Η παραγωγή σιταριού για την περίοδο 2025/26 εκτιμάται ότι θα αυξηθεί ελαφρώς κατά 10.000 εκτάρια (HA), φτάνοντας τα 7,35 εκατομμύρια HA.

Σύμφωνα με πηγές της βιομηχανίας, αναφέρει το υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ, ορισμένοι αγρότες έσπειραν περισσότερο χειμερινό σιτάρι το περασμένο φθινόπωρο με την προσδοκία ότι θα αποφέρει υψηλότερες και πιο σταθερές αποδόσεις σε σχέση με άλλες αροτραίες καλλιέργειες, ιδίως το βαμβάκι και το κριθάρι.

Ένας άλλος παράγοντας για την προβλεπόμενη αύξηση είναι η προσδοκία των αγροτών ότι θα μπορέσουν να πουλήσουν το σιτάρι τους στον Τουρκικό Οργανισμό Σιτηρών (TMO) σε ανταγωνιστική τιμή. Το χειμερινό σιτάρι γενικά σπέρνεται Οκτώβριο-Νοέμβριο και συγκομίζεται Μάιο-Ιούνιο.

Παρά την αύξηση στη συγκομιζόμενη έκταση, η παραγωγή σιταριού για τη διαχειριστική περίοδο 2025/26 εκτιμάται στα 18,5 εκατομμύρια μετρικούς τόνους (MMT), δηλαδή ελαφρώς μειωμένη σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Αυτή η πτώση αναμένεται λόγω μειωμένων αποδόσεων εξαιτίας των πολύ ξηρών καιρικών συνθηκών του φθινοπώρου και του χειμώνα, ιδιαίτερα σε βασικές περιοχές παραγωγής σιταριού. Με το 80% της παραγωγής να βασίζεται σε ξηρική καλλιέργεια, οι επαρκείς και έγκαιρες βροχοπτώσεις είναι κρίσιμες για την απόδοση.

Στην Κεντρική και Νοτιοανατολική Ανατολία, που αντιστοιχούν στο ήμισυ της παραγωγής σιταριού της Τουρκίας, οι βροχοπτώσεις μειώθηκαν κατά 50% την περίοδο Οκτωβρίου-Φεβρουαρίου σε σύγκριση με πέρυσι. Ακόμα και με ευνοϊκές βροχές την άνοιξη, αναμένεται ότι η ξηρασία θα μειώσει τις αποδόσεις έως και 5%. Οι αγρότες με πρόσβαση σε άρδευση έχουν ήδη αρχίσει να ποτίζουν τα χωράφια τους έναν μήνα νωρίτερα. Ωστόσο, μόνο ένα μικρό ποσοστό της παραγωγής είναι αρδευόμενο και αντιμετωπίζει και αυτό προκλήσεις λόγω περιορισμένης διαθεσιμότητας νερού, ενώ έχουν επιβληθεί ήδη περιορισμοί άρδευσης σε κάποιες περιοχές.

Η υγρασία του εδάφους είναι χαμηλή σε όλη τη χώρα μετά από πολύ ξηρό φθινόπωρο και χειμώνα. Σύμφωνα με την Κρατική Μετεωρολογική Υπηρεσία της Τουρκίας, οι βροχοπτώσεις σε εθνικό επίπεδο την περίοδο Οκτωβρίου-Φεβρουαρίου ήταν κατά 29% κάτω από τον μέσο όρο. Οι δεξαμενές και τα φράγματα δεν έχουν γεμίσει επαρκώς, κάτι που έχει οδηγήσει τουλάχιστον μια περιφέρεια της Δυτικής Τουρκίας να επιβάλει περιορισμούς στη χρήση νερού για άρδευση το 2025.

Το φθινόπωρο του 2024, το Υπουργείο Γεωργίας και Δασών ανακοίνωσε Σχέδιο Αγροτικής Παραγωγής (GAIN TU2025-0012) για την ενίσχυση της επισιτιστικής ασφάλειας υπό τις μεταβαλλόμενες κλιματικές συνθήκες. Το νέο μοντέλο παραγωγής δίνει προτεραιότητα στην εξοικονόμηση νερού, ενθαρρύνοντας την καλλιέργεια λιγότερο υδροβόρων φυτών σε περιοχές με έλλειψη νερού. Ωστόσο, η εφαρμογή του προγράμματος δεν αναμένεται να επηρεάσει άμεσα τη διαχειριστική περίοδο 2025/26.

Ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες που λαμβάνουν υπόψη τους οι αγρότες για την καλλιέργεια σιταριού είναι η δυνατότητα πώλησης στον TMO. Ο TMO αγοράζει σιτάρι (εγχώριο και εισαγόμενο) για λογαριασμό του κράτους. Για το έτος 2024/25, οι τιμές αγοράς ήταν 9.250 TL/MT για κοινό σιτάρι και 10.000 TL/MT για durum.

Σύμφωνα με πηγές, ο TMO αγόρασε πάνω από 5,0 MMT εγχώριου σιταριού, δηλαδή το 25% της συνολικής παραγωγής.

Κατανάλωση

Η κατανάλωση σιταριού για την περίοδο 2025/26 προβλέπεται αμετάβλητη σε σχέση με την αναθεωρημένη εκτίμηση της προηγούμενης χρονιάς, στις 19,4 εκατομμύρια μετρικούς τόνους (MMT), καθώς η ζήτηση για σιτάρι διατροφικής ποιότητας, που αντιστοιχεί περίπου στο 90% της συνολικής κατανάλωσης, αναμένεται να παραμείνει σταθερή. Η κατανάλωση για ζωοτροφές επίσης προβλέπεται αμετάβλητη λόγω του ανταγωνισμού από το εγχώριο κριθάρι και το εισαγόμενο πίτουρο σίτου σε ανταγωνιστικές τιμές.

Η κατανάλωση σιταριού έχει σταθεροποιηθεί τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω δημογραφικών αλλαγών και αλλαγών στις διατροφικές συνήθειες. Σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία της Τουρκίας, ο ρυθμός αύξησης του πληθυσμού έχει μειωθεί την τελευταία πενταετία σε σύγκριση με την περίοδο 2010-2020, όταν η χώρα δεχόταν μεγάλο αριθμό προσφύγων από τη Συρία. Παράλληλα, οι καταναλωτές μεσαίου και υψηλού εισοδήματος έχουν στραφεί σε διαφορετικές διατροφικές επιλογές και καταναλώνουν λιγότερο ψωμί.

Η Τουρκία παραμένει από τους μεγαλύτερους καταναλωτές ψωμιού παγκοσμίως, σε κατά κεφαλήν επίπεδο. Δεδομένης της σημασίας του ψωμιού στη διατροφή, η κυβέρνηση παραδοσιακά επεμβαίνει στην αγορά για να ρυθμίζει την παραγωγή και την τιμή του. Παρ’ όλα αυτά, η τιμή ενός απλού καρβελιού (200 γραμμαρίων) στην Άγκυρα και την Κωνσταντινούπολη έφτασε τις 12,5 TL (0,33 δολάρια) τον Ιανουάριο, σημειώνοντας αύξηση 50% σε σχέση με πέρυσι. Η αύξηση αυτή αποδίδεται στο αυξημένο κόστος ενέργειας, μεταφορών και εργασίας.

Η Τουρκία παράγει πάνω από 24 MMT προϊόντων σίτου, όπως αλεύρι, ζυμαρικά, μπισκότα κ.ά. Υπάρχουν 550 ενεργές μονάδες άλεσης με ετήσια δυναμικότητα περίπου 33 MMT. Επιπλέον, λειτουργούν 25 εργοστάσια ζυμαρικών με συνολική δυναμικότητα 2,9 MMT και ποσοστό χρήσης 85%, καθώς και πάνω από 140 εργοστάσια για πλιγούρι, μπισκότα/κρακεράκια και σιμιγδάλι.

Το Μάρτιο, η εγχώρια τιμή του σκληρού κόκκινου χειμερινού σιταριού (AKS), δείκτη ποιότητας για το αλεστικό σιτάρι, έφτασε τις 12.000 TL/MT (325 δολάρια). Σε σύγκριση, η τιμή εισαγόμενου ρωσικού σιταριού (12,5% πρωτεΐνη) ήταν περίπου 260 δολάρια. Οι τιμές σίτου αυξάνονται πιο γρήγορα σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια λόγω ανησυχιών για την ξηρασία, χαμηλών αποθεμάτων, πληθωρισμού και αύξησης των τιμών του σιταριού στη Μαύρη Θάλασσα. Οι τιμές καθορίζονται στα Χρηματιστήρια Εμπορευμάτων Πολάτλι, Κόνια και Τουρκίας.

Εμπόριο, εισαγωγές σιταριού

Οι εισαγωγές για το 2025/26 εκτιμώνται στις 8,0 MMT, αυξημένες κατά 4,0 MMT σε σχέση με το προηγούμενο έτος, με την υπόθεση ότι δεν θα υπάρξουν νέοι περιορισμοί στις εισαγωγές και ότι οι μύλοι θα επιστρέψουν σε φυσιολογικούς ρυθμούς αγορών. Η Ρωσία αναμένεται να παραμείνει ο κύριος προμηθευτής.

Για το 2024/25, οι εισαγωγές παραμένουν στις 4,0 MMT, αλλά είναι σημαντικά μειωμένες σε σχέση με το προηγούμενο έτος λόγω κυβερνητικών περιορισμών. Από τον Ιούνιο έως τον Ιανουάριο, εισήχθησαν περίπου 2,3 MMT, κυρίως από Ρωσία. Οι εισαγωγές από Ουκρανία ήταν περιορισμένες λόγω μικρής διαθεσιμότητας ποιοτικού σιταριού.

Η κυβέρνηση απαγόρευσε πλήρως τις εισαγωγές σίτου από Ιούνιο έως Οκτώβριο 2024. Μετά την άρση της απαγόρευσης, οι μύλοι έπρεπε να αγοράζουν το 85% των αναγκών τους από τον TMO και μόνο το υπόλοιπο μπορούσε να εισαχθεί αφορολόγητα μέσω του καθεστώτος ενδοκοινοτικής επεξεργασίας (IPR). Από τον Ιανουάριο, το ποσοστό αυτό μειώθηκε στο 75%.

Το Μάρτιο, ο TMO ανακοίνωσε ότι θα σταματήσει τις πωλήσεις σε εξαγωγείς αλεύρου, αφήνοντας ελεύθερες τις εισαγωγές υπό το IPR. Εκτός IPR, οι εισαγωγές υπόκεινται σε δασμό 130%.

Η πτώση των εισαγωγών σιταριού μείωσε την παραγωγή αλεύρου και άρα και του πίτουρου, το οποίο χρησιμοποιείται για ζωοτροφές. Οι εισαγωγές πίτουρου σίτου (κωδ. HS 230230) αυξήθηκαν κατά 30% στους 1,2 MMT την περίοδο Ιουνίου–Ιανουαρίου.

Εξαγωγές σιταριού

Οι εξαγωγές για το 2025/26 προβλέπονται αυξημένες στις 8,0 MMT, με την υπόθεση ότι δεν θα υπάρξουν νέοι περιορισμοί στις εισαγωγές για επεξεργασία και επανεξαγωγή. Η Τουρκία αναμένεται να ανακτήσει μερίδιο αγοράς, κυρίως σε Ιράκ, Μέση Ανατολή και Αφρική.

Για το 2024/25, οι εξαγωγές προβλέπονται στις 7,3 MMT, μειωμένες λόγω των περιορισμών και της μείωσης εξαγωγών durum σίτου, που έγινε λιγότερο ανταγωνιστικό. Οι εξαγωγές ζυμαρικών (από εγχώριο durum) παρέμειναν σταθερές.

Από Ιούνιο έως Ιανουάριο, οι εξαγωγές αλεύρου μειώθηκαν κατά 40%, με κύριους προορισμούς Ιράκ, Τζιμπουτί και Σομαλία. Παρά τις απώλειες μεριδίου αγοράς, η Τουρκία παρέμεινε ο μεγαλύτερος εξαγωγέας αλεύρου στον κόσμο για το 2024. Επιπλέον, εξήγαγε 400.000 MT αλεύρου για ανθρωπιστική βοήθεια.

Οι εξαγωγές ζυμαρικών (Ιούνιος–Ιανουάριος 2024/25) ήταν πάνω από 940.000 MT, σταθερές σε σχέση με πέρυσι. Κύριοι προορισμοί: Σομαλία, Γκάνα, Τόγκο. Σε κάποιες περιπτώσεις ζητείται αντικατάσταση μέρους του durum με φθηνότερο αλεστικό σιτάρι.

Αποθέματα

Τα αποθέματα σιταριού για το 2025/26 προβλέπονται μειωμένα στις 2,9 MMT, καθώς η κυβέρνηση και ο ιδιωτικός τομέας συνεχίζουν να αποδεσμεύουν αποθέματα ώστε να ευθυγραμμιστούν με τα ιστορικά επίπεδα των 3,0-4,0 MMT. Αυτά τα αποθέματα επαρκούν για περίπου δύο μήνες κατανάλωσης.

Η εκτίμηση για τα αποθέματα στο τέλος του 2024/25 παραμένει στις 3,8 MMT, μειωμένα σχεδόν κατά 50% σε σχέση με πέρυσι. Ο TMO, που κατέχει το 90% των αποθεμάτων, πούλησε μεγάλες ποσότητες στις αρχές του έτους και σταμάτησε τις πωλήσεις τον Μάρτιο μέχρι να διαπιστωθεί η κατάσταση της νέας συγκομιδής.

Σύμφωνα με πηγές της αγοράς, 9,5 MMT σιτηρών (κυρίως σιτάρι) βρίσκονται σε αδειοδοτημένες αποθήκες στην Τουρκία, από τα οποία το 80% ανήκει στον TMO. Τα τελευταία δύο χρόνια, ο TMO έχει ξοδέψει 4,9 δισ. TL για την ενοικίαση αποθηκευτικών χώρων.

Newsroom Agronewsbomb