Καθώς πλησιάζει η έναρξη της υποβολής των δηλώσεων ΟΣΔΕ 2025, υπενθυμίζουμε ξανά το ζήτημα των θεσμικών ασυμβατοτήτων μεταξύ Οικολογικών Σχημάτων και άλλων παρεμβάσεων της νέας ΚΑΠ – με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τις Βιολογικές Καλλιέργειες.

Είναι κρίσιμο από τους μελετητές γεωπόνους, τους αγρότες και τα ΚΥΔ να προειδοποιούν τους αγρότες για το πλαίσιο των απαγορευμένων συνδυασμών ενόψει του 2025, βάσει της τελευταίας επίσημης τροποποίησης (ΦΕΚ Β’ 4358/25.07.2024).

Για αυτό άλλωστε αμείβονται. Η σύγχυση ανάμεσα σε αυτές τις ενισχύσεις οδηγεί συχνά σε λανθασμένες πολλαπλές δηλώσεις, γι’ αυτό και απαιτείται σαφής τεχνικός και νομικός έλεγχος.

1. Οικολογικά Σχήματα, άρθρο 70 και ΠΑΑ: ΔΙΑΦΟΡΕΣ

Τα οικολογικά σχήματα (Eco Schemes), οι παρεμβάσεις του άρθρου 70 και τα αγροπεριβαλλοντικά μέτρα του ΠΑΑ (όπως τα 10.1 και 11), ανήκουν σε διαφορετικές κατηγορίες ενισχύσεων, με ξεχωριστές απαιτήσεις, στόχους και χρονικά πλαίσια.

Τα οικολογικά σχήματα είναι ετήσιες προαιρετικές δράσεις που δηλώνονται στην ΕΑΕ.

Οι παρεμβάσεις του άρθρου 70 αφορούν περιβαλλοντικές και κλιματικές πρακτικές.

Τα Μέτρα 10.1 και 11 είναι πολυετούς διάρκειας, με αυστηρούς κανονισμούς και πιστοποιήσεις.

2. Ασυμβατότητα μεταξύ δράσεων

Οι ασυμβατότητες μεταξύ οικολογικών σχημάτων, παρεμβάσεων του άρθρου 70 και μέτρων του ΠΑΑ (10.1 και 11) δεν είναι ούτε παράλογες ούτε τυχαίες. Βασίζονται σε τεχνικά, θεσμικά και λειτουργικά κριτήρια που αφορούν την εφαρμογή παρεμβάσεων με παρόμοιο στόχο ή αντικρουόμενο περιεχόμενο. Για παράδειγμα, δράσεις με χημικά ή μη συμβατές μεθόδους δεν μπορούν να δηλωθούν σε βιολογικά αγροτεμάχια, ενώ παρεμβάσεις που αφορούν την ίδια καλλιέργεια και στοχεύουν στην ίδια επίδραση (π.χ. δακοπαγίδες και ΚΟΜΦΟΥΖΙΟ) δεν είναι επιλέξιμες ταυτόχρονα. Η κατανόηση των ασυμβατοτήτων αυτών είναι κρίσιμη, ώστε να αποφευχθεί η διπλή χρηματοδότηση, η θεσμική σύγκρουση ή η απόρριψη ενίσχυσης.

3. Ασυμβατότητες και ενόψει ΟΣΔΕ 2025

Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη (4η) τροποποίηση της απόφασης 1606/2023 (ΦΕΚ Β’ 4358/25.07.2024), παραμένει σε ισχύ η λίστα με τις μη επιτρεπόμενες συνδυαστικές δηλώσεις μεταξύ οικολογικών σχημάτων, παρεμβάσεων του άρθρου 70 και δράσεων των Μέτρων 10.1 και 11.

4. Η ΚΑΠ 2023–2027 προέβλεψε σημαντική ποικιλία παρεμβάσεων για την υποστήριξη της βιώσιμης γεωργίας, ωστόσο αρκετές από αυτές δεν είναι μεταξύ τους συμβατές. Ειδικότερα, παραμένουν ενεργοί οι περιορισμοί που προβλέπονται στην απόφαση 1606/2023 (όπως τροποποιήθηκε), με πλήθος μη επιτρεπόμενων συνδυασμών μεταξύ: οικολογικών σχημάτων (eco schemes), δράσεων του άρθρου 70 (π.χ. ΚΟΜΦΟΥΖΙΟ), και των μέτρων Βιολογικής Γεωργίας και Ολοκληρωμένης Διαχείρισης (Μ10 & Μ11).

5. Οι πιο κρίσιμες περιπτώσεις είναι όσες αφορούν συνύπαρξη παρεμβάσεων φυτοπροστασίας ή γεωργίας ακριβείας με βιολογικά αγροτεμάχια, κάτι που θεσμικά απαγορεύεται.
Οι ασυμβατότητες αυτές, αν δεν ελεγχθούν εγκαίρως από τον παραγωγό ή το ΚΥΔ, μπορεί να οδηγήσουν σε ολική περικοπή ενίσχυσης, επιστροφή χρημάτων ή ακόμα και απόρριψη αιτήματος ενίσχυσης.

Υποενότητα 1: Ασυμβατότητες μεταξύ οικολογικών σχημάτων (Eco Schemes)

Οι παρεμβάσεις που υπάγονται στα οικολογικά σχήματα (31.x.x) δεν είναι πάντα μεταξύ τους συμβατές. Η παράλληλη εφαρμογή συγκεκριμένων δράσεων μπορεί να δημιουργήσει επικαλύψεις ή αντιφάσεις, όπως η ταυτόχρονη δήλωση φυτοπαγίδων και βιολογικών παρεμβάσεων στο ίδιο αγροτεμάχιο. Η εγκύκλιος (Πίνακας 1) προβλέπει συγκεκριμένους αποκλεισμούς, τους οποίους πρέπει να τηρούν τα ΚΥΔ.

Παράδειγμα: Το σχήμα 31.7-Β (ΚΟΜΦΟΥΖΙΟ) δεν μπορεί να συνυπάρχει με το 31.6-Ε (Ωφέλιμα έντομα) στο ίδιο αγροτεμάχιο.

Υποενότητα 2: Ασυμβατότητες οικολογικών σχημάτων με τα Μέτρα 10.1 & 11 (Παλαιό & νέο ΠΑΑ)

Το μέτρο 11 (Βιολογική γεωργία) και το μέτρο 10.1 (Ολοκληρωμένη διαχείριση) έχουν συγκεκριμένες υποχρεώσεις που δεν επιτρέπουν τη συνύπαρξη με ορισμένα οικολογικά σχήματα. Οι ασυμβατότητες αυτές είναι θεσμικά κατοχυρωμένες και εάν παραβιαστούν, μπορεί να θεωρηθούν παράτυπες /παράνομες ενισχύσεις.

Παράδειγμα: Το σχήμα 31.6-Ζ (Διαχείριση υπολειμμάτων ψεκασμών) είναι ασύμβατο με το Μέτρο 11, καθώς υπονοεί φυτοπροστασία.

Υποενότητα 3: Ασυμβατότητες παρεμβάσεων του άρθρου 70 μεταξύ τους (περιβάλλον, κλιματική αλλαγή κλπ.)

Οι δράσεις του άρθρου 70 (π.χ. ΚΟΜΦΟΥΖΙΟ, παγίδες, διαχείριση χλωρής κάλυψης) επίσης περιλαμβάνουν εσωτερικές ασυμβατότητες, που αφορούν είτε την ίδια ομάδα καλλιεργειών είτε τον τύπο των παρεμβάσεων. Στόχος των περιορισμών αυτών είναι η αποφυγή διπλής χρηματοδότησης για παρόμοια περιβαλλοντικά αποτελέσματα.

Παράδειγμα: Η 70-1.3.1 (ΚΟΜΦΟΥΖΙΟ) δεν μπορεί να συνδυαστεί με την 70-1.2.1 (Δάκος – παγίδες) στην ίδια καλλιέργεια.

Υποενότητα 4: Ασυμβατότητες άρθρου 70 με τα μέτρα 10.1 και 11 (Βιολογικά & Ολοκληρωμένη Διαχείριση)

Εκτός από τα eco schemes, και οι παρεμβάσεις του άρθρου 70 δεν μπορούν να συνυπάρχουν με δράσεις του ΠΑΑ που έχουν αυστηρές προδιαγραφές, όπως οι βιολογικές καλλιέργειες. Σε αυτή την περίπτωση, το σύστημα πρέπει να εντοπίζει τη διπλή δήλωση και να την αποτρέπει.

Παράδειγμα: Η παρέμβαση 70-1.3.2 (Φερομονικές παγίδες) είναι ασύμβατη με το Μέτρο 11, καθώς προϋποθέτει μη βιολογικές παρεμβάσεις.
Επεξήγηση επιλεγμένων δράσεων από τους πίνακες ασυμβατοτήτων

Οικολογικά Σχήματα (Eco Schemes – άρθρο 31)

31.2-Β / 31.2-Γ – Περιοχές οικολογικής εστίασης:

Αφορούν την περιβαλλοντική διαχείριση μη καλλιεργήσιμων εκτάσεων. Το 31.2-Β δίνει έμφαση στη διατήρηση φυσικών στοιχείων, ενώ το 31.2-Γ επικεντρώνεται σε πράσινες ζώνες. Δεν επιτρέπεται η ταυτόχρονη εφαρμογή τους στο ίδιο αγροτεμάχιο.

31.3-Β / 31.3-Γ – Σπορά στο υποσποράδιο (φυτοκάλυψη):
Αφορούν την κάλυψη εδάφους με καλλιέργεια για λόγους προστασίας. Το 31.3-Β αφορά ενδιάμεσες καλλιέργειες, ενώ το 31.3-Γ μονιμότερες καλύψεις. Η σύγκρουση αφορά τον τρόπο και τη διάρκεια εφαρμογής.

31.6-Β – Χρήση γεωργίας ακριβείας:
Αφορά την εφαρμογή εισροών (π.χ. λίπανση, άρδευση) με τεχνολογικά μέσα όπως GPS και αισθητήρες.

31.6-Ε – Εξαπόλυση ωφελίμων εντόμων & ακάρεων:
Αφορά την απελευθέρωση εντόμων όπως Encarsia ή Phytoseiulus για τη βιολογική καταπολέμηση εχθρών.

31.6-Ζ – Διαχείριση υπολειμμάτων ψεκασμών:
Εστιάζει στη χρήση τεχνολογιών για την ελαχιστοποίηση διαρροών φυτοφαρμάκων (π.χ. συστήματα πλύσης ακροφυσίων).

31.7-Β – Χρήση φυτοπαγίδων (ΚΟΜΦΟΥΖΙΟ):
Αφορά τη μέθοδο παρεμπόδισης σύζευξης λεπιδοπτέρων με φερομόνες (συνήθως σε δενδρώδεις καλλιέργειες).

Παρεμβάσεις άρθρου 70 (περιβαλλοντικά – κλιματικά μέτρα)

70-1.1.2 – Καλή μεταχείριση των ζώων:
Εστιάζει σε βελτιωμένες πρακτικές ευζωίας σε εκτροφές βοοειδών.

70-1.2.1 – Παγίδευση για τον δάκο:
Αφορά την τοποθέτηση παγίδων για την παρακολούθηση/καταπολέμηση του Bactrocera oleae (ελιά).

70-1.3.1 – ΚΟΜΦΟΥΖΙΟ:
Η δράση παρεμπόδισης σύζευξης (mating disruption) για λεπιδοπτέρα όπως καρπόκαψα και φυλλοδέτης.

70-1.3.2 – Φερομονικές παγίδες:
Περιλαμβάνει παγίδες με φερομόνες για την παθητική καταγραφή παρουσίας εντόμων.

70-1.3.4 – Μηχανική διαχείριση χλωρής κάλυψης:
Περιλαμβάνει τεχνικές όπως χορτοκοπή ή καταστροφή κάλυψης με ρολό ή σβάρνα, για μείωση εχθρών ή ζιζανίων.

Μέτρα ΠΑΑ (10.1 και 11)

Μέτρο 10.1 – Ολοκληρωμένη διαχείριση:
Προϋποθέτει την τήρηση πρακτικών IPM (Integrated Pest Management), καταγραφή εισροών και χρήση προειδοποιητικών μοντέλων.

Μέτρο 11 – Βιολογική Γεωργία:
Εφαρμογή καλλιεργητικών πρακτικών βάσει του Κανονισμού (ΕΕ) 848/2018, χωρίς συνθετικά σκευάσματα, με πιστοποίηση από διαπιστευμένους φορείς.

Του Δημήτρη Παπαγιαννίδη, γενικού γραμματέα Ενωσιακών Πόρων και Υποδομών του ΥπΑΑΤ

Πηγή: facebook