Αναλυτικά η συζήτηση από τα επίσημα πρακτικά της βουλής.
Συνεχίζουμε με την πρώτη με αριθμό 1304/19-7-2024 επίκαιρη ερώτηση δεύτερου κύκλου της Βουλευτού Σερρών της Κ.Ο. ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ κυρίας Φωτεινής Αραμπατζή προς τον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων με θέμα: «Ανάγκη αντιμετώπισης της ακραίας ξηρασίας».
Στην ερώτηση της κ. Αραμπατζή θα απαντήσει ο Υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κ. Διονύσιος Σταμενίτης.
Κυρία Αραμπατζή, έχετε τον λόγο.
ΦΩΤΕΙΝΗ ΑΡΑΜΠΑΤΖΗ: Ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε. Κύριε Υπουργέ, όπως πολύ καλά γνωρίζετε, οι συνθήκες της ξηρασίας, ειδικά στην περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας -και αναφέρομαι συγκεκριμένα στις Σέρρες, στη Θεσσαλονίκη, στο Κιλκίς και στην Πιερία- έχουν λάβει δυστυχώς διαστάσεις κρίσης. Ο Απρίλιος ήταν ο τρίτος πιο ξηρός μήνας από το 1984. Πάνω από το 80% της Κεντρικής Μακεδονίας βρίσκεται σε καθεστώς ξηρασίας. Το 30% υποφέρει από ακραία ξηρασία, σύμφωνα με τις πρόσφατες αναλύσεις του Ινστιτούτου Έρευνας Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης.
Οι συνθήκες αυτές έχουν φυσικά πολύ σημαντικές επιβαρυντικές συνέπειες για τους παραγωγούς. Αναφέρομαι στην καλλιέργεια των σιτηρών, η οποία αποτελεί ένα κεφαλαιώδες μέρος της καλλιεργήσιμης έκτασης σε αυτούς τους νομούς. Αναφέρω συγκεκριμένα ότι για παράδειγμα στο νομό Σερρών αποτελεί το 25% της καλλιεργήσιμης έκτασης όλου του κάμπου, στο Κιλκίς το 55%. Ο Απρίλιος, όπως πολύ καλά γνωρίζετε, είναι ένας κρίσιμος μήνας για την συγκεκριμένη καλλιέργεια, για την καλλιέργεια των σιτηρών.
Βεβαίως, πολύ σημαντικό είναι να αναφερθεί και αυτό, ότι το μεγάλο μέρος της καλλιέργειας του σκληρού σιταριού είναι ξηρικές καλλιέργειες, το 90%, άρα, είναι ευθέως επηρεαζόμενο από τις κλιματολογικές συνθήκες. Όμως, δεν είναι μόνο τα σιτηρά τα οποία δέχονται τις σφοδρές συνέπειες της ξηρασίας, είναι δενδρώδεις καλλιέργειες, όπως η αμυγδαλιά και είναι και οι υπόλοιπες δενδρώδεις καλλιέργειες. Εδώ αναφέρει η Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής των Σερρών εκτεταμένη ακαρπία στις καλλιέργειες οπωρώνων άνω του 30%. Και φυσικά το πρόβλημα αυτό μετακυλίεται, όπως αντιλαμβάνεστε και στον κτηνοτροφικό κλάδο, ο οποίος, μη έχοντας βοσκήσιμη ύλη, ο κύκλος αυτός της αλυσίδας οδηγεί σε περαιτέρω κρίση.
Με δεδομένο λοιπόν ότι το 35% με 40% υποφέρει αυτή τη στιγμή από την ξηρασία στα σιτηρά, το 40% έως 50% στα αμύγδαλα, ενώ οι παραγωγοί ήδη έχουν και τις συνέπειες της προηγούμενης ακαρπίας στις δενδρώδεις καλλιέργειες, θέλω να ρωτήσω, κύριε Υπουργέ: Πώς προτίθεστε, με ποια μέτρα να αντιμετωπίσετε την παραπάνω κρίση; Θα απευθυνθείτε σχετικώς με τα μέτρα κρατικών οικονομικών ενισχύσεων ή σχεδιάζετε στοχευμένα μέτρα έκτακτης ενίσχυσης, όπως για παράδειγμα τα μέτρα που προβλέπει το Προσωρινό Πλαίσιο Κρίσης και Μετάβασης για την άμεση οικονομική υποστήριξη των πληγέντων παραγωγών μας;
ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Γεώργιος Λαμπρούλης): Τον λόγο έχει ο Υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κ. Διονύσιος Σταμενίτης.
ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΤΑΜΕΝΙΤΗΣ (Υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων): Ευχαριστώ πολύ, κύριε Πρόεδρε. Αγαπητή, κυρία συνάδελφε, είναι εύλογη η ανησυχία σας για τον πρωτογενή τομέα, δεδομένης της κλιματικής αλλαγής και αστάθειας. Είναι, άλλωστε, κοινή ανησυχία όλων μας και ειδικά όσον αφορά το πρόβλημα της ξηρασίας. Γι’ αυτό και προσπαθούμε να έχουμε μια ολιστική προσέγγιση του προβλήματος και να το αντιμετωπίσουμε πρωτίστως, μέσα από στρατηγικές επιλογές και δευτερευόντως, μέσω μεμονωμένων συγκεκριμένων ενεργειών.
Για να γίνω πιο σαφής, ιδρύουμε -κάνοντας την αρχή από την Θεσσαλία- έναν ενιαίο φορέα διαχείρισης υδάτων στη Θεσσαλία, με τον οποίον προσπαθούμε να έχουμε μια πιο αποτελεσματική άσκηση πολιτικής για την προστασία και τη διαχείριση των υδάτων. Είναι ένα παράδειγμα, το οποίο μπορεί να μας οδηγήσει σε περαιτέρω αντιμετώπιση και στις υπόλοιπες περιοχές, αν προχωρήσει σωστά.
Αξιοποιούμε κάθε διαθέσιμο χρηματοδοτικό εργαλείο, για να εξασφαλίσουμε πόρους για τον εκσυγχρονισμό των υφιστάμενων αρδευτικών έργων και για νέα έργα εκταμίευσης χειμερινών απορροιών, όπως είναι τα εξής: Η δράση 4.3.1, «Υποδομές εγγείων βελτιώσεων του ΠΑΑ 2014 – 2020», με τριάντα έργα ενταγμένα στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, συνολικού προϋπολογισμού ένταξης, σχεδόν 62 εκατομμυρίων ευρώ, έξι από αυτά στην Περιφερειακή Ενότητα Σερρών, με συνολικό προϋπολογισμό ένταξης 13 εκατομμύρια ευρώ. Το Ταμειακό Πρόγραμμα Ανάπτυξης του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων το Πρόγραμμα «2021 – 2025» και το Πρόγραμμα «Ύδωρ 2.0», το μεγαλύτερο πρόγραμμα αρδευτικών έργων τα τελευταία πενήντα χρόνια, με έργα τα οποία θα πραγματοποιηθούν μέσω ΣΔΙΤ, με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και το Εθνικό ΠΔΕ. Ήδη, έξι μεγάλα αρδευτικά έργα έχουν ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, συνολικού προϋπολογισμού 192 εκατομμυρίων ευρώ.
Η παρέμβαση πέντε, Π3-73-1.1 «Έργα υποδομών εγγείων βελτιώσεων-Στρατηγικό σχέδιο της χώρας μας για την περίοδο 2023-2027», με προϋπολογισμό 350 εκατομμύρια, για τη χρηματοδότηση νέων έργων εξοικονόμησης νερού.
Υλοποιούμε, επίσης, το έργο της ευφυούς γεωργίας, προϋπολογισμού 33 εκατομμυρίων ευρώ, η οποία με την εγκατάσταση σύγχρονων τεχνολογιών Γεωργίας Ακριβείας, θα εξορθολογίσει και επομένως θα περιορίσει τις ανάγκες σε νερό, με όφελος ποιοτικό και οικονομικό, τόσο για τον ίδιο τον παραγωγό όσο και για τις δημόσιες επενδύσεις.
Παράλληλα, συνεχίζουμε την πολιτική στήριξης των οπωροκηπευτικών μέσω οργανώσεων παραγωγών, με στόχο τη βελτίωση ανταγωνιστικότητας του τομέα της ελκυστικότητας των οργανώσεων ομάδων παραγωγών και του ειδικού στόχου της διατήρησης και προστασίας του περιβάλλοντος.
Στις τομεακές παρεμβάσεις των οπωροκηπευτικών της νέας ΚΑΠ 2023-2027, οι οργανώσεις παραγωγών, μέσα από το επιχειρησιακό τους πρόγραμμα, θα περιλαμβάνουν υποχρεωτικά, σε ποσοστό 2%, δράσεις που έχουν στόχο την έρευνα περί βιώσιμων μεθόδων παραγωγής και ανάπτυξής τους.
Επιπρόσθετα, να θυμίσω τη συνέχιση των συνδεδεμένων ενισχύσεων στα σιτηρά και για τη νέα προγραμματική περίοδο.
Αυτά, για να περιγράψω σύντομα, το πλαίσιο, στο οποίο λειτουργούμε.
Στη δευτερολογία μου θα σας απαντήσω, επί του συγκεκριμένου.
Σας ευχαριστώ.
ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Γεώργιος Λαμπρούλης): Κυρία Αραμπατζή, έχετε τον λόγο.
ΦΩΤΕΙΝΗ ΑΡΑΜΠΑΤΖΗ: Κύριε Υπουργέ, έρχεστε από έναν νομό, ομοίως με πολύ μεγάλο αγροτικό ενδιαφέρον και γνωρίζω το διαχρονικό σας ενδιαφέρον για τον πρωτογενή τομέα. Τα μέτρα, τα οποία πολύ εύληπτα περιγράψατε, βεβαίως, είναι πολύ σημαντικά και καλούνται να αντιμετωπίσουν ένα από τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει όχι μόνο η Ευρώπη, αλλά όλος ο πλανήτης, δηλαδή, την κλιματική κρίση. Όμως, έχουν αναμφισβήτητα ένα μακροπρόθεσμο χαρακτήρα, μια μακροπρόθεσμη προσέγγιση.
Όπως αντιλαμβάνεστε -περιμένω βεβαίως και την δευτερολογία σας- εδώ οι άνθρωποι, οι παραγωγοί, πλήττονται ανεπανόρθωτα στο εισόδημά τους, που περίμεναν να προσποριστούν από την καλλιεργητική περίοδο.
Επομένως, όπως αντιλαμβάνεστε, το πρόβλημα είναι μπροστά, είναι απολύτως τώρα επί θύραις, οι άνθρωποι έχουν μία πάρα πολύ χαμηλή ή και μηδενική παραγωγή, κάποια χωράφια, ας πούμε με σιτηρά, δεν αλωνίστηκαν.
Επομένως, θα πρέπει αυτά τα ακραία και έκτακτα φαινόμενα -που κανείς δεν το αμφισβητεί- να αντιμετωπιστούν με έκτακτα ασυνήθη -θα έλεγα, εγώ- χρηματοδοτικά εργαλεία.
Επανέρχομαι στο ερώτημα, αν θα κινηθείτε μέσω σύνταξης φακέλου ΚΟΕ, που βεβαίως, κύριε Υπουργέ, πολύ καλά γνωρίζετε ότι έχει τις γνωστές γραφειοκρατικές καθυστερήσεις -δεν είναι θέμα που αντιμετωπίζει η χώρα, αυτό είναι γενικό- ή αν θα επιχειρήσετε, αν θα διεκδικήσετε έκτακτα μέτρα από το Προσωρινό Πλαίσιο Κρίσης και Μετάβασης. Το επαναλαμβάνω αυτό, κύριε Υπουργέ.
Θα ήθελα να χρησιμοποιήσω για παράδειγμα κάποιες καλές πρακτικές άλλων κρατών-μελών. Οι Ισπανοί, που αντιμετωπίζουν επίσης τεράστιο πρόβλημα ξηρασίας, έδωσαν πέρυσι για την ξηρασία 636 εκατομμύρια από κρατικές ενισχύσεις, αξιοποιώντας το προσωρινό πλαίσιο κρίσης και μετάβασης, το οποίο -αν καλώς γνωρίζω, αν συμβαίνει διαφορετικά, διορθώστε με- έχει λάβει παράταση μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου του λήγοντος έτους. Εδώ είναι η σχετική ανακοίνωση για την Ισπανία.
Πρόσφατα διάβασα ότι η 9 Ιουλίου 2024 Αυστρία, Τσεχία, Πολωνία, Πορτογαλία από το αγροτικό αποθεματικό της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, δηλαδή από ευρωπαϊκούς πόρους, όχι από εθνικούς πόρους, εκταμίευσαν, εξασφάλισαν 77 εκατομμύρια ευρώ για τα έκτακτα καιρικά φαινόμενα. Στην Πορτογαλία, για παράδειγμα, για απόσταξη, λόγω της ξηρασίας. Η Ιταλία δίνει στους Σικελούς κτηνοτρόφους 15 εκατομμύρια, λόγω ξηρασίας, χρήματα κρατικών ενισχύσεων.
Θα ήθελα να κλείσω το ερώτημά μου με τα προγράμματα ΚΟΕ 2022, που αφορούν την ακαρπία των αμυγδαλοπαραγωγών, οι οποίοι, κύριε Υπουργέ, επλήγησαν από το φονικό χαλάζι του Ιουνίου του 2022. Έβλεπα προηγουμένως τον κ. Τριαντόπουλο. Πραγματικά, κάναμε ένα πολύ οργανωμένο σχέδιο και οι άνθρωποι αποζημιώθηκαν για την απώλεια παραγωγής, πλην, όμως, εκκρεμεί η ανασύσταση του κεφαλαίου των αμυγδαλοπαραγωγών ΚΟΕ του 2022, που έπρεπε, κύριε Υπουργέ, μέχρι το Μάρτιο του 2024 να έχουν εγκριθεί. Άρα τι γίνεται με αυτή την έγκριση;
Τι γίνεται, επίσης, με την έγκριση των ΚΟΕ ακαρπίας ελιάς από τις επίσης κλιματολογικές συνθήκες, που αφορούν το 2023 και υποβλήθηκαν, βέβαια, στις αρχές του 2024.
Αναμένω με πολύ ενδιαφέρον τις απαντήσεις σας, όπως βεβαίως και οι παραγωγοί που μας ακούν.
Σας ευχαριστώ πολύ.
ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Γεώργιος Λαμπρούλης): Κύριε Υπουργέ, έχετε τον λόγο για τη δευτερολογία σας.
ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΤΑΜΕΝΙΤΗΣ (Υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων): Ευχαριστώ πολύ, κύριε Πρόεδρε.
Αγαπητή κυρία συνάδελφε, σας περιέγραψα στην πρωτολογία μου τις στρατηγικές παρεμβάσεις που κάνουμε, για να μπορέσουμε να εκσυγχρονίσουμε την πρωτογενή παραγωγή και να αντιμετωπίσουμε το φαινόμενο της διαχείρισης του νερού.
Η ξηρασία ή η κλιματική κρίση δεν είναι μόνο φετινό φαινόμενο. Είναι κάτι που θα μείνει, υπάρχει. Επομένως, οφείλουμε για τους αγρότες μας να κάνουμε συγκεκριμένες παρεμβάσεις, ώστε να οργανώσουμε πολύ καλύτερα αυτό. Έτσι, λοιπόν, σας περιέγραψα πέντε παρεμβάσεις, χρηματοδοτικά εργαλεία, στα οποία μπορούμε να εκσυγχρονίσουμε, να κατασκευάσουμε σημαντικά έργα υποδομής, για να αντιμετωπίσουμε πράγματι, σε έναν βαθμό όλα αυτά που περιγράφετε. Προφανώς, είναι δεδομένο ότι όλα αυτά έχουν μακροπρόθεσμη στρατηγική και πρέπει να αντιμετωπίσουμε και ζητήματα που αφορούν το σήμερα.
Πράγματι, είναι σωστό αυτό που λέτε. Υπάρχει παρατεταμένη ανομβρία και ορισμένες καλλιέργειες φαίνεται να επηρεάζονται πολύ. Ανάμεσα σε αυτές είναι τα αμύγδαλα, τα χειμερινά σιτηρά, που αναφέρετε στην ερώτησή σας. Μάλιστα, το πρόβλημα δεν αντιμετωπίζεται μόνο στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας αλλά σε όλη την υπόλοιπη Ελλάδα. Όπως καλά γνωρίζετε, δεν αποτελεί η ακαρπία ασφαλιστικά ζημιογόνα καλυπτόμενη ζημιά από τον ΕΛΓΑ. Ωστόσο, οι γεωτεχνικοί του ΕΛΓΑ παρακολούθησαν και παρακολουθούν τις συγκεκριμένες καλλιέργειες και την εξέλιξή τους, ώστε να αποτυπώνουν πλήρη εικόνα και να συλλέξουν στοιχεία, τα οποία στη συνέχεια θα αξιολογηθούν από τις αρμόδιες υπηρεσίες και αναλόγως, εφόσον κριθεί απαραίτητο, θα αναζητηθεί το κατάλληλο χρηματοδοτικό εργαλείο για την ενίσχυσή τους.
Το προσωρινό πλαίσιο κρίσης και μετάβαση, το οποίο παρατάθηκε μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2024, αφορά συγκεκριμένα πράγματα. Έχει ένα συγκεκριμένο πλαίσιο. Επομένως, θεωρούμε πως δεν μπορούμε να κάνουμε χρήση για φαινόμενα που αφορούν την ανομβρία και την ξηρασία.
Όσον αφορά το ετήσιο του 2021, έχουν ξεκινήσει οι πληρωμές για τις επόμενες μέρες και αναμένεται να γίνει και μία πληρωμή. Για το ετήσιο του 2022, απεστάλη από τον ΕΛΓΑ το σχέδιο για τις προτεινόμενες προς ένταξη καλλιέργειες στο Υπουργείο μας με το υπ’ αριθμόν 4814 στις 23 Απριλίου 2024 διαβιβαστικό. Μεσολάβησαν οι ευρωεκλογές και ο ανασχηματισμός και επομένως, θα προχωρήσουν και αυτά.
Επανέρχομαι, για να δώσω μία συγκεκριμένη απάντηση, για το πλαίσιο που είπατε. Αυτό αφορά πληττόμενες από τις συνέπειες του πολέμου γεωργικές επιχειρήσεις. Επομένως, επαναλαμβάνω, δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί, λόγω μειωμένης παραγωγής και εξαιτίας κλιματικών συνθηκών.
(Στο σημείο αυτό κτυπάει το κουδούνι λήξεως του χρόνου ομιλίας του κυρίου Υφυπουργού)
Όπως σωστά, όμως, αναφέρατε, υπάρχουν και άλλα εργαλεία τα οποία μπορούν να αντιμετωπίσουν αυτά -είναι οι κρατικές οικονομικές ενισχύσεις-, στα οποία δύναται να ενταχθούν αυτές οι καλλιέργειες, εφόσον πληρούνται θεσμικά ορισμένες προϋποθέσεις. Προφανώς υπάρχει και το αποθεματικό που χρησιμοποιείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι και αυτό ένα χρηματοδοτικό εργαλείο, το οποίο το εξετάζουμε, αφού έχουμε μια πλήρη εικόνα της κατάστασης και μπορούμε να το κάνουμε.
Όσον αφορά τώρα- επαναλαμβάνω- για το 2024, προφανώς πρέπει να ολοκληρωθεί όλη η παραγωγική διαδικασία εντός του 2024, να υπάρχει η μετεωρολογική τεκμηρίωση και η αξιολόγηση από τον ΕΛΓΑ. Η τελική πρόταση στην ένταξη στο Ετήσιο Πρόγραμμα Καλλιέργειας καταρτίζεται, όπως το ξέρετε πάρα πολύ καλά, τον επόμενο χρόνο. Δηλαδή, για το 2024 θα καταρτιστεί εντός του 2025. Αυτό το γνωρίζετε καλά, το ξέρουν και οι παραγωγοί.
Για να απαντήσω στο ερώτημα…
ΦΩΤΕΙΝΗ ΑΡΑΜΠΑΤΖΗ: Και τα ΚΟΕ του 2023;
ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΤΑΜΕΝΙΤΗΣ (Υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων): Και αυτά. Είπαμε το 2021, το 2022 και το 2023. Το 2021 γίνονται πληρωμές, το 2022 είναι ενταγμένα και το 2023 περιμένουμε να ολοκληρωθούν οι διαδικασίες του ΕΛΓΑ, ώστε να προχωρήσουν κανονικά. Πάντως όλες οι διαδικασίες του ΚΟΕ εξελίσσονται κανονικά.
Επί του συγκεκριμένου, όσον αφορά την ενίσχυση των πληγεισών καλλιεργειών, πράγματι έχουμε επίγνωση των νέων συνθηκών που διαμορφώνονται και συμμεριζόμαστε απόλυτα τις ανησυχίες και το πρόβλημα των παραγωγών. Σας διαβεβαιώνω ότι, πράγματι, παρακολουθούμε τις καλλιέργειες, καταγράφουμε τα προβλήματα και πρόθεσή μας είναι να αναζητήσουμε οποιοδήποτε μέτρο υπάρχει, για να μπορούμε να βρούμε έναν τρόπο θεσμικά και δημοσιονομικά εφικτό και να προχωρήσουμε σε αυτόν τον κανονισμό.
ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Γεώργιος Λαμπρούλης): Κύριε Υφυπουργέ, ολοκληρώστε, παρακαλώ.
ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΤΑΜΕΝΙΤΗΣ (Υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων): Ολοκληρώνω.
Άλλωστε αυτό, όπως ξέρετε πάρα πολύ καλά, η Κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη το έκανε από το 2019 και μετά με πάρα πολλά μέτρα, που ήταν για να αντιμετωπίσουν την περίπτωση του covid-19, την περίπτωση της ενεργειακής κρίσης την περίοδο του πολέμου στην Ουκρανία, αλλά και άλλα ζητήματα, όπως αυτό του παγετού του 2021.
Δεν προλαβαίνω να σας αναφέρω όλα τα μέτρα, αλλά είναι βέβαιο και το γνωρίζουν καλά οι παραγωγοί ότι αυτή η Κυβέρνηση, αυτός ο Πρωθυπουργός ήταν πάντοτε κοντά στους παραγωγούς και όποτε χρειάστηκε, έκανε την παρέμβαση. Αυτές οι παρεμβάσεις πρέπει να είναι σύμφωνες με το εθνικό και ευρωπαϊκό πλαίσιο και προφανώς, να μπορούν να αντιμετωπιστούν από τον κρατικό προϋπολογισμό. Σας ευχαριστώ.
Newsroom Agronewsbomb
