Άνθρακας θα αποδειχθεί ο «θησαυρός» των νέων Σχεδίων Βελτίωσης που προκήρυξε το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, γιατί λεφτά μπορεί να υπάρχουν, αλλά τα 180 εκατ. ευρώ της δημόσιας δαπάνης είναι πολύ λίγα για τους γεωργούς και κτηνοτρόφους, παλιούς και νέους αγρότες, που περίμεναν πως και πως το νέο πρόγραμμα για να επενδύσουν σε εξοπλισμούς, εγκαταστάσεις και καλλιεργητικά συστήματα.
Ακόμη και για την Κεντρική Μακεδονία, που παίρνει το μεγαλύτερο κονδύλι από τη δημόσια δαπάνη, δηλαδή 33,660 εκατ. ευρώ, τα χρήματα είναι πάρα πολύ λίγα, όπως επισήμαναν στο makthes.gr αγρότες και γεωτεχνικοί. Με τα ποσοστά της επιδότησης να κυμαίνονται μεταξύ 50%-60% για επενδυτικά σχέδια με μία υποθετική μέση αιτούμενη δαπάνη της τάξης των 100.000 ευρώ ( σ.σ. η μέγιστη επιλέξιμη είναι 150.000 ευρώ) εκτιμάται ότι τελικά θα ενταχθούν κάτι περισσότερες από 1.000 εκμεταλλεύσεις, αφήνοντας εκτός νυμφώνος χιλιάδες ενδιαφερόμενους.
Ο λόγος γίνεται για τη Δράση 4.1.5: «Υλοποίηση επενδύσεων με στόχο την ανθεκτικότητα, τη βιωσιμότητα και την ψηφιακή οικονομική ανάκαμψη των γεωργικών εκμεταλλεύσεων» που άνοιξε στις 15/3 και έχει τελική ημερομηνία υποβολής αιτήσεων την 16η Μαΐου 2023.
Πού θα πάνε τα λεφτά
Και επειδή τα χρήματα δεν αρκούν, αναμένεται ότι «στρατιές» επιλαχόντων θα προστεθούν σε αυτούς που είχαν υποβάλλει αίτημα ένταξης στα προηγούμενα Σχέδια και τελικά, επειδή δεν έφθαναν τα χρήματα, έμειναν εκτός προγράμματος. Αυτό που θα δούμε πιθανότατα, στους επόμενους μήνες, είναι, χιλιάδες αιτήσεων να μην εγκρίνονται κι αυτό λόγω της περιορισμένης δημόσιας δαπάνης αλλά και των κατευθύνσεων που δίνει η νέα Δράση σε συστήματα που υπακούουν μεν στις κατευθύνσεις της νέας ΚΑΠ (eco schemes, ψηφιακές τεχνολογίες και αυτοματισμοί), αλλά είναι υψηλού κόστους και όχι πρώτης προτεραιότητες, ειδικά για τους μικρομεσαίους σε μέγεθος αγρότες και τους νέους αγρότες.
Αυτοί που σίγουρα θα βγούνε κερδισμένοι από τα νέα Σχέδια Βελτίωσης, είναι οι εταιρείες προμήθειας ελκυστήρων, παρελκόμενων και γενικότερα μηχανημάτων και εξοπλισμών για τον πρωτογενή τομέα.
Αναμφίβολα, οι αγροτικές και κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις, κάθε εκμετάλλευση του πρωτογενή τομέα, χρειάζεται την υποστήριξη που μπορούν και παρέχουν οι σύγχρονες τεχνολογίες, αλλά οι τεχνολογικές λύσεις δεν είναι πάντοτε προσιτές οικονομικά, ούτε αναγκαστικά απαραίτητες. Όλα εξαρτώνται από το είδος της καλλιέργειας, το μέγεθος της εκμετάλλευσης, την περιοχή. Με μία Δράση, μέσα από ένα πρόγραμμα, δεν μπορούν να καλυφθούν οι μεγάλοι και οι μικρότεροι παραγωγοί, οι μεγάλοι που θέλουν υψηλότερους προϋπολογισμούς για μηχανήματα κατάλληλα για τις αροτριαίες καλλιέργειες στους κάμπους, οι αγελαδοτρόφοι που θέλουν ρομποτικά αλμεκτικά, οι μεσαίοι αγρότες που κυρίως θέλουν έξυπνες αλλά οικονομικές τεχνολογίες, οι νέοι αγρότες που είναι στο ξεκίνημά τους.
Η περίπτωση των Νέων Αγροτών
Μάλιστα, όπως εκτιμάται, μεγάλοι χαμένοι των νέων Σχεδίων Βελτίωσης, θα είναι οι νέοι αγρότες, οι οποίοι είναι αυτοί που χρειάζονται τη μεγαλύτερη δυνατή στήριξη για να αποκτήσουν τους βασικούς εξοπλισμούς, για να μπορέσουν να ορθοποδήσουν και σταδιακά να αναπτυχθούν.
Όπως τονίσθηκε στο makthes.gr, μόνο στην Κεντρική Μακεδονία και μόνο κατά το 2022, εντάχθηκαν περί τις 2.500 νέοι αγρότες, ενώ άλλοι τόσοι εκτιμάται ότι εντάχθηκαν τα προηγούμενα χρόνια. Με το κριτήριο 3.2 που αφορά στη δυναμική του υποψηφίου, να είναι μόλις στο 8%, από το συνολικό 100% των top μορίων, και με πολλά μόρια (5%+16% της συνολικής βαθμολόγησης) να δίνονται στο οικονομικό μέγεθος της κάθε εκμετάλλευσης και στην απόδοσή της, είναι σχεδόν βέβαιο, ότι οι νέοι αγρότες δεν μπορούν να περιμένουν και πολλά από τα Σχέδια Βελτίωσης, τα οποία μάλιστα δίνουν αρκετούς πόντους (το 8% των συνολικών) σε καινοτόμες επενδύσεις.
Γενική πεποίθηση είναι, πως για τους νέους αγρότες θα έπρεπε να υπάρχει ένα ξεχωριστό πρόγραμμα αντί αυτοί να πρέπει να ανταγωνιστούν για να εξασφαλίσουν στήριξη, μέσα από τα Σχέδια Βελτίωσης.
Προτεραιότητες για την Κεντρική Μακεδονία
Ειδικά δε για την Κεντρική Μακεδονία, τα πράγματα για τους νέους αγρότες γίνονται ακόμη πιο σκούρα αφού στα Περιφερειακά Κριτήρια ( έχουν το 13% των συνολικών μορίων) έχουν μπει ψηλά, με 100 βαθμούς η κτηνοτροφία και με 95 βαθμούς οι αροτριαίες καλλιέργειες ( βαμβάκι, σιτάρι, καλαμπόκι).
Ένα στοιχείο που κάνει εντύπωση ειδικά για τα Περιφερειακά κριτήρια στην Κεντρική Μακεδονία, είναι η χαμηλή προτεραιότητα που δίνεται στη μελισσοκομία, με μόλις 60 βαθμούς, όταν είναι γνωστό ότι στον συγκεκριμένο κλάδο, που είναι δυναμικός στην Περιφέρεια, δίνει μεγάλη έμφαση και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επειδή εξυπηρετεί τις ανάγκες επικονίασης για τη γεωργία. Αυτή η χαμηλή βαθμολογία στη μελισσοκομία προξενεί εντύπωση, για τον πρόσθετο λόγο, ότι στις υπόλοιπες Περιφέρειες είναι ψηλά στις βαθμολογικές κλίμακες.
Στην Κεντρική Μακεδονία, πρώτη σε βαθμούς έρχεται η κτηνοτροφία, ακολουθούν οι αροτριαίες καλλιέργειες που ενδιαφέρουν τους νομούς Θεσσαλονίκης, Κιλκίς και λιγότερο Σερρών, προτεραιοποίηση που μπορεί να αποδοθεί και στην ανάγκη αντιμετώπισης του ζητήματος της επισιτιστικής ασφάλειας, ανάγκη που έγινε έντονα αντιληπτή με τον πόλεμο στον Ουκρανία αλλά και την πανδημική κρίση.
Κάπου στο μέσο της βαθμολογίας, με 75 βαθμούς, είναι η δενδροκομία, η οποία αφορά έντονα δύο νομούς, Πέλλας και Ημαθίας. Ωστόσο, η δενδροκομία είχε υποστηριχθεί περισσότερο σε προηγούμενα Σχέδια και προφανώς, λόγω και της υψηλής ποσοτικά παραγωγής που ξεπερνάει τη ζήτηση για ορισμένα νωπά φρούτα, σε τούτη τη Δράση επιλέχθηκε μία πιο μετριοπαθής στήριξη.
Ικανοποιητική στήριξη, με 80 βαθμούς στις Περιφερειακές προτεραιότητες της Κεντρικής Μακεδονίας, δίνεται στις καλλιέργειες του οινοποιήσιμου αμπελιού, της ελιά και της μαστίχας, των κηπευτικών, του επιτραπέζιου αμπελιού (καλλιέργεια που έχει υποφέρει από τη χαμηλή ζήτηση), της σταφίδας και των μανιταριών.
Αυτό που αναμφίβολα συμβαίνει, είναι οι διαφορετικές προτεραιότητες κάθε νομού, εντός της κάθε μίας Περιφέρειας, άρα και ο ανταγωνισμός που εξ αυτών προκύπτει, αλλά και ο έντονος ανταγωνισμός που θα υπάρξει για όσους τελικά αρχικά ενδιαφερόμενους, επιλέξουν να καταθέσουν φακέλους ένταξης στο πρόγραμμα. Το μόνο βέβαιο είναι, ότι στους πολλούς επιλαχόντες του προηγούμενου προγράμματος, που περιμένουν σχεδόν δύο χρόνια για τα νέα Σχέδια Βελτίωσης, θα προστεθούν πολλοί ακόμη, εκτός και εάν από το ΥΠΑΑ&Τ αποφασίσουν να τους βαφτίσουν απορριφθέντες, επειδή δεν θα φτάνουν τα χρήματα και η ομηρία της αναμονής, θα πρέπει κάποτε να λήξει.
