Βασικά σημεία της έκθεσης του USDA για τα σιτηρά της Βουλγαρίας, από τα οποία εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό και τα ελληνικά σιτηρά, κυρίως ως προς τις τιμές.
Με βάση τα τελικά επίσημα στοιχεία συγκομιδής, η βουλγαρική σοδειά καλαμποκιού μειώθηκε σε μόλις 1,5 εκατ. μετρικούς τόνους (MMT) κατά την περίοδο εμπορίας (MY) 2024/25. Πρόκειται για τη μικρότερη συγκομιδή καλαμποκιού από το 2012 και επηρεάστηκε από την έντονη καλοκαιρινή ζέστη και την ξηρασία, την οποία ακολούθησαν δυσμενείς βροχερές καιρικές συνθήκες κατά τη διάρκεια της συγκομιδής. Η εγχώρια κατανάλωση σιταριού και κριθαριού το ΜΥ 2024/25 αυξάνει, λέει το υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ, λόγω της υποκατάστασης από το καλαμπόκι για βιομηχανική και ζωοτροφική χρήση, γεγονός που μειώνει τα εξαγώγιμα πλεονάσματα. Εξαιτίας αυτού οι εξαγωγές σιταριού υστερούν κατά 10% σε σχέση με το περσινό επίπεδο, με σχεδόν το 80% να προορίζεται για αγορές εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παρά την υψηλότερη εγχώρια χρήση, εξαιτίας του εξαιρετικού κριθαριού, οι εξαγωγές έχουν διπλασιαστεί σε σύγκριση με το ΜΥ 2023/24. Οι τοπικοί αγρότες αύξησαν τις εκτάσεις καλλιέργειας για τη χειμερινή σεζόν 2025/26 κι ενώ οι τρέχουσες προοπτικές παραγωγής είναι θετικές.
Συνοπτική παρουσίαση
Η βουλγαρική παραγωγή σιτηρών κατά το ΜΥ 2024/25 παρουσίασε έντονη αντίθεση μεταξύ των χειμερινών καλλιεργειών (σιτάρι και κριθάρι), οι οποίες είχαν εξαιρετικές σοδειές και των εαρινών καλλιεργειών, όπως το καλαμπόκι, το οποίο είχε τη μικρότερη παραγωγή της τελευταίας δεκαετίας. Η ποιότητα της παραγωγής καλαμποκιού αποτελεί επίσης σημαντικό ζήτημα φέτος, γεγονός που ενισχύει τις εισαγωγές. Επιπλέον, η μετατόπιση των σιτηρεσίων από το καλαμπόκι στο σιτάρι και το κριθάρι ενισχύει την εγχώρια κατανάλωση αυτών των σιτηρών. Για το εμπορικό έτος 2025/26, η έκταση των χειμερινών σιτηρών επεκτάθηκε και η καλλιέργεια βρίσκεται επί του παρόντος σε καλή κατάσταση. Η FAS/Sofia προβλέπει ότι οι καλλιέργειες σίτου και κριθαριού για το 2025/26 θα είναι μόνο ελαφρώς χαμηλότερες από από το προηγούμενο έτος και εξακολουθούν να είναι πάνω από τον μέσο όρο σε μέγεθος.
Η επίδραση του καιρού
Ο φθινοπωρινός καιρός ήταν γενικά ευνοϊκός για την ανάπτυξη των χειμερινών σιτηρών το 2025. Η σπορά ξεκίνησε την καλύτερη στιγμή, αν και το ξηρό επιφανειακό έδαφος αποτέλεσε πρόκληση για τον αγρό. Ο καιρός τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο ήταν τυπικός για τη χειμερινή περίοδο με καλές χιονοπτώσεις που βοήθησαν στην ενίσχυση της υποεπιφανειακής εδαφικής υγρασίας, ενώ οι θερμοκρασίες δεν ήταν κρίσιμα χαμηλές.
Προβλέψεις της FAS/Sofia για την παραγωγή χειμερινών σιτηρών για το έτος εμπορίας (ΜΥ) 2025/26
Η φθινοπωρινή φύτευση για τα χειμερινά σιτηρά έγινε στη βέλτιστη χρονική στιγμή στις κύριες περιοχές παραγωγής και η καλλιέργεια βρίσκεται σήμερα σε καλή κατάσταση, αν και απαιτούνται περισσότερες χιονοπτώσεις/βροχοπτώσεις για να βελτιωθεί η εδαφική υγρασία αποθέματα. Οι αγρότες συνέχισαν να καταβάλλουν προσπάθειες για τη μεγιστοποίηση της έκτασης των χειμερινών καλλιεργειών, δεδομένου ότι οι καιρικοί κίνδυνοι είναι χαμηλότεροι σε σύγκριση με τις εαρινές καλλιέργειες. Ως αποτέλεσμα, η φυτεμένη έκταση σιταριού και κριθαριού αυξήθηκε. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Υπουργείου Γεωργίας (MinAg), η σπαρμένη έκταση σιταριού αυξήθηκε κατά 3,9% και η έκταση κριθαριού κατά 12,9 τοις εκατό σε σύγκριση με το ΜΥ 2024/25. Η αύξηση αυτή επιβεβαιώνεται από τους αγρότες και πηγές της βιομηχανίας, καθώς κι από την αυξημένη χρήση σπόρων για τη φύτευση σιταριού και κριθαριού, οι οποίοι επεκτάθηκαν κατά 13 τοις εκατό και 28 τοις εκατό, αντίστοιχα (στοιχεία MinAg), σε σύγκριση με την προηγούμενη περίοδο εμπορίας. Αν και η έκταση είναι μεγαλύτερη, το δυναμικό απόδοσης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εφαρμογές λιπασμάτων και άλλων εισροών, οι οποίες ενδέχεται να αποτελέσουν πρόκληση υπό το πρίσμα των πρόσφατων αυξήσεων των τιμών. Λόγω αυτής της αβεβαιότητας, η FAS/Sofia προβλέπει επί του παρόντος ελαφρώς χαμηλότερες μέσες αποδόσεις σε σύγκριση με το ΜΥ 2024/25 και προβλέπει για το ΜΥ 2025/26 τη βουλγαρική παραγωγή σιταριού σε 6,8 εκατ. τόνους και την παραγωγή κριθαριού σε 900.000 εκατ. τόνους, σε σύγκριση με 7,0 εκατ. τόνους και 1,1 εκατ. τόνους, αντίστοιχα, στο ΜΥ 2024/25. Εάν επαληθευτούν οι εκτιμήσεις αυτές, οι καλλιέργειες αυτές θα εξακολουθήσουν να είναι σημαντικά μεγαλύτερες από τον μέσο όρο των 10 ετών των 6,22 εκατ. τόνων για το σιτάρι και των 682.000 εκατ. τόνων για το κριθάρι.
2024/25: Τελικές εκτιμήσεις παραγωγής
Σιτάρι και κριθάρι: Η Eurostat δημοσίευσε τα τελικά επίσημα στοιχεία παραγωγής για τη Βουλγαρία. Η παραγωγή σιταριού ήταν 7 εκατ. τόνους, ενώ η παραγωγή κριθαριού ήταν 1,1 εκατ. τόνους. Η παραγωγή σιταριού ήταν η δεύτερη υψηλότερη από το έτος 2000, μετά το ρεκόρ του 2021 (7,34 εκατ. τόνους). Η παραγωγή κριθαριού ήταν στο τρίτο υψηλότερο, μετά τα επίπεδα ρεκόρ του 2002 (1,24 εκατ. τόνους) και του 2004 (1,21 εκατ. τόνους). Και για τις δύο καλλιέργειες, αυτό οφείλεται στις βελτιωμένες αποδόσεις. Το υπουργείο Γεωργίας δημοσίευσε την επίσημη έρευνα για την ποιότητα του σιταριού της σοδειάς ΜΥ 2024/25. Το αποτελέσματα δείχνουν ότι το 73% της σοδειάς σιταριού είναι ποιότητας άλεσης, σημαντικά πάνω από το 49% για το 2023/24. Το σιτάρι ποιότητας ζωοτροφών αντιπροσωπεύει το 27 τοις εκατό της σοδειάς σε σύγκριση με το 50 τοις εκατό ένα χρόνο πριν. Το υπουργείο Γεωργίας δημοσίευσε επίσης την επίσημη έρευνά του για την ποιότητα του κριθαριού της σοδειάς 2024/25.Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι το 81 τοις εκατό της καλλιέργειας κριθαριού είναι ποιότητας βύνης, πάνω από το 79 τοις εκατό για το ΜΥ 2023/24. Το κριθάρι ζωοτροφών αντιπροσωπεύει το 19 τοις εκατό της σοδειάς σε σύγκριση με το 21 τοις εκατό πριν από ένα χρόνο.
Καλαμπόκι: Τα τελικά στοιχεία συγκομιδής δείχνουν έκταση καλαμποκιού 510.000 εκτάρια και παραγωγή καλαμποκιού μόλις 1,5 MMT, σχεδόν 40 τοις εκατό κάτω από το ΜΥ 2023/24 (2,45 ΜΤ). Πρόκειται για τη χαμηλότερη παραγωγή καλαμποκιού από 2012/13 (1,76 εκατ. τόνους). Οι έντονες βροχοπτώσεις από τα μέσα Σεπτεμβρίου έως τα μέσα Οκτωβρίου συνέβαλαν στην επιδείνωση των αποδόσεων καλαμποκιού, οι οποίες ήταν ήδη χαμηλές λόγω των πολύ ζεστών και ξηρών συνθηκών κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Οι βροχές προκάλεσαν διακοπή αλωνίσματος και καθυστερήσεις. Ως αποτέλεσμα, οι αποδόσεις καλαμποκιού μειώθηκαν σε εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο 2,8-2,9 ΜΤ/ΗΑ (το χαμηλότερο επίπεδο από το 2012). Η ποιότητα της σοδειάς υπέστη επίσης ζημιά και φέρεται να είναι ανομοιογενής, με υψηλές διακυμάνσεις των επιπέδων αφλατοξίνης. Η εμπορία και η χρήση αυτού του σιταριού ήταν δύσκολη λόγω της δυσκολίας προμήθειας μεγαλύτερων εμπορικών παρτίδων, των συχνότερων δοκιμών και του υψηλότερου κόστους αποθήκευσης/ελέγχου/logistics, λέει το USDA.
Το Yπουργείο Γεωργίας δημοσίευσε την επίσημη έρευνά του για την ποιότητα του καλαμποκιού της σοδειάς ΜΥ 2024/25 στην Ιανουάριο του 2025. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι το 79% της καλλιέργειας πληροί τις τυπικές απαιτήσεις για την υγρασία (μέγιστο 15 τοις εκατό) και περιεκτικότητα σε ξένες ύλες (μέγιστο 12 τοις εκατό) σε σύγκριση με το 90 τοις εκατό του προηγούμενου ΜΥ 2014/15 έως ΜΥ 2024/25 εποχή. Περίπου το 74% της καλλιέργειας έχει περιεκτικότητα σε άμυλο τουλάχιστον 72% (πρότυπο), σε σύγκριση με 79
τοις εκατό πριν από ένα χρόνο. Η έρευνα δεν περιλαμβάνει την περιεκτικότητα σε αφλατοξίνη.
2024/25: Εγχώρια ζήτηση
Σιτάρι: Η εγχώρια κατανάλωση σιταριού αναμένεται να αυξηθεί την τρέχουσα περίοδο λόγω της υψηλότερης χρήσης για σπόρους φύτευσης, ζωοτροφές, τρόφιμα και αιθανόλη. Η χρήση ζωοτροφών οφείλεται στην αντικατάσταση του καλαμποκιού από το σιτάρι στα σιτηρέσια λόγω το έλλειμμα καλαμποκιού. Οι παραγωγοί αιθανόλης αντικαθιστούν επίσης το καλαμπόκι με σιτάρι, κυρίως λόγω των ανησυχιών για την ασφάλεια των ζωοτροφών. Τα τρέχοντα στοιχεία της MinAg δείχνουν ότι στα τέλη Ιανουαρίου είχε πραγματοποιηθεί 45% υψηλότερη χρήση σιταριού για βιομηχανικούς σκοπούς στο ΜΥ 2024/25 σε σύγκριση με το αντίστοιχο περίοδο του ΜΥ 2023/24. Η κατανάλωση τροφίμων για την ίδια περίοδο έχει επίσης αυξηθεί κατά περίπου 10 τοις εκατό.
Ενώ η κατά κεφαλήν κατανάλωση ψωμιού συνεχίζει την πολυετή τάση μείωσης, η κατανάλωση ζυμαρικών, και άλλων προϊόντων αρτοποιίας και ζαχαροπλαστικής και σνακ συνεχίζει να αυξάνει. Για παράδειγμα, η κατανάλωση ψωμιού κατά κεφαλήν το 2023 μειώθηκε στα 72,5 κιλά έναντι 75,6 κιλών το 2022 και 80,4 κιλών το 2020. Την ίδια ταυτόχρονα, η κατανάλωση άλλων τροφίμων που περιέχουν σιτάρι αυξήθηκε σε 16,7 kg/κάτοικο το 2023 σε σύγκριση με 16,5 kg/κάτοικο το 2022 και 16,0 kg/κάτοικο το 2020. Η υψηλότερη ποιότητα άλεσης της σοδειάς ΜΥ2024/25 είναι τονώνει επίσης την καλύτερη ζήτηση τροφίμων.
Κριθάρι: Η χρήση κριθαριού εκτιμάται ότι θα αυξηθεί το ΜΥ 2024/25 λόγω της αύξησης της χρήσης για σπόρους φύτευσης. ια την παρασκευή μπύρας και για ζωοτροφές. Το κριθάρι έχει μεγαλύτερη ζήτηση από τα εργοστάσια ζωοτροφών και ιδιαίτερα από τους παραγωγούς χοιρινού κρέατος. Η χαμηλότερη τιμή του σε σύγκριση με το σιτάρι είναι ένα άλλο πλεονέκτημα που έχει δώσει ώθηση στο τη χρήση του. Το Υπουργείο Γεωργίας ανέφερε ότι στα τέλη Ιανουαρίου υπήρξε κατά 16% περισσότερη κριθάρι που χρησιμοποιήθηκε για ζωοτροφές το ΜΥ 2024/25, σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του ΜΥ 2023/24. Το βιομηχανία ζυθοποιίας βελτίωσε επίσης τη ζήτησή της λόγω της υψηλότερης ποιότητας της φετινής σοδειάς. Η MinAg στοιχεία δείχνουν μια σημαντική αύξηση της τάξης του 64 τοις εκατό για την παραπάνω χρονική περίοδο σε σχέση με ένα χρόνο πριν. Επιπλέον, η κατά κεφαλήν κατανάλωση μπύρας αυξάνεται σταθερά τα τελευταία χρόνια. Το 2023, έφτασε τα 26,6 λίτρα/κάτοικο σε σύγκριση με 24,7 λίτρα/κάτοικο το 2022 και 23,8 λίτρα/κάτοικο το 2021.
Καλαμπόκι: Η χρήση καλαμποκιού εκτιμάται ότι θα μειωθεί απότομα λόγω της μικρής σοδειάς και της αμφίβολης ποιότητας. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι κύριοι χρήστες καλαμποκιού για τρόφιμα/βιομηχανικούς σκοπούς, όπως οι παρασκευαστές αμύλου και αιθανόλης έχουν ήδη προμηθευτεί το μεγαλύτερο μέρος του διαθέσιμου ποιοτικού καλαμποκιού, πληρώνοντας υψηλότερες τιμές πριμοδότησης για την ασφάλεια/ποιότητα χαρακτηριστικά. Αυτές οι βιομηχανίες οδηγούν επίσης τις τρέχουσες εισαγωγές καλαμποκιού. Τα εργοστάσια ζωοτροφών καθώς και η πτηνοτροφία βιομηχανία αντιμετώπισαν προκλήσεις στην προμήθεια καλαμποκιού, αλλά παρέμειναν οι κύριοι τοπικοί χρήστες. Σε αντίθεση με την παρελθόν, οι εξαγωγές καλαμποκιού της Βουλγαρίας είναι πολύ περιορισμένες.
2024/25: Εμπόριο
Σιτάρι: Η περίοδος εμπορίας ξεκίνησε με μεγάλα αποθέματα έναρξης, τα οποία σε συνδυασμό με την άφθονη σοδειά, έκαναν τους αγρότες πιο πρόθυμους πωλητές στην αρχή της περιόδου. Οι τιμές του σιταριού αυξήθηκαν σταδιακά και σε Νοέμβριο του 2024 άρχισαν να υπερβαίνουν τα επίπεδα που είχαν σημειωθεί πριν από ένα έτος. Η τάση συνεχίστηκε το Ιανουάριο-Φεβρουάριο του 2025 και σήμερα οι τιμές του σιταριού είναι περίπου πέντε τοις εκατό πάνω από τις τιμές που ίσχυαν πριν από ένα χρόνο. Αυτό φέρεται να οδηγεί σε περισσότερες πωλήσεις, ιδίως κατά την περίοδο πριν από την εαρινή σπορά, όταν οι αγρότες βρίσκονται σε μεγαλύτερη οικονομική ανάγκη. Στο ΜΥ 2024/25 μέχρι το τέλος Ιανουαρίου, οι εξαγωγές σιταριού έφτασαν τους 3,54 εκατ. τόνους, εκ των οποίων οι 2,8 εκατ. τόνους εξήχθησαν σε χώρες εκτός της ΕΕ. Παρά το ισχυρό ξεκίνημα της σεζόν από νωρίς, οι εξαγωγές σιταριού μέχρι το τέλος Ιανουαρίου είναι 10 τοις εκατό πίσω από τις εξαγωγές πριν από ένα χρόνο (3,94 εκατ. τόνους), λόγω της ισχυρής εγχώριας ζήτησης. Η μερίδα του λέοντος των εξαγωγές, 78%, προορίζονται για αγορές εκτός ΕΕ. Οι κυριότερες εξαγωγικές αγορές είναι η Αλγερία, η Αίγυπτος και η Ισπανία, Ταϊλάνδη και η Ελλάδα (Trade Data Monitor/TDM).
Αναμενόμενη μείωση του ανταγωνισμού στη Μαύρη Θάλασσα λόγω της μείωσης των εξαγωγών από τη Ρωσία και την Ουκρανία αργότερα κατά την περίοδο εμπορίας, μπορεί να οδηγήσει σε βελτίωση της ζήτησης εξαγωγών από τη Βουλγαρία. Ωστόσο, η αυξανόμενη εγχώρια κατανάλωση αναμένεται να πιέσει τη συνεχή αύξηση των εξαγωγών και οι εξαγωγές της ΜΥ 2024/25 είναι επί του παρόντος εκτιμάται από την FAS/Sofia ότι θα ανέλθουν σε 5,7 εκατ. τόνους, στο ίδιο επίπεδο με το ΜΥ 2023/24.
Κριθάρι: Οι αγρότες ήταν πρόθυμοι να πουλήσουν νωρίς στην περίοδο εμπορίας λόγω της εξαιρετικής σοδειάς. Οι τιμές του κριθαριού αυξήθηκαν σταδιακά και τον Ιανουάριο του 2025 (στοιχεία MinAg) ήταν κατά πέντε τοις εκατό υψηλότερες από ό,τι τον Ιανουάριο του τις τιμές του Ιανουαρίου 2024. Στο τέλος του μήνα οι τιμές του κριθαριού έφθασαν στο υψηλότερο σημείο των 20 μηνών, λόγω εξάντλησης των αποθεμάτων και της ανάκαμψης της εξαγωγικής ζήτησης στην περιοχή (Ελλάδα, Κύπρος, Ιταλία). Η εξαγωγική ζήτηση στο ΜΥ 2024/25 ήταν ισχυρή και οι εξαγωγές εκτοξεύτηκαν σε 692.000 ΜΤ στο τέλος του Ιανουαρίου, με 360.000 ΜΤ να εξάγονται σε χώρες εκτός ΕΕ (MinAg Weekly Monitoring of Commodity Markets). Λόγω των ήδη σημαντικών εξαγωγών μέχρι στιγμής και των σημερινών ενδείξεων της αγοράς ότι τα διαθέσιμα αποθέματα κριθαριού είναι περιορισμένα, είναι απίθανο να σημειωθεί σημαντική περαιτέρω αύξηση των εξαγωγών. Η FAS/Sofia εκτιμά τις εξαγωγές του ΜΥ 2024/25 σε 750.000 ΜΤ, σε σύγκριση με 519.000 ΜΤ που εξήχθησαν το ΜΥ 2023/24.
Καλαμπόκι: Οι τιμές του καλαμποκιού έχουν επηρεαστεί από την ελλειμματική αγορά, καθώς και τα προβλήματα ποιότητας της καλλιέργειας (αφλατοξίνες) με ασυνήθιστα μεγάλο εύρος τιμών, με ισχυρές πριμοδοτήσεις για καλαμπόκι καλής ποιότητας που χρησιμοποιείται για διατροφικούς σκοπούς και πολύ χαμηλότερες τιμές για το μεγαλύτερο μέρος της καλλιέργειας που χρησιμοποιείται για ζωοτροφές. Η μέση τιμή αυξήθηκε σταδιακά από τον Ιούνιο, αλλά δεν μπόρεσε να αυξηθεί ταχύτερα λόγω της πίεσης από τις περιφερειακές/διεθνείς τιμές του καλαμποκιού τιμές. Τον Ιανουάριο του 2025, οι εγχώριες τιμές ήταν πέντε τοις εκατό υψηλότερες από ό,τι τον Ιανουάριο του 2024. Ωστόσο, την πρώτη εβδομάδα του Φεβρουαρίου, η τιμή του καλαμποκιού έφθασε σε μέγιστο επίπεδο 16 μηνών. Αυτό υποστηρίχθηκε από πιο δυναμικές εγχώρια ζήτηση για ποιοτικές παρτίδες που είναι όλο και πιο δύσκολο να προμηθευτούν στην εγχώρια αγορά, καθώς και από τις κινήσεις των τιμών στις διεθνείς αγορές. Λόγω της χαμηλότερης διαθεσιμότητας και της προβληματικής ποιότητας, οι εξαγωγές ήταν αργές και ασυνήθιστα μικρές. Στη διεύθυνση ΜΥ 2024/25 μέχρι το τέλος Ιανουαρίου, οι εξαγωγές καλαμποκιού αναφέρονται από το Υπουργείο Γεωργίας σε μόλις 73.000 ΜΤ, σε σύγκριση με 273.000 ΜΤ που εξήχθησαν εκείνη την περίοδο στο ΜΥ 2023/24. Πηγές της βιομηχανίας, ωστόσο, αναφέρουν υψηλότερες εξαγωγές έως και 150.000 ΜΤ. Η Ελλάδα, ακολουθούμενη με απόσταση από την Τουρκία και Ρουμανία, είναι οι κυριότεροι εξαγωγικοί προορισμοί. Αντίθετα, οι εισαγωγές του 2024/25 μέχρι το τέλος Ιανουαρίου αυξήθηκαν σε 143.000 ΜΤ, σε σύγκριση με μόλις 6.000 ΜΤ που εισήχθησαν πριν από ένα χρόνο, για την κάλυψη του τοπικού ελλείμματος. Πηγές της βιομηχανίας αναφέρουν την προέλευση όπως η Ουκρανία, η Ουγγαρία και η Ρουμανία. Επί του παρόντος, η FAS/Sofia εκτιμά ότι οι εισαγωγές το 2024/25 θα φθάσουν περίπου τις 250.000 ΜΤ, ενώ οι εξαγωγές είναι προβλέπεται ότι θα ανέλθουν σε 170.000 ΜΤ. Το εμπορικό ισοζύγιο και η μειωμένη εγχώρια χρήση λόγω των προβλημάτων αφλατοξίνης είναι αναμένεται να οδηγήσουν σε αυξημένα τελικά αποθέματα καλαμποκιού. Οι προσδοκίες των εμπόρων είναι ότι τα αποθέματα αυτά θα είναι πιθανότατα αναμειχθούν με τη νέα σοδειά ΜΥ 2025/26 και σταδιακά θα καταναλωθούν στο εσωτερικό ή/και θα εξαχθούν.
Newsroom Agronewsbomb
