οποίες όμως απορρίφθηκαν με το αιτιολογικό της σύννομης και επαρκώς τεκμηριωμένης έκδοσής του.
Σε ό,τι αφορά τους ισχυρισμούς ότι «το υπάρχον σχέδιο προβλέπει την εκτίναξη της συνολικής θαλάσσιας έκτασης που δεσμεύεται για τις ιχθυοκαλλιέργειες», επισημαίνονται τα ακόλουθα:
Σύμφωνα με το άρθρο 4 του Π.Δ. «Χαρακτηρισμός και οριοθέτηση Περιοχής Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών σε θαλάσσιες περιοχές των Δυτικών ακτών Αιτωλοακαρνανίας και του συμπλέγματος Εχινάδων Νήσων και περιβαλλοντική έγκριση του σχεδίου αυτού» (ΦΕΚ Δ’ 25/2023) για την ίδρυση, επέκταση και μετεγκατάσταση μονάδων εντός της Π.Ο.Α.Υ. ισχύουν και εφαρμόζονται οι γενικές και ειδικές διατάξεις του ν. 4282/2014, του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις υδατοκαλλιέργειες, οι εγκύκλιοι εφαρμογής τους, καθώς και η εκάστοτε ισχύουσα περιβαλλοντική νομοθεσία. Σε κάθε περίπτωση, για την αδειοδότησή τους απαιτείται γνωμοδότηση των υπηρεσιών και φορέων, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 17 του ν. 4282/2014 (μεταξύ των οποίων και οι των αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Τουρισμού).
Σε ό,τι αφορά τους ισχυρισμούς για «άνευ ορίων εκμετάλλευση των ντόπιων φυσικών πόρων» και «παρεμπόδιση πρόσβασης στις παραπλήσιες παραλίες», επισημαίνονται τα ακόλουθα:
α. Η υδατοκαλλιεργητική δραστηριότητα, όπως προαναφέρθηκε, δεν ασκείται ανεξέλεγκτα και χωρίς κανόνες αλλά αντίθετα διέπεται από συγκεκριμένο αυστηρό κοινοτικό και εθνικό θεσμικό πλαίσιο. Πιο συγκεκριμένα, εφαρμόζεται ο ν. 4282/2014 (Α’ 182) «Ανάπτυξη υδατοκαλλιεργειών και άλλες διατάξεις», όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, ο οποίος προσδιορίζει σαφείς κανόνες και διαδικασίες για την ίδρυση και τη λειτουργία των μονάδων υδατοκαλλιέργειας.
Επιπρόσθετα, οι μονάδες υδατοκαλλιέργειας υπόκεινται σε διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης για την οποία εφαρμόζεται ο ν. 4014/2011 (Α’ 209) «Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων…», όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, έτσι ώστε να προστατεύεται το περιβάλλον όπου αυτές δραστηριοποιούνται. Εκδίδεται Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) μετά από υποβολή Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) ή γίνεται υπαγωγή σε Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις (ΠΠΔ). Η Ε.Ε. θεωρεί συμβατή τη λειτουργία μονάδων υδατοκαλλιέργειας εντός περιοχών του δικτύου NATURA 2000. Από το 2012, έχει θέσει όρους και προϋποθέσεις για την υδατοκαλλιέργεια, οι οποίοι και τίθενται στο πλαίσιο της περιβαλλοντικής αδειοδότησης των μονάδων.
β. Οι μονάδες υδατοκαλλιέργειας υπόκεινται σε προληπτικές και τακτικές ή έκτακτες επιθεωρήσεις για τον έλεγχο της τήρησης των ΑΕΠΟ ή ΠΠΔ και της εν γένει περιβαλλοντικής νομοθεσίας, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στον ν. 4014/2011 (Α’ 209), όπως τροποποιήθηκε και ισχύει. Προβλέπεται μάλιστα, η συνεχής παρακολούθηση περιβαλλοντικών παραμέτρων (monitoring) από τους φορείς των μονάδων (σύμφωνα με τα οριζόμενα στις ΑΕΠΟ). Σύμφωνα με το άρθρο 6 του σχετικού Π.Δ., η παρακολούθηση των σημαντικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την εφαρμογή του σχεδίου πραγματοποιείται με ευθύνη της Αρχής Σχεδιασμού, του Φορέα Διαχείρισης της Π.Ο.Α.Υ. και με τη συνεργασία και υποστήριξη κάθε Υπηρεσίας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου και των Περιφερειών Δυτικής Ελλάδας και Ιονίων Νήσων, με αρμοδιότητα παρακολούθησης περιβαλλοντικών μέσων και παραμέτρων στον τομέα τους, προκειμένου, μεταξύ άλλων, να εντοπιστούν εγκαίρως απρόβλεπτες δυσμενείς επιπτώσεις και να ληφθούν τα κατάλληλα επανορθωτικά μέτρα.
Ο φορέας διαχείρισης της υπό ίδρυση Περιοχής Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (ΠΟΑΥ) στο πλαίσιο εφαρμογής του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις υδατοκαλλιέργειες, είναι υπεύθυνος, μεταξύ άλλων, για περιβαλλοντικά θέματα, όπως η συνεισφορά στη συστηματική παρακολούθηση της φέρουσας ικανότητας των οικοσυστημάτων με την εξασφάλιση αξιόπιστων χρονοσειρών δεδομένων, με αξιολογήσεις της ποιότητας του θαλάσσιου περιβάλλοντος (ανά διετία) και η εξασφάλιση θέσεων υδρανάπαυσης, εφόσον αυτή απαιτηθεί.
Η τήρηση των κανόνων ίδρυσης και λειτουργίας των μονάδων καθώς και η προστασία του περιβάλλοντος είναι υποχρέωση τόσο των φορέων υδατοκαλλιέργειας όσο και των αρμόδιων για τον έλεγχο υπηρεσιών, μεταξύ αυτών και οι αρμόδιες Υπηρεσίες της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης και της οικείας Περιφέρειας. Θα πρέπει εδώ να σημειωθεί ότι στο πλαίσιο ελέγχων που πραγματοποιούνται, επιβάλλονται οι προβλεπόμενες από το ισχύον θεσμικό πλαίσιο κυρώσεις. Το ΥΠΑΑΤ καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια προς την κατεύθυνση αυτή, τόσο με τη θεσμοθέτηση σαφών κανόνων αδειοδότησης και διαδικασιών επιβολής κυρώσεων στους παρανομούντες (άρθρο 25 του ν. 4282/14, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει), όσο και με την παραίνεση των αρμόδιων για τον έλεγχο υπηρεσιών των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων. Κατόπιν αυτών, όσοι μεμονωμένοι φορείς υδατοκαλλιεργειών παρανομούν, θα πρέπει να καταγγέλλονται και να επιβάλλονται αρμοδίως οι προβλεπόμενες κυρώσεις, ώστε να μη γίνονται η αιτία για δυσφήμιση ενός τόσο σημαντικού κλάδου για την εθνική οικονομία και για τη στήριξη των τοπικών κοινωνιών.
