Όταν στις αρχές Ιουλίου φθάσει στην Αθήνα ο ελεγκτής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα ελληνικά βοσκοτόπια, η ελληνική κυβέρνηση θα μπορέσει για πρώτη φορά να επιχειρηματολογήσει με αξιοπιστία ότι δεν εφαρμόζει μια «προσωρινή τεχνική λύση», όπως αυτή με την οποίαν οι κτηνοτρόφοι εισέπρατταν για χρόνια τις επιδοτήσεις από την Ένωση, αλλά ότι έχει κάνει τη δική της προσπάθεια ώστε να μην διασυρόμαστε ως χώρα και ως κτηνοτροφική παραγωγή.
Η ιστορία είναι παλιά και εμβληματική της αντίληψης του Έλληνα για τη σχέση του με την Ένωση: τη θεωρεί ένα ταμείο από το οποίο εισπράττει χωρίς όρους.Ο Ελεγκτής
Ο ελεγκτής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το κατά πόσον τηρούνται οι όροι χρηματοδότησης της κτηνοτροφίας με βάση τις εκτάσεις βόσκησης, λέγεται Μαρκ Ρίκερ. Ο Ρίκερ υπηρετεί στην διεύθυνση H’ της γενικής διεύθυνσης αγροτικής πολιτικής της ΕΕ και είναι ελεγκτής των «άμεσων πληρωμών», δηλαδή των επιδοτήσεων που εισπράττονται με τη μεσολάβηση μιας εθνικής αρχής, όπως είναι ο οργανισμός που διανέμει τις επιδοτήσεις, δηλαδή ο ΟΠΕΚΕΠΕ. O υψηλόβαθμος υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είχε έρθει πριν από χρόνια στη χώρα μας και όταν ρώτησε εκείνους που τον συνόδευαν πού ήταν τα βοσκοτόπια, καθώς ο αριθμός των ζώων δεν «χωρούσε» στις εκτάσεις για τις οποίες μοίραζε επιδοτήσεις, η ελληνική κυβέρνηση τού έδειξε την άσφαλτο. «Μα αυτό είναι δρόμος» είπε ο υπάλληλος της ΕΕ. «Ναι, αλλά έχει περιττώματα προβάτων πάνω του», ήταν η απάντηση που τον άφησε ενεό.
Στις αρχές Ιουλίου ο Ρίκερ θα επιστρέψει στην Αθήνα και σκοπός του, σε μία χώρα που ανάμεσα στα άλλα πρέπει να εξηγήσει στο ευρωπαϊκό όργανο τι έγιναν οι επιδοτήσεις έξι διαδοχικών χρήσεων (έχουμε παραπεμφθεί για τρεις χρήσεις και θα παραπεμφθούμε για άλλες τρεις), είναι να μάθει τι έχει κάνει η πολιτική για να βάλει σε τάξη τα βoσκοτόπια της χώρας.Οι επιδοτήσεις ως το 2014
Μετά την αλλαγή της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής το 2003The common agricultural policy at a glance | European Commission, η καταβολή των ενισχύσεων δεν γινόταν με βάση την ποσότητα της παραγωγής, τον αριθμό των ζώων ή τον αριθμό των δένδρων, αλλά με βάση την έκταση επί της οποίας ασκούσε τη γεωργική δραστηριότητα ο αγρότης ή ο κτηνοτρόφος. Όλες οι εκτάσεις που χρησιμοποιούνταν ήταν επιλέξιμες για να ενισχυθούν από τα ευρωπαϊκά ταμεία, εκτός από τα δάση.
karasmanis2210509.jpg
Ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων από 9 Ιουνίου 2014 έως 27 Ιανουαρίου 2015, Γιώργος Καρασμάνης. [Στέλιος Μίσινας/Eurokinissi]
Το 2005 η ΕΕ απαίτησε από τα κράτη-μέλη να έχουν ψηφιακό χάρτη, επί του οποίου ο κάθε παραγωγός μπορούσε να δηλώνει τις εκτάσεις που αξιοποιούσε. Ο ίδιος ο χάρτης αποδείκνυε αν η έκταση ήταν επιλέξιμη. Στην Ελλάδα η διαδικασία διαμόρφωσης του ψηφιακού χάρτη καθυστέρησε, καθώς οι διάφορες συντεχνίες της υπαίθρου πίεζαν να μην ολοκληρωθεί. Το 2008 ανατέθηκε το έργο στην ΑΓΡΟΓΗ ΑΕ, ο χάρτης κατασκευάσθηκε όσο ήταν διευθύνων της εταιρείας ο καθηγητής Γρηγόρης Βάρρας, αλλά η εταιρεία κατέρρευσε όταν ο Βάρρας παραιτήθηκε υπό το βάρος των προεκλογικών προσλήψεων του υπουργού Γεωργίας Σ. Χατζηγάκη.
varras4964842.jpg
Στιγμιότυπο από την παράδοση και παραλαβή της τότε νέας διοίκησης του ΟΠΕΚΕΠΕ στον Γρηγόρη Βάρρα (Δ), παρουσία του υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης, στις 26 Νοεμβρίου 2019. [Τατιάνα Μπόλαρη/Eurokinissi]
Από το 2009 η ΕΕ έχει καταλογίσει στην Ελληνική Δημοκρατία πρόστιμα 650 εκατομμυρίων ευρώ, επειδή θεωρεί πως η χώρα μας δεν επιθυμεί να λύσει το πρόβλημα. Ένα μέρος του προβλήματος ξεκινούσε και από το γεγονός ότι ο ορισμός του βοσκοτόπου στην Ένωση γινόταν με βάση τα πρότυπα των βόρειων χωρών, με αποτέλεσμα οι μεσογειακοί βοσκότοποι με τη θαμνώδη και ξυλώδη βλάστησή τους να μην αναγνωρίζονται ως τέτοιοι. Με δύο αποφάσεις του (C-252/18 PC-252/18 P – Greece v Commission (Permanent pasture) | InfoCuria και T-272/16T-272/16 – Greece v Commission | InfoCuria), το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο το 2020 δικαίωσε την Ελλάδα και υποχρέωσε την ΕΕ να επιστρέψει στην Αθήνα 466 εκατομμύρια ευρώ από εκείνα που είχε επιβάλει για τις χρήσεις ως το 2013.
Τα χρόνια που καταβάλλονταν οι επιδοτήσεις στους κτηνοτρόφους με βάση τον αριθμό των ζώων, ο ορισμός του βοσκοτόπου δεν ήταν καν θέμα. Στην ελληνική νομοθεσία δεν οριζόταν τι είναι βοσκότοπος ως το 2014. Ο έλληνας νομοθέτης θεωρούσε και τα βοσκοτόπια δασικές εκτάσεις και τα ονόμαζε βοσκήσιμες δασικές γαίες. Αυτό δεν πέρασε απαρατήρητο από τις Βρυξέλλες, που το αξιοποίησαν στην αντιπαράθεσή τους με τις ελληνικές αρχές για να επιβάλουν τους καταλογισμούς των εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ. Έτσι τελικά μετά το 2014, από τα 24 εκατομμύρια στρέμματα της περιόδου 2009-2013, η ΕΕ αναγνωρίζει ότι η καταβολή των ενισχύσεων θα πρέπει να γίνει μόνο για τα 15 εκατομμύρια στρέμματα.Ουδέν μονιμότερον του προσωρινού
Η Ελλάδα τότε υιοθετεί τη λεγόμενη ενδιάμεση τεχνική λύση, δηλαδή ορίζει ότι στους υπάρχοντες βοσκοτόπους οι κτηνοτρόφοι θα μπορούσαν να εμφανίσουν πρόσθετες εκτάσεις που νοίκιαζαν. Το πρόβλημα είναι, όπως έχουν διαπιστώσει εισαγγελείς και οικονομική αστυνομία σε πολλές περιοχές της χώρας (Κεντρική Μακεδονία, Φωκίδα, Φθιώτιδα, Πελοπόννησος, Κύθηρα), ότι η γη της τεχνικής λύσης εμφανιζόταν στο Ε9. «Συχνά οι δημόσιοι υπάλληλοι που έκαναν έλεγχο δεν ερευνούσαν αν η γη ήταν δημόσια ή ιδιωτική, ο έλεγχος περιοριζόταν στο αν ήταν έγκυρο το μισθωτήριο», λέει στο inside story ένας διαχειριστής του συστήματος, «με αποτέλεσμα να εκμισθώνεται γη από κάποιον που δεν ήταν ιδιοκτήτης για να φύγει μετά από ένα δίμηνο από αυτό (διορθωτική δήλωση) και να παραμείνει ένα συμβόλαιο που συχνά δεν ανταποκρινόταν στην πραγματικότητα: έγκυρο μισθωτήριο από μη κύριο».
Μία τέτοια διαδικασία ελέγχου ξεκίνησε από την οικονομική αστυνομία επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, αλλά την ίδια ώρα αποφεύγονταν οι διασταυρωτικοί έλεγχοι του ΟΠΕΚΕΠΕ, που με τη συνδρομή μιας εταιρείας συμβούλου εφάρμοζε την τεχνική λύση όλα τα τελευταία χρόνια. Παράλληλα η ελληνική πολιτεία είχε αναλάβει να εκπονήσει διαχειριστικά σχέδια βόσκησης. Ο πρώην υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης του ΣΥΡΙΖΑ Σταύρος Αραχωβίτης είπε στο inside story ότι το πρόβλημα «είχε ξεκινήσει να λύνεται με βάση έναν κανονισμό που ψηφίσθηκε από την ΕΕ το 2017 (2017/2393Regulation (EU) 2017/2393 of the European Parliament and of the Council of 13 December 2017 amending Regulations (EU) No 1305/2013 on support for rural development by the European Agricultural Fund for Rural Development (EAFRD), (EU) No 1306/2013 on the financing, management and monitoring of the common agricultural policy, (EU) No 1307/2013 establishing rules for direct payments to farmers under support schemes within the framework of the common agricultural policy, (EU) No 1308/2013 establishing a common organisation of the markets in agricultural products and (EU) No 652/2014 laying down provisions for the management of expenditure relating to the food chain, animal health and animal welfare, and relating to plant health and plant reproductive material)». Ο Αραχωβίτης επισημαίνει ότι με αυτόν τον κανονισμό, με τον οποίον επανορίστηκε το τι είναι βοσκότοπος, θα μπορούσαν «να προστεθούν 9,6 εκατομμύρια στρέμματα». Για να γίνει όμως αυτό θα έπρεπε να επικαιροποιηθεί το χαρτογραφικό υπόβαθρο για το σύνολο της ελληνικής επικράτειας.
arahovitis4649027.jpg
Συνάντηση του τότε υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Σταύρου Αραχωβίτη (A) και του Γενικού Γραμματέα Αγροτικής Πολιτικής και Διαχείρισης Κοινοτικών Πόρων, Χαράλαμπου Κασίμη με τον Ευρωπαίο Επίτροπο Γεωργίας, Φιλ Χόγκαν και τον υπουργό Ψηφιακής Πολιτικής Νίκο Παππά, τη Δευτέρα 10 Δεκεμβρίου 2018 στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. [Χρήστος Μπόνης/Eurokinissi]
Η διαδικασία αυτή ξεκίνησε μία εβδομάδα πριν από τις εκλογές του 2019. Ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης του ΣΥΡΙΖΑ λέει ότι την μοναδική χρονιά που υπέγραψε εκείνος την κατανομή από το λεγόμενο εθνικό απόθεμα, η επιλέξιμη έκταση ήταν λίγο πάνω από 1.000 εκτάρια για 178 δικαιούχους, ενώ το 2020 οι δικαιούχοι έφτασαν τους 848 για 12.500 εκτάρια.
Στο ερώτημα γιατί δεν εκπονήθηκαν τα διαχειριστικά σχέδια βόσκησης, ο Αραχωβίτης παραπέμπει στην τοπική αυτοδιοίκηση, που για μικροκομματικούς λόγους δεν προχώρησε. Η αλήθεια είναι πως στις εισαγγελικές έρευνες που βρίσκονται τώρα σε εξέλιξη τα φώτα στρέφονται και σε προέδρους κοινοτήτων και δημάρχους που με ευκολία «έδιναν» γη στους ψηφοφόρους τους που ήθελαν να εισπράξουν μεγαλύτερες επιδοτήσεις.
Η «προσωρινή τεχνική λύση» διάρκεσε 8 χρόνια και ούτε οι υπουργοί της ΝΔ που την καταγγέλλουν τώρα την αμφισβήτησαν ποτέ έμπρακτα – έως ότου τοποθετήθηκε στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ο Γιώργος Γεωργαντάς.
georgantas5615975.jpg
Επίσκεψη του υπουργού Αγρ. Ανάπτυξης και Τροφίμων Γιώργου Γεωργαντά στις εγκαταστάσεις του ΕΛΓΟ Δήμητρα στο ερευνητικό αγρόκτημα στη Θέρμη Θεσσαλονίκης, 3 Ιουνίου 2022. [Γιώργος Κωνσταντινίδης/MotionTeam]
Έχοντας δουλέψει στο υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, ο Γεωργαντάς σκέφτηκε να καταστήσει προνόμιο του κράτους την υποδοχή των αιτήσεων για την πληρωμή των επιδοτήσεων, παραπέμποντας τους κτηνοτρόφους στο gov.gr. Μέχρι πριν από λίγες ημέρες, 250.000 αγρότες και κτηνοτρόφοι είχαν κάνει αίτηση ΟΣΔΕ (αίτηση για την καταβολή των επιδοτήσεων), διασφαλίζοντας διαφάνεια «στη χρήση των δεδομένων των αγροτών ώστε να αποφευχθούν προβλήματα στην καταστρατήγηση της χρήσης τους». Ο Γεωργαντάς προανήγγειλε ενοποίηση όλων των στοιχείων που αφορούν την αγροτική παραγωγή στο «υπολογιστικό νέφος της κυβέρνησης για τα μητρώα, τις αποζημιώσεις, τους ελέγχους, τις εξαγωγές και τα πιστοποιητικά» και δεσμεύθηκε για «χρήση ανοιχτών δεδομένων για την τοπική αυτοδιοίκηση, τους φορείς, τις επιχειρήσεις, τους πολίτες».
Ο Γεωργαντάς θα πρέπει τώρα να «στριμώξει» τους περιφερειάρχες, έτσι ώστε να προχωρήσει η κατάρτιση των σχεδίων βόσκησης. Σε διαφορετική περίπτωση ο Ρίκερ δεν θα πεισθεί και ο επόμενος καταλογισμός είναι βέβαιος. Και επειδή θα είμαστε υπότροποι, ενώ στους προηγούμενους καλούμαστε να πληρώσουμε το 10% των επιδοτήσεων, τώρα θα κληθούμε να πληρώσουμε το 25%.
insiderstory.gr
