Πρώτη θα συζητηθεί η δέκατη τρίτη με αριθμό 559/13-3-2023 επίκαιρη ερώτηση δεύτερου κύκλου του Βουλευτή Αιτωλοακαρνανίας του Κινήματος Αλλαγής κ. Δημητρίου Κωνσταντόπουλου προς τον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, με θέμα: «Εκτεταμένες καταστροφές των εσπεριδοειδών της Αιτωλοακαρνανίας από τον Μαύρο Ακανθώδη Αλευρώδη».
Στην ερώτηση θα απαντήσει ο Υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, ο κ. Γεώργιος Στύλιος.
Ορίστε, κύριε Κωνσταντόπουλε, έχετε τον λόγο.
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ: Ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε.
Κύριε Υπουργέ, χιλιάδες παραγωγοί εσπεριδοειδών βρίσκονται σε απόγνωση στην Αιτωλοακαρνανία, αλλά και σε ολόκληρη τη χώρα βλέποντας τις σοδειές τους να χάνονται και τα δέντρα τους να καταστρέφονται από τον επιβλαβή οργανισμό Μαύρο Ακανθώδη Αλευρώδη. Πρόκειται για ένα έντομο που κατάγεται από τη νοτιοανατολική Ασία και ήρθε στην Ευρώπη πλήττοντας καλλιέργειες εσπεριδοειδών το 2008 στην Ιταλία και σε περιοχές της Ελλάδας το 2016. Είναι ένας πραγματικός εχθρός για τις καλλιέργειες, καθώς επί της ουσίας εμποδίζει τη φωτοσύνθεση και εν τέλει καταστρέφει τα δέντρα.
Η παρουσία του έχει επιβεβαιωθεί από το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο αλλά και στην Αιτωλοακαρνανία από την αρμόδια Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας της Περιφέρειας. Και οι δύο διευθύνσεις κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου. Χιλιάδες στρέμματα εσπεριδοειδών έχουν προσβληθεί και σοδειές έχουν καταστραφεί στην ευρύτερη περιοχή του Αγρινίου, στην Αβόρανη, στο Παναιτώλιο, στο Καινούργιο, στο Δοκίμι, στις Παππαδάτες Μακρυνείας, στις Οινιάδες και στη Μυρτιά του Δήμου Θέρμου.
Χαρακτηριστικά, μόνο στην Κοινότητα Μυρτιάς του Δήμου Θέρμου έχουν καταστραφεί πάνω από 2.000 στρέμματα εσπεριδοειδών και μάλιστα εκατοντάδες καλλιεργητές κινδυνεύουν να χάσουν τις περιουσίες τους και να μην έχουν εισόδημα κατά το τρέχον έτος αλλά και τα επόμενα έτη. Ήδη από το 2021 έχει ανακοινωθεί και υλοποιείται πρόγραμμα σε συνεργασία με το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο, ώστε να βρεθούν και να εισαχθούν κατάλληλα παρασιτοείδη για τη βιολογική αντιμετώπιση του εντόμου, κάτι ωστόσο που ως σήμερα δεν έχει σημειώσει πρόοδο. Οι παραγωγοί βλέπουν τα δέντρα τους να καταστρέφονται και το μοναδικό τους εισόδημα, κύριε Υπουργέ, να χάνεται. Την ίδια στιγμή η εκτεταμένη εξάπλωση στον Νομό Αιτωλοακαρνανίας του μύκητα εξαφανίζει κυριολεκτικά από τους εμπορικούς πάγκους τα πορτοκάλια και οι παραγωγοί εδώ ζητούν λύση από το Υπουργείο. Ήδη ο Δήμος Θέρμου με ομόφωνη απόφαση, που πάρθηκε στο τοπικό συμβούλιο, ζητά την ενεργοποίηση του ΕΛΓΑ και την εκτίμηση των ζημιών και την αποζημίωση των παραγωγών. Γι’ αυτό και σας κατέθεσα την εν λόγω ερώτηση.
Κατόπιν αυτών ερωτάσθε: Ποια είναι τα αποτελέσματα του προγράμματος του Μπενάκειου Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου και γιατί καθυστερεί η εισαγωγή των κατάλληλων φυσικών εχθρών για την αντιμετώπιση του μύκητα αυτού που καταστρέφει καρπό και δέντρα; Ποιος ο σχεδιασμός και οι ενέργειες της αποκατάστασης, στις οποίες πρόκειται να προβεί το Υπουργείο, προκειμένου να αντιμετωπιστούν μέσω της καταβολής σχετικών αποζημιώσεων για τις σοβαρές βλάβες που έχουν υποστεί οι παραγωγοί εσπεριδοειδών που χάνουν τις σοδειές τους και τα δένδρα τους από το μύκητα;
Σας καταθέτω και την απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Θέρμου, η οποία όπως ανέφερα, πάρθηκε ομόφωνα.
(Στο σημείο αυτό ο Βουλευτής κ. Δημήτριος Κωνσταντόπουλος καταθέτει για τα Πρακτικά το προαναφερθέν έγγραφο, το οποίο βρίσκεται στο αρχείο του Τμήματος Γραμματείας της Διεύθυνσης Στενογραφίας και Πρακτικών της Βουλής)
ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Γεώργιος Λαμπρούλης): Κύριε Υπουργέ, έχετε το λόγο.
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΤΥΛΙΟΣ (Υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων): Κύριε συνάδελφε, το θέμα που θίγετε είναι σοβαρό και προσπαθούμε να το διαχειριστούμε, διότι στη χώρα μας εμφανίστηκε το 2016 σε περιοχή στη Δυτική Ελλάδα και από εκεί και πέρα, στη συνέχεια, παρατηρήθηκε σε αρκετές περιοχές κυρίως στη Δυτική Ελλάδα και σε κάποια περιοχή στην Πελοπόννησο και στην Ήπειρο, με συνέπεια να δημιουργεί προβλήματα στην παραγωγή, στην ηρτημένη παραγωγή, στον καρπό, να μην είναι εμπορεύσιμος, να μην μπορεί να γίνει φωτοσύνθεση έτσι όπως πρέπει.
Να πω λίγα λόγια, για να καταλάβει και ο κόσμος και να ακούσει τι είναι ο αλευρώδης και τι έχει γίνει. Αποτελεί, λοιπόν, έναν ενωσιακό επιβλαβή οργανισμό καραντίνας. Πρόκειται για πολυφάγο εχθρό που χρειάζεται πρόληψη, πρόβλεψη και προσοχή. Τα έντομά του καταστρέφουν τους καρπούς και προκαλούν μεγάλη ζημιά στην παραγωγή των εσπεριδοειδών που είναι αγορά με πολλά έσοδα για τη χώρα μας. Εκτιμάται ότι πάνω από 1 δις το χρόνο είναι ο τζίρος που γίνεται από τα εσπεριδοειδή στην πατρίδα μας.
Για να μην κάνω ανάλυση του τι συμβαίνει, τι ακριβώς γίνεται με τον μύκητα, πάω στους τρόπους καταπολέμησής του. Η καταπολέμησή του είναι δύσκολη, γιατί δεν υπάρχουν αποτελεσματικά ιθαγενή ωφέλιμα έντομα και δυστυχώς η μη ορθή χρήση των εντομοκτόνων μπορεί να προκαλέσει ζημιά στην καλλιέργεια και να έχουμε το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό που επιθυμούμε, δηλαδή να πολλαπλασιάζεται ο μύκητας, ενώ εμείς προσπαθούμε να τον περιορίσουμε. Η μόνιμη και αποτελεσματική αντιμετώπιση του συγκεκριμένου εντόμου μπορεί να επιτευχθεί μόνο με κλασική και στοχευμένη βιολογική καταπολέμηση. Γι’ αυτόν το λόγο, όπως είπατε και εσείς, υπάρχει ερευνητικό πρόγραμμα το οποίο χρηματοδοτείται από το Υπουργείο μας από το 2021 και εκτελείται από το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο.
Στα πλαίσια του συγκεκριμένου προγράμματος υπάρχει συνεργασία με άλλες χώρες, όπως είναι οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία, το Βιετνάμ. Υπήρξε μάλιστα κλιμάκιο, το οποίο πήγε στις ΗΠΑ, σε συγκεκριμένη περιοχή, στη Χαβάη. Προσπάθησαν αυτοί να παράξουν τα παραισθησιογόνα έντομα. Δεν τα κατάφεραν στο εργαστήριο. Συνεχίζονται αυτές οι έρευνες στη Νήσο Γκουάμ και έχει γίνει επικοινωνία με την Ιαπωνία και συνεχίζουμε, γιατί το πρόγραμμα έχει διάρκεια τριών χρόνων και είμαστε στα μέσα υλοποίησης του προγράμματος.
Αυτά είναι τα αποτελέσματα μέχρι σήμερα. Στη δευτερολογία μου θα σας πω τι δυνατότητες έχουμε και πώς έχουμε προετοιμαστεί για όλα τα ενδεχόμενα.
Ευχαριστώ.
ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Γεώργιος Λαμπρούλης): Καλώς, κύριε Υπουργέ.
Κύριε Κωνσταντόπουλε, έχετε τον λόγο για τη δευτερολογία σας.
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ: Κύριε Υπουργέ, σας άκουσα με προσοχή. Θα έλεγα, λοιπόν, ότι εδώ το πρόβλημα είναι πολύ-πολύ εκτεταμένο. Γι’ αυτό, είναι άμεση ανάγκη ο ΕΛΓΑ να αποστείλει συνεργεία. Το πρόβλημα είναι σοβαρό. Είναι άμεση ανάγκη ο ΕΛΓΑ να αποστείλει συνεργεία που πρώτον, θα διενεργήσουν αυτοψίες στις περιοχές της Αιτωλοακαρνανίας που έχουν πληγεί από τη δράση του επιβλαβούς αυτού οργανισμού.
Δεύτερον, θα καταγράψουν την απώλεια της παραγωγής στα εσπεριδοειδή, διότι οι ζημιές στα χωριά της Τριχωνίδας και ιδιαίτερα στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις της Κοινότητας Μυρτιάς του Δήμου Θέρμου είναι τεράστιες. Δύο χιλιάδες στρέμματα έχουν καταστραφεί. Η παραγωγή δε, είναι σε αδιέξοδο. Κινδυνεύουν να χάσουν, θα έλεγα, ολοσχερώς την περιουσία τους.
Επίσης, πρέπει να τονιστεί ότι εκτός από τα εσπεριδοειδή που αντιμετωπίζουν τεράστιο πρόβλημα, το έντομο αυτό προσβάλλει και άλλα φυτά, όπως τα κλήματα –δηλαδή, τα αμπέλια- και προσβάλλει την αχλαδιά, τον λωτό, αλλά και είδη καλλιεργούμενων φυτών, όπως το αβοκάντο, την κυδωνιά και καλλωπιστικά φυτά, όπως και κάποια είδη τριανταφυλλιάς.
Το συγκεκριμένο έντομο πετά σε κοντινές αποστάσεις με τη βοήθεια του ανέμου, ενώ η διασπορά του σε μεγαλύτερες αποστάσεις γίνεται είτε με τη μεταφορά του φυτικού υλικού, είτε με την προσκόλληση εντόμων πάνω σε ανθρώπους, φορτία και οχήματα. Δηλαδή, ενδέχεται να βρίσκεται ακόμα και σε κήπους, σε πάρκα ή σε οποιαδήποτε φυσική βλάστηση εντός του αστικού ιστού.
Το πρόβλημα, λοιπόν, πρέπει να αντιμετωπιστεί προτού η κατάσταση ξεφύγει και είναι στη συνέχεια ανεξέλεγκτη.
Η χρήση των διαθέσιμων εντομοκτόνων, όπως και εσείς αναφέρατε σωστά δεν δίνει καλά αποτελέσματα, γιατί ταυτόχρονα η λανθασμένη εντατική χρήση τους επιβαρύνει ιδιαίτερα το περιβάλλον και οδηγεί σε έξαρση άλλων επιβλαβών οργανισμών, λόγω της θανάτωσης των ωφέλιμων εντόμων που παρασιτούν σε βάρος τους.
Ωστόσο, για το συγκεκριμένο είδος δεν υπάρχουν στη χώρα μας ικανοί και αποτελεσματικοί φυσικοί εχθροί που θα καταπολεμήσουν αποτελεσματικά το εν λόγω έντομο. Μόνιμη και αποτελεσματική αντιμετώπιση στα έργο αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω της κλασικής και στοχευμένης βιολογικής καταπολέμησης. Η εισαγωγή και η εξαπόλυση παρασιτοειδών έχει εφαρμοστεί με επιτυχία σε άλλες περιοχές ανά τον κόσμο, όπως στην Ιαπωνία, στο Μεξικό, στη Φλόριντα, στο Τέξας, στη Μινεσότα των ΗΠΑ, όπου και εκεί έχει εισβάλλει ο εν λόγω οργανισμός και για τον λόγο αυτό ζητήθηκε από το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο η εκπόνηση ερευνητικού προγράμματος με τίτλο: «Περιορισμός της εξάπλωσης του μαύρου ακανθώδους αλευρώδη».
Το πρόβλημα, λοιπόν, σήμερα με το τεχνικό δελτίο περιλαμβάνει, πρώτον, χαρτογράφηση προσβεβλημένων περιοχών. Δεύτερον, εισαγωγή των παρασιτοειδών από ερευνητικά κέντρα. Τρίτον, διατήρηση και αναπαραγωγή τους σε θερμοκήπια καραντίνας και τέταρτον, πειράματα για να διαπιστωθεί αν τα παρασιτοειδή βλάπτουν άλλα ωφέλιμα είδη, καθώς επίσης και εξαπόλυση παρασιτοειδών στους τόπους προσβολής, παρακολούθηση και αξιολόγηση.
Η υλοποίηση, ωστόσο, κύριε Υπουργέ, του συγκεκριμένου προγράμματος φαίνεται να καθυστερεί με τους παραγωγούς να χάνουν μέρα με τη μέρα τον καρπό και το δέντρο τους. Γι’ αυτό χρειάζεται άμεση παρέμβαση από εσάς και ενεργοποίηση του Υπουργείου σας.
Κύριε Υπουργέ, εν κατακλείδι, ο πρωτογενής τομέας χρειάζεται θωράκιση και ο Έλληνας αγρότης και η Ελληνίδα αγρότισσα ουσιαστική στήριξη. Η ενεργειακή κρίση, η ακρίβεια, η αύξηση του κόστους παραγωγής, οι ανατιμήσεις σε λιπάσματα και αγροτοεφόδια έχουν φέρει σε αδιέξοδο τον κόσμο του πρωτογενούς τομέα. Οποιαδήποτε επιπλέον αποσταθεροποίηση, όπως αυτή που προέρχεται από το εν λόγω έντομο που ανέφερα, που καταστρέφει δέντρα και σοδειές, προκαλεί οικονομική ασφυξία στους αγρότες, τους οποίους αγρότες τους βάζει στη μέγγενη.
Πρέπει, λοιπόν, να βρεθεί ο τρόπος να αποζημιωθούν άμεσα οι παραγωγοί των εσπεριδοειδών της Αιτωλοακαρνανίας και όπου αλλού υπάρχει πρόβλημα, διότι βρίσκονται αντιμέτωποι με την ολική καταστροφή, χάνοντας, όπως είπα, σοδειές και περιουσία.
Ευχαριστώ πολύ.
ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Γεώργιος Λαμπρούλης): Ευχαριστώ.
Κύριε Υπουργέ, έχετε τον λόγο για τη δευτερολογία σας.
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΤΥΛΙΟΣ (Υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων): Κύριε συνάδελφε, συμφωνούμε ότι η αντιμετώπιση του συγκεκριμένου μύκητα είναι, κατ’ αρχήν, τεχνική και επιστημονική. Δυστυχώς, δεν έχουμε αυτή τη στιγμή τον θηρευτή, το έντομο που θα μπορούσε να καταπολεμήσει το μύκητα.
Άρα, πώς κινούμαστε από εδώ και στο εξής; Πρώτον, όπως είπατε και εσείς, υπάρχει το πρόγραμμα που χρηματοδοτείται από το Υπουργείο μας και εκτελείται από το Μπενάκειο. Καταγράφω και συμφωνώ μαζί σας ότι πρέπει να ενισχύσουμε το συγκεκριμένο πρόγραμμα και να ψάξουμε και για άλλους τρόπους χρηματοδότησής του και δεύτερον, να απευθυνθούμε και στα υπόλοιπα εργαστήρια που υπάρχουν στα πανεπιστήμια στη χώρα, να αξιοποιήσουμε τυχόν αποτελέσματα από πειράματα και μελέτες τους, που θα συμβάλλουν να έχουμε ένα αίσιο αποτέλεσμα, για να βρούμε αυτό το οποίο τεχνικά ψάχνουμε.
Όσον αφορά τα υπόλοιπα, η νέα ΚΑΠ, το στρατηγικό σχέδιο μας δίνει τη δυνατότητα μέσα από τα προγράμματα για το κλίμα, το περιβάλλον και την καλή διαβίωση των ζώων, τα γνωστά eco-schemes, αλλά και μέσω των περιβαλλοντολογικών, κλιματικών και άλλων δεσμεύσεων διαχείρισης να χρηματοδοτήσουμε τους τρόπους καταπολέμησης του μύκητα, αρκεί να βρεθεί αυτός ο τρόπος και να εγγραφεί στον κατάλογο των μεθόδων με τις οποίες μπορούμε να πολεμήσουμε ένα μύκητα. Είμαστε έτοιμοι, δηλαδή, έχουμε τα χρηματοδοτικά εργαλεία σε περίπτωση που μπορέσουμε και βρούμε το συγκεκριμένο θηρευτή.
Τι άλλα μέτρα μπορούν αυτή τη στιγμή να κάνουν οι παραγωγοί μας; Επέμβαση με ήπια και επιτρεπόμενα για την καλλιέργεια και τον χώρο των φυτοπροστατευτικά προϊόντα στα ήπια εντομοκτόνα, όπως είναι το παραφινικό λάδι, που είναι και χαμηλού κόστους.
Υπάρχουν, επίσης, σχέδια, όπως είναι το κλάδεμα, η καύση των άρρωστων κλάδων το χειμώνα, πριν την εμφάνιση των πτερωτών μορφών. Απαιτείται, βέβαια, η συνεχής παρακολούθηση από τους ίδιους τους παραγωγούς, η καταγραφή από τις ΔΑΟΚ της χώρας. Θα στείλουμε σχετική εγκύκλιο και αναφορά στις περιοχές είτε να έχουν την προσοχή τους και να ενημερώνουν το Υπουργείο για την εμφάνιση του μύκητα, αλλά και να ενημερώνουν και τους αγρότες και τους παραγωγούς πώς μπορούν να το διαχειριστούν, δηλαδή με το κόψιμο των κλαδιών που έχουν το μύκητα, με καύση, με χρήση υγιούς πιστοποιημένου πολλαπλασιαστικού υλικού, με αποφυγή μετακίνησης του μολυσμένου φυτικού υλικού, με κλάδεμα, με κλασική βιολογική καταπολέμηση που έχει εφαρμοστεί στον εριώδη αλευρώδη, κύριε Πρόεδρε, με πραγματοποίηση ελέγχων από φυτοϋγειονομικές υπηρεσίες από το Μάιο μέχρι τον Οκτώβριο και με μια σειρά από άλλες δράσεις.
Τώρα, σε σχέση με την αποζημίωση, το γνωρίζετε και εσείς και οι παραγωγοί ότι δεν προβλέπεται στον κανονισμό του ΕΛΓΑ η αποζημίωση για το συγκεκριμένο μύκητα, διότι είναι δευτερογενές αίτιο απ’ αυτά τα αίτια που προβλέπει ο κανονισμός του ΕΛΓΑ. Υπάρχει, όμως, άλλη διέξοδος, αφού δεν μπορούμε από τον ΕΛΓΑ να στηρίξουμε τους παραγωγούς; Υπάρχουν οι κρατικές οικονομικές ενισχύσεις. Είναι στη διάθεση των ΔΑΟΚ οι υπηρεσίες και τα συνεργεία του ΕΛΓΑ να βοηθήσουν, ούτως ώστε να γίνει η καταγραφή της ζημιάς και του φαινομένου –το λέω και από εδώ επίσημα- ούτως ώστε να συγκεντρώσουμε τα αποτελέσματα, για να μπορέσουμε να πάμε μέσα από το κανάλι, από το δρόμο των κρατικών οικονομικών ενισχύσεων.
Σε κάθε περίπτωση να ξέρετε ότι το ζήτημα είναι ψηλά στη θεματολογία των ζητημάτων που προσπαθούμε να διαχειριστούμε και να αντιμετωπίσουμε στο Υπουργείο και κάθε μέρα είμαστε εκεί για να ακούσουμε και καινούργιες σκέψεις και προτάσεις, αλλά και για να πάρουμε πρωτοβουλίες ώστε να μπορέσουμε να έχουμε ένα καλό αποτέλεσμα και να δώσουμε μια λύση στο πρόβλημα στους παραγωγούς μας. Ευχαριστώ.
