Ακόμα περιμένουν αποζημιώσεις οι παραγωγοί ελιάς Χαλκιδικής τρία χρόνια μετά.
Αοριστολογίες Σταμενίτη στη βουλή χθες.
Ελάχιστες είναι οι ελπίδες για αποζημίωση των αγροτών της Χαλκιδικής για τις ζημιές στις ελιές το 2021 από τον παγετό. Παράλληλα, και φέτος έχουν υποστεί ζημιά και όποια ελπίδα υπάρχει, έχει να κάνει με την ΕΕ.
“Επωφελούμενοι της σημαντικής θέσης που κατέχει η χώρα μας στην παγκόσμια παραγωγή ελιάς και ελαιολάδου λόγω της ποσότητας αλλά κυρίως λόγω της ποιότητας, με πρωτοβουλία του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης κ. Αυγενάκη θα συγκληθεί για πρώτη φορά συνάντηση των εννιά Υπουργών Γεωργίας και Αλιείας των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου. Η συνάντηση έχει προγραμματιστεί για τις 24 Ιανουαρίου, μεθαύριο, με στόχο τη συζήτηση των ζητημάτων που άπτονται της κλιματικής αλλαγής. Πρωτεύοντα ρόλο στην ατζέντα θα έχουν τα προβλήματα της ακαρπίας στην ελιά και του περονόσπορου στο αμπέλι, τα οποία θα θέσει ο Υπουργός κ. Αυγενάκης, όπως άλλωστε έχει δηλώσει και δεσμευτεί κατά τις συναντήσεις με εκπροσώπους των αγροτών. Με αυτόν τον τρόπο, με την από κοινού με άλλες χώρες διαπίστωση, καταγραφή και αντιμετώπιση του ζητήματος εκτιμούμε ότι θα προκύψει η βέλτιστη δυνατή πρόταση για την αντιμετώπιση του προβλήματος.
Παράλληλα, πέραν της οποιασδήποτε χρηματικής ενίσχυσης, θεωρούμε ότι απαιτούνται και επεξεργαζόμαστε και πιο μόνιμες λύσεις για την αντιμετώπιση των ζημιών στην παραγωγή που οφείλονται στις νέες κλιματικές συνθήκες. Γι’ αυτό το λόγο δρομολογούμε μια διαρθρωτική αναμόρφωση του ασφαλιστικού συστήματος με τη νομοθέτηση του νέου εκσυγχρονισμένου και βελτιωμένου κανονισμού του ΕΛΓΑ που θα ανταποκρίνεται περισσότερο στις ανάγκες των παραγωγών και κτηνοτρόφων, όπως αυτές έχουν διαμορφωθεί.
Προς το σκοπό αυτό πραγματοποιήθηκαν δύο μελέτες της Παγκόσμιας Τράπεζας και της PWC, τις οποίες αξιολογούμε, για να σχεδιάσουμε αυτό το ανανεωμένο τοπίο γεωργικών ασφαλίσεων, πάντοτε με γνώμονα την οικονομική βιωσιμότητα του οργανισμού και τη φερεγγυότητα των υπηρεσιών του. Οι εν λόγω μελέτες περιλαμβάνουν αξιολόγηση νέων κινδύνων, νέων μορφών ασφάλισης και τις δυνατότητες αξιοποίησης των διαθέσιμων από τη νέα ΚΑΠ εργαλείων διαχείρισης κινδύνων. Μάλιστα, στην πρώτη τροποποίησή του ΣΣ ΚΑΠ, που υποβάλαμε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή συμπεριλάβαμε τεχνικό δελτίο για την ενεργοποίηση της δυνατότητας επιδότησης ασφαλίστρου για την κάλυψη ζημιών στην αγροτική παραγωγή από κινδύνους υψηλού ρίσκου με επιπλέον εθελοντικές κατηγορίες ασφάλισης, όπως η ακαρπία. Όπως έχει τονίσει ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, εντός των επόμενων μηνών θα κατατεθεί το σχετικό νομοσχέδιο προς ψήφιση στη Βουλή.
Εν κατακλείδι, και γνωρίζουμε το πρόβλημα και προτιθέμεθα να το αντιμετωπίσουμε και θα το αντιμετωπίσουμε όχι μόνο με μέσα έκτακτου χαρακτήρα με ορίζοντα ενός ή δύο ετών αλλά με λύσεις μόνιμου χαρακτήρα που θα δημιουργούν ένα περιβάλλον ασφάλειας στον παραγωγό και στον επενδυτή του πρωτογενή τομέα. Αποδεικνύουμε, δηλαδή, ότι και το γνωρίζουμε, αλλά έχουμε προβεί και σε ενέργειες και σχεδιάζουμε με σοβαρότητα την αντιμετώπιση όλων αυτών των προβλημάτων που αναφέρατε”, τόνισε στη βουλή ο υφυπουργός, απαντώντας σε ερώτηση Πάνα.
Ακολουθεί αναλυτικά η συζήτηση από τα επίσημα πρακτικά της βουλής:
Εισερχόμαστε στη δεύτερη με αριθμό 545/8-1-2024 επίκαιρη ερώτηση του πρώτου κύκλου του Βουλευτή Χαλκιδικής της Κ.Ο. «ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΗΜΑ ΑΛΛΑΓΗΣ» κ. Απόστολου Πάνα προς τον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων με θέμα: «Ενέργειες του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων για την ενίσχυση των παραγωγών της Πράσινης Ελιάς Χαλκιδικής που επλήγησαν από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής το 2021 και το 2023». Θα απαντήσει ο Υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κ. Διονύσιος Σταμενίτης.
ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΝΑΣ: Κύριε Υπουργέ, οι ανοιξιάτικοι παγετοί του 2021, αλλά και οι διαφοροποιημένες κλιματολογικές συνθήκες τον χειμώνα του 2023 είχαν ως αποτέλεσμα τα ελαιόδεντρα στη Χαλκιδική και τις δύο χρονιές να μην καρπίζουν με απώλειες παραγωγής οι οποίες αγγίζουν το 80% με 90% σε κάποιες περιπτώσεις. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι το κόστος καλλιέργειας της Επιτραπέζιας Ελιάς Χαλκιδικής είναι διαφοροποιημένο από άλλες ποικιλίες και αγγίζει τα 700 με 800 ευρώ ανά στρέμμα.
Σύμφωνα λοιπόν με τον κανονισμό του ΕΛΓΑ, όπως είναι γνωστό, αποζημιώνονται μόνο οι άμεσες ζημιές άρα στην ουσία η ακαρπία δεν ανήκει στις ασφαλιζόμενες καλυπτόμενες ζημιές. Αφού λοιπόν δεν μπορεί να ενταχθεί σε κάποιον εγχώριο χρηματοδοτικό μηχανισμό στήριξης, πρέπει να βρούμε άλλες εξωγενείς πιθανές χρηματοδοτήσεις. Από το 2021 έως σήμερα και παρά τις κοινοβουλευτικές προεκλογικές δεσμεύσεις υπηρεσιακών παραγόντων της Περιφερειακής Ενότητας Χαλκιδικής, αλλά και την ίδια τη δέσμευση του Πρωθυπουργού στην προεκλογική του περιοδεία στη Χαλκιδική για την ένταξη των ελαιοπαραγωγών σε κάποιο πρόγραμμα αποζημίωσης, δυστυχώς μέχρι τώρα δεν έχει γίνει απολύτως τίποτα.
Εδώ λοιπόν είναι προφανέστατο ότι έχουμε αναντιστοιχία λόγων και πράξεων. Άλλα λέμε προεκλογικά και τα ξεχνάμε μετεκλογικά. Και αυτό φυσικά δεν είναι τωρινό φαινόμενο. Είναι ένα φαινόμενο το οποίο το είδαμε στη Βουλή από τον Ιούλιο του 2021 μέχρι και τον Ιούνιο του 2023 ύστερα από επανειλημμένες κοινοβουλευτικές παρεμβάσεις που είχα κάνει.
Το ερώτημα είναι αν κάνατε πραγματικά ουσιαστικές κινήσεις εδώ και τρία χρόνια για το θέμα. Ετοιμάσαμε την αιτιολογημένη πρόταση ζημιάς και οικονομικών απωλειών προς την Ευρωπαϊκή Ένωση; Δώσαμε και κάναμε οποιαδήποτε ενέργεια εκτός από υποσχέσεις να βοηθήσουμε τους ελαιοπαραγωγούς της Χαλκιδικής; Για τους παραπάνω λόγους, κύριε Υπουργέ, σας ρωτώ: Σε ποιες συγκεκριμένες ενέργειες έχει προβεί έως και σήμερα το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων έτσι ώστε να εντάξει την οικονομική ενίσχυση της ελαιοκαλλιέργειας εξαιτίας του φαινομένου της ακαρπίας σε ευρωπαϊκό χρηματοδοτικό μηχανισμό στήριξης με σκοπό τον κατ’ ελάχιστο ισοσκελισμό των οικονομικών απωλειών των ελαιοπαραγωγών της Χαλκιδικής;
Ευχαριστώ πολύ.
ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Βασίλειος Βιλιάρδος): Ευχαριστούμε πολύ τον κ. Πάνα.
Κύριε Υφυπουργέ, έχετε τον λόγο για τρία λεπτά για την πρωτολογία σας.
ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΤΑΜΕΝΙΤΗΣ (Υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων): Ευχαριστώ πολύ, κύριε Πρόεδρε. Κύριε συνάδελφε, καταρχήν θα υπενθυμίσω, όπως το είπατε και εσείς, τι ισχύει θεσμικά, όπως έχω κάνει ξανά από αυτό το Βήμα, ως προς τις ασφαλιστικά καλυπτόμενες ζημιές από τον ΕΛΓΑ για να ορίσουμε έτσι το σημείο εκκίνησης της συζήτησής μας και το ρεαλιστικό πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορούμε να κινηθούμε με νομιμότητα.
Σύμφωνα με τον Κανονισμό Ασφάλισης Φυτικού Κεφαλαίου του ΕΛΓΑ, αποζημιώνονται μόνο οι άμεσες ζημιές στην ηρτημένη παραγωγή που οφείλονται σε ασφαλιστικά καλυπτόμενα αίτια. Δεν αποζημιώνονται οι δευτερεύουσες ή εκείνες που οφείλονται σε μη ασφαλιστικά καλυπτόμενα αιτία. Η ακαρπία λοιπόν, που αποτελεί δευτερογενές αποτέλεσμα συνδυασμού κλιματικών παραγόντων, δεν καλύπτεται ασφαλιστικά. Επομένως, δεδομένων των αρχών της νομιμότητας και ισονομίας της Κυβέρνησής μας δεν θα μπορούσαμε να παρεκκλίνουμε από τα ισχύοντα στην κείμενη νομοθεσία.
Τι σημαίνει αυτό; Ότι δεν αναγνωρίζουμε την ύπαρξη του προβλήματος που αναφέρατε ή ότι δεν προτιθέμεθα να πράξουμε κάτι για αυτό; Κάθε άλλο, μέσω των υπηρεσιών μας πρωτίστως, αλλά και μέσω των ίδιων των παραγωγών και των φορέων τους είμαστε γνώστες του προβλήματος το οποίο πράγματι υπάρχει σε διάφορες περιοχές της χώρας σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό.
Οι γεωτεχνικές υπηρεσίες του ΕΛΓΑ έχουν παρακολουθήσει την εξέλιξη της καλλιέργειας της ελιάς και έχουν συγκεντρώσει τα στοιχεία από διάφορες περιοχές. Επιπλέον, αγροτικοί φορείς από διάφορα μέρη της Ελλάδος έχουν πραγματοποιήσει κατά καιρούς συναντήσεις με την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου μας και μάς έχουν αποτυπώσει την κατάσταση της καλλιέργειας στις περιοχές τους και τις ανησυχίες τους.
Θα τους στηρίξουμε και πώς; Έγινε πιστεύω σαφές ότι στο πλαίσιο ασφαλίσεων του ΕΛΓΑ δεν μπορούν να αποζημιωθούν. Επομένως, πιστοί στην αρχή μας ότι κάθε κλάδος που πλήττεται πρέπει να στηρίζεται και στο πλαίσιο των δημοσιονομικών δυνατοτήτων της χώρας και στη βάση εμπεριστατωμένων στοιχείων θα διερευνήσουμε όλες τις εναλλακτικές και θα εξαντλήσουμε όλες τις δημοσιονομικές και θεσμικές μας δυνατότητες σε εθνικό και Ενωσιακό επίπεδο, προκειμένου να στηρίξουμε αυτό που θεωρούμε όχι απλά εθνικό προϊόν, αλλά εθνικό πλούτο, δηλαδή την ελιά.
Άλλωστε η σημασία που δίνουμε στο συγκεκριμένο προϊόν έχει και στο παρελθόν έμπρακτα αποδειχθεί. Για τις συνέπειες που αποδεδειγμένα είχε στον κλάδο η πανδημία στηρίξαμε τους Έλληνες ελαιοπαραγωγούς με το πρωτοφανές ποσό των 150 εκατομμυρίων ευρώ τόσο μέσω του προσωρινού πλαισίου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όσο και μέσω του ΠΑΑ. Στη Χαλκιδική το αντίστοιχο ποσό ανήλθε στα 6.378.739 ευρώ. Έτσι και τώρα, συγκεράζοντας τα στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας από τον ΕΛΓΑ και τις άλλες αρμόδιες υπηρεσίες, όπως η ΔΑΟΚ, θα διερευνήσουμε τις προϋποθέσεις ένταξης και το οικονομικό όφελος από πιθανά χρηματοδοτικά εργαλεία. Και δεν θα μείνουμε μόνο σε αυτό θα πάμε ένα βήμα πιο πέρα.
ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Βασίλειος Βιλιάρδος): Ευχαριστούμε πολύ τον κύριο Υφυπουργό.
Παρακαλώ πολύ, κύριε Πάνα, έχετε τρία λεπτά για τη δευτερολογία σας.
ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΝΑΣ: Κύριε Υπουργέ, ξέρετε, με το θέμα της ακαρπίας της ελιάς της Χαλκιδικής έχω ασχοληθεί κοινοβουλευτικά επανειλημμένα, άπειρες φορές από το 2021 και μετά. Δυστυχώς, χωρίς αυτό να έχει να έχει σχέση με εσάς, κάθε φορά που έπαιρνα μία υπόσχεση από κάποιον Υπουργό, δεν γινόταν πραγματικότητα. Οι περισσότεροι προκάτοχοί σας είχαν ενημερώσει από το 2021, δηλαδή την προηγούμενη χρονιά της ακαρπίας, ότι θα αποζημιωθούν οι παραγωγοί. Κάτι τέτοιο δεν έγινε.
Τώρα, λοιπόν, όπως είπατε και εσείς και σας ανέφερα και εγώ στην πρωτολογία, δεν είναι δυνατόν από τον ΕΛΓΑ να υπάρξει αποζημίωση των παραγωγών. Το ερώτημα, λοιπόν, είναι ένα: Ποιες ενέργειες έχετε κάνει μέχρι τώρα συγκεκριμένα, προκειμένου να ετοιμαστεί ένας φάκελος, για να υπάρξει ενίσχυση σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης; Έχουμε πληροφορηθεί από εκπροσώπους των συνεταιρισμών της Χαλκιδικής ότι κατά την επίσκεψη στο Υπουργείο πριν από λίγο καιρό υπήρξε μία τέτοια δέσμευση από τον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης, ότι δηλαδή με τη συνδρομή και άλλων χωρών θα ετοιμαστεί φάκελος, προκειμένου να αποζημιωθούν οι παραγωγοί της ελιάς της Χαλκιδικής. Και ξέρετε, αυτό έπρεπε να γίνει προ πολλού, πριν φτάσουμε καν σε αυτό το σημείο.
Συγχρόνως σε κοινοβουλευτικές μου παρεμβάσεις από τον Ιούλιο του 2021 -για να ξέρετε, επειδή κάνουμε και προτάσεις- ζήτησα να υπάρξει μια τεκμηριωμένη επιστημονικά μελέτη η οποία θα αποδεικνύει τις κλιματολογικές συνθήκες που προκαλούν το φαινόμενο της ακαρπίας. Καμία ενέργεια και καμία απάντηση. Επίσης, ζήτησα να δημιουργηθεί ένας πληροφοριακός μηχανισμός που θα λαμβάνει υπόψη τις ζημιές που προκαλούνται στον πρωτογενή τομέα για την εθνική οικονομία. Καμία απάντηση. Επίσης, ζητήσαμε αποτίμηση για το τι συμβαίνει πανελλαδικά με την ελιά, να δούμε πραγματικά το τι συμβαίνει σε κάθε περιφέρεια, να έχουμε δηλαδή συγκεκριμένα στοιχεία και την εθνική οικονομία. Καμία ουσιαστική απάντηση. Και τον Οκτώβριο του 2023 σας καταθέσαμε ολοκληρωμένη πρόταση για τη δυνατότητα εύρεσης χρηματοδοτικών εργαλείων για την οικονομική ενίσχυση των ελαιοπαραγωγών της Χαλκιδικής εξαιτίας του φαινομένου της ακαρπίας. Ούτε τότε απαντήσατε. Δηλαδή, κατά κάποιο τρόπο συμβάλαμε στο να έχετε στα χέρια σας ουσιαστικά εργαλεία, να τα προχωρήσετε, προκειμένου να έχουμε το αποτέλεσμα το οποίο θέλουμε.
Εδώ τα πράγματα είναι συγκεκριμένα. Υπάρχει φάκελος; Έχει κάνει ενέργειες το Υπουργείο, προκειμένου να καταθέσει φάκελο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως έχει υποσχεθεί ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης σε εκπροσώπους των παραγωγών ελιάς, για να αποζημιωθούν; Έχει γίνει ή δεν έχει γίνει; Και αν έχει γίνει, πού βρισκόμαστε;
ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Βασίλειος Βιλιάρδος): Ευχαριστούμε πολύ τον κ. Πάνα.
Παρακαλώ πολύ, κύριε Υφυπουργέ, έχετε το λόγο για τρία λεπτά.
ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΤΑΜΕΝΙΤΗΣ (Υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων): Ευχαριστώ πολύ, αγαπητέ συνάδελφε, για την ερώτησή σας, γιατί ακριβώς θα απαντήσουμε επί του συγκεκριμένου. Επωφελούμενοι της σημαντικής θέσης που κατέχει η χώρα μας στην παγκόσμια παραγωγή ελιάς και ελαιολάδου λόγω της ποσότητας αλλά κυρίως λόγω της ποιότητας, με πρωτοβουλία του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης κ. Αυγενάκη θα συγκληθεί για πρώτη φορά συνάντηση των εννιά Υπουργών Γεωργίας και Αλιείας των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου. Η συνάντηση έχει προγραμματιστεί για τις 24 Ιανουαρίου, μεθαύριο, με στόχο τη συζήτηση των ζητημάτων που άπτονται της κλιματικής αλλαγής. Πρωτεύοντα ρόλο στην ατζέντα θα έχουν τα προβλήματα της ακαρπίας στην ελιά και του περονόσπορου στο αμπέλι, τα οποία θα θέσει ο Υπουργός κ. Αυγενάκης, όπως άλλωστε έχει δηλώσει και δεσμευτεί κατά τις συναντήσεις με εκπροσώπους των αγροτών. Με αυτόν τον τρόπο, με την από κοινού με άλλες χώρες διαπίστωση, καταγραφή και αντιμετώπιση του ζητήματος εκτιμούμε ότι θα προκύψει η βέλτιστη δυνατή πρόταση για την αντιμετώπιση του προβλήματος.
Παράλληλα, πέραν της οποιασδήποτε χρηματικής ενίσχυσης, θεωρούμε ότι απαιτούνται και επεξεργαζόμαστε και πιο μόνιμες λύσεις για την αντιμετώπιση των ζημιών στην παραγωγή που οφείλονται στις νέες κλιματικές συνθήκες. Γι’ αυτό το λόγο δρομολογούμε μια διαρθρωτική αναμόρφωση του ασφαλιστικού συστήματος με τη νομοθέτηση του νέου εκσυγχρονισμένου και βελτιωμένου κανονισμού του ΕΛΓΑ που θα ανταποκρίνεται περισσότερο στις ανάγκες των παραγωγών και κτηνοτρόφων, όπως αυτές έχουν διαμορφωθεί.
Προς το σκοπό αυτό πραγματοποιήθηκαν δύο μελέτες της Παγκόσμιας Τράπεζας και της PWC, τις οποίες αξιολογούμε, για να σχεδιάσουμε αυτό το ανανεωμένο τοπίο γεωργικών ασφαλίσεων, πάντοτε με γνώμονα την οικονομική βιωσιμότητα του οργανισμού και τη φερεγγυότητα των υπηρεσιών του. Οι εν λόγω μελέτες περιλαμβάνουν αξιολόγηση νέων κινδύνων, νέων μορφών ασφάλισης και τις δυνατότητες αξιοποίησης των διαθέσιμων από τη νέα ΚΑΠ εργαλείων διαχείρισης κινδύνων. Μάλιστα, στην πρώτη τροποποίησή του ΣΣ ΚΑΠ, που υποβάλαμε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή συμπεριλάβαμε τεχνικό δελτίο για την ενεργοποίηση της δυνατότητας επιδότησης ασφαλίστρου για την κάλυψη ζημιών στην αγροτική παραγωγή από κινδύνους υψηλού ρίσκου με επιπλέον εθελοντικές κατηγορίες ασφάλισης, όπως η ακαρπία. Όπως έχει τονίσει ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, εντός των επόμενων μηνών θα κατατεθεί το σχετικό νομοσχέδιο προς ψήφιση στη Βουλή.
Εν κατακλείδι, και γνωρίζουμε το πρόβλημα και προτιθέμεθα να το αντιμετωπίσουμε και θα το αντιμετωπίσουμε όχι μόνο με μέσα έκτακτου χαρακτήρα με ορίζοντα ενός ή δύο ετών αλλά με λύσεις μόνιμου χαρακτήρα που θα δημιουργούν ένα περιβάλλον ασφάλειας στον παραγωγό και στον επενδυτή του πρωτογενή τομέα. Αποδεικνύουμε, δηλαδή, ότι και το γνωρίζουμε, αλλά έχουμε προβεί και σε ενέργειες και σχεδιάζουμε με σοβαρότητα την αντιμετώπιση όλων αυτών των προβλημάτων που αναφέρατε.
Σας ευχαριστώ.
