Σήμερα, η Κομισιόν δημοσίευσυ έκθεση σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές (ΑΕΔ) στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων.
Αυτή ήταν μία από τις δεσμεύσεις της Επιτροπής, που παρουσιάστηκαν στις 15 Μαρτίου, για την ενίσχυση της θέσης των γεωργών στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων.
Η λεγόμενη οδηγία UTP, η οποία εγκρίθηκε το 2019, απαγορεύει 16 πρακτικές που μπορεί να έχουν επιβλαβείς επιπτώσεις στους πιο αδύναμους παράγοντες της αλυσίδας, ιδίως τους γεωργούς και τους μικρότερους προμηθευτές. Η βελτίωση της θέσης των γεωργών στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων, η στήριξη του εισοδήματός τους και η εξασφάλιση δίκαιης αμοιβής αποτελούν σημαντικούς στόχους της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΓΠ).
Η αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων χαρακτηρίζεται από διαφορετικούς βαθμούς συγκέντρωσης. Αν πάνω από το 95% των παραγόντων της βιομηχανίας τροφίμων και του λιανικού εμπορίου είναι πολύ μικρές ή μικρές επιχειρήσεις, ένας μικρός αριθμός μεγάλων εταιρειών που ενεργούν ως αγοραστές κυριαρχεί στην αγορά. Αντίθετα, με 9,1 εκατομμύρια εκμεταλλεύσεις, ο γεωργικός τομέας παραμένει ιδιαίτερα κατακερματισμένος (με 17,4 εκτάρια να είναι το μέσο μέγεθος μιας εκμετάλλευσης στην ΕΕ).
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη θεσπίσει διάφορα μέτρα που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης και στη διασφάλιση μιας εύρωστης και δίκαιης αλυσίδας εφοδιασμού αγροδιατροφικών προϊόντων, η οποία θα επιτρέπει στους γεωργούς και άλλους μικρούς προμηθευτές να αξιοποιούν τα οφέλη των ευκαιριών της αγοράς. Η οδηγία για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές τέθηκε σε ισχύ την 1η Μαΐου 2019 και απαιτήθηκε από τα κράτη μέλη να τη μεταφέρουν στο εθνικό τους δίκαιο πριν από την 1η Μαΐου 2021. Μέχρι τον Δεκέμβριο του 2022, όλα τα κράτη μέλη είχαν κοινοποιήσει την πλήρη μεταφορά της στην Επιτροπή. Σε γενικές γραμμές, η εφαρμογή της οδηγίας κερδίζει έδαφος και θα συμβάλει σε έναν ολοένα αυξανόμενο βαθμό προστασίας των γεωργών και των ασθενέστερων προμηθευτών.
Κύρια συμπεράσματα
Η μεγάλη πλειονότητα των κρατών μελών έχει υιοθετήσει υψηλότερο επίπεδο προστασίας, κάνοντας έτσι χρήση της δυνατότητας θέσπισης ή διατήρησης εθνικών κανόνων που υπερβαίνουν τις πρακτικές που απαγορεύονται από την οδηγία. Σε όλες τις χώρες της ΕΕ έχουν οριστεί αρχές επιβολής της νομοθεσίας. Το 2023, ξεκίνησαν περίπου 1.500 έρευνες από τις οποίες περίπου το 17% κατέληξε στη διαπίστωση παράβασης που επισύρει πρόστιμο.
Οι πιο συχνές αθέμιτες εμπορικές πρακτικές που εντοπίστηκαν ήταν οι καθυστερημένες πληρωμές για ευαλλοίωτα ή μη ευαλλοίωτα γεωργικά προϊόντα και τρόφιμα (50% και 13%), οι πληρωμές που δεν σχετίζονται με συγκεκριμένη συναλλαγή (7%), οι πληρωμές που ζητήθηκαν από τον προμηθευτή για ενέργειες εμπορίας (7%), καθώς και για την αποθήκευση, την προβολή και την καταχώριση (7%). Περίπου το 41% των αθέμιτων πρακτικών που εντοπίστηκαν είχαν εντοπιστεί σε επίπεδο λιανικής (47% το 2022), το 36% σε επίπεδο βιομηχανίας τροφίμων (27% το 2022) και το 22% σε επίπεδο χονδρικού εμπορίου (25% το 2022).
Η σημερινή έκθεση επισημαίνει επίσης τομείς για βελτίωση. Η τελευταία έρευνα σχετικά με τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων έδειξε ότι η ευαισθητοποίηση σχετικά με την ύπαρξη κανόνων της ΕΕ για το σημαντικό αυτό θέμα είναι ακόμη πολύ χαμηλή (38% των ερωτηθέντων). Ένα μεγάλο ποσοστό των ερωτηθέντων (57%) δεν γνώριζε επίσης για τις εθνικές αρχές επιβολής της νομοθεσίας.
Όταν ρωτήθηκαν γιατί δεν ανέφεραν μια αθέμιτη εμπορική πρακτική που βίωσαν, οι ερωτηθέντες ανέφεραν κυρίως το φόβο κάποιας μορφής αντιποίνων από τον αγοραστή (30%), ενώ ακολούθησε η άποψη ότι πρόκειται για μια κοινή πρακτική στον τομέα (23%) ή η σκέψη ότι η δημόσια αρχή επιβολής δεν θα ήταν σε θέση να το χειριστεί (17%). Η ορθή διασυνοριακή επιβολή εξακολουθεί επίσης να αντιμετωπίζει πάρα πολλά εμπόδια από την άποψη αυτή.
Για να συνοδεύσει την εφαρμογή των κανόνων και να ανταλλάξει βέλτιστες πρακτικές, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διευκόλυνε τη δημιουργία του Δικτύου επιβολής της ΕΕΤ. Αποτελούμενο από εκπροσώπους των εθνικών αρχών επιβολής, συμβάλλει στη διασφάλιση μιας κοινής προσέγγισης όσον αφορά την εφαρμογή των κανόνων και μπορεί να εκδίδει συστάσεις.
Δεσμεύσεις της Επιτροπής
Στο πλαίσιο των προτάσεών της για την ενίσχυση της θέσης των γεωργών στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων, η Επιτροπή θα προτείνει φέτος νέους κανόνες για τη διασυνοριακή επιβολή της νομοθεσίας κατά των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών.
Η Επιτροπή αναλαμβάνει περισσότερες δράσεις για την περαιτέρω διόρθωση των ανισορροπιών στην αλυσίδα αξίας. Πρώτα απ’ όλα, η Επιτροπή δημιουργεί το Παρατηρητήριο της αγροδιατροφικής αλυσίδας της ΕΕ (AFCO) για να αυξήσει τη διαφάνεια όσον αφορά τις τιμές, τη διάρθρωση του κόστους και την κατανομή των περιθωρίων και της προστιθέμενης αξίας στην αλυσίδα εφοδιασμού. Δεύτερον, η Επιτροπή θα προτείνει στοχευμένες αλλαγές στον κανονισμό για τη θέσπιση κοινής οργάνωσης της αγοράς γεωργικών προϊόντων (ΚΟΑ). Θα περιλαμβάνει νέους κανόνες για τις συμβάσεις που συνάπτονται μεταξύ των γεωργών και των αγοραστών και την ενίσχυση των οργανώσεων παραγωγών, ώστε να επιτραπεί στους γεωργούς να συνεργάζονται και να ενεργούν συλλογικά με αποτελεσματικότερο τρόπο.
Η σημερινή έκθεση θα χρησιμοποιηθεί επίσης για μια λεπτομερέστερη αξιολόγηση της εφαρμογής της οδηγίας ΕΕΤ που θα υποβάλει η Επιτροπή το 2025 και η οποία θα μπορούσε να συνοδευτεί, εάν χρειάζεται, από νομοθετικές προτάσεις.
Οι αθέμιτες εμπορικές πρακτικές απαγορεύονται σε επίπεδο ΕΕ
“Μαύρες” αθέμιτες εμπορικές πρακτικές (απαγορεύονται, ανεξαρτήτως συνθηκών):
Πληρωμές αργότερα από 30 ημέρες για ευπαθή γεωργικά προϊόντα και τρόφιμα
Πληρωμές αργότερα από 60 ημέρες για μη ευαλλοίωτα γεωργικά προϊόντα και τρόφιμα
Ακυρώσεις σε σύντομο χρονικό διάστημα για ευπαθή αγροδιατροφικά προϊόντα
Μονομερείς αλλαγές της σύμβασης από τον αγοραστή
Πληρωμή για άσχετες υπηρεσίες
Μεταβίβαση του κινδύνου απώλειας και φθοράς στον αγοραστή
Άρνηση γραπτής επιβεβαίωσης των συμφωνιών προμήθειας από τον αγοραστή, παρά το αίτημα του προμηθευτή
Κατάχρηση εμπορικών μυστικών από τον αγοραστή
Εμπορικά αντίποινα από τον αγοραστή
Μεταφορά του κόστους εξέτασης των παραπόνων των πελατών στον προμηθευτή
Γκρίζες αθέμιτες εμπορικές πρακτικές (απαγορεύονται μόνο εάν δεν έχουν συμφωνηθεί εκ των προτέρων με σαφείς και ξεκάθαρους όρους μεταξύ των μερών):
Ο αγοραστής επιστρέφει τα μη πωληθέντα προϊόντα στον προμηθευτή
Πληρωμή του προμηθευτή για την αποθήκευση, την έκθεση και την καταχώριση
Πληρωμή του προμηθευτή για την προώθηση
Πληρωμή του προμηθευτή για διαφήμιση
Πληρωμή του προμηθευτή για μάρκετινγκ
Πληρωµή του προµηθευτή για το προσωπικό του αγοραστή, εξοπλισµό των εγκαταστάσεων
Newsroom Agronewsbomb
